معرفی ابزار های مدیریت محصول

یک مدیر محصول از چه ابزارهایی استفاده می‌کند؟

رهبری توسعه یک محصول از ایده تا بهره برداری تجاری از آن، کار ساده ای نیست.به همین دلیل برای ورود به جرگه ی مدیران محصول باید به طریقی مجهز بود ،آنطور که از شنیده ها حاکی میشود در قدیم ابزار زیادی برای مدیریت صفر تا صد یک محصول وجود نداشت و اگر هم وجود داشت بیشتر ماهیت مدیریت پروژه را داشت تا مدیریت محصول.

نکته ی مهم این است که مدیریت محصول با مدیریت پروژه بسیار متفاوت می باشد،البته در سال های اخیر ابزار های بسیار مناسبی برای توسعه و مدیریت محصول در دسترس هستند از تعیین استراتژی محصول گرفته تا توسعه ویژگی های محصول و قابسازی یک محصول یا)  (wireframe. بطور کلی ابزار مورد نیاز برای یک مدیر محصول را می توانیم در قالب دسته بندی های زیر معرفی کنیم. من در اینجا لیست سعی می کنیم ابزاری که مرسوم تر هست را معرفی کنیم.

نکته ی بسیار مهم:مدیر محصول باید صفر تا صد یک محصول را بر عهده بگیرد و تمام مسئولیتش را قبول کند که البته یکی از دلایل مهم این موضوع بخصوص در سازمان های بزرگ ارتباط مؤثر است.

ابزارهای مدیریت محصول به دسته های زیر تقسیم می شوند :

۱- نقشه راه و استراتژی

نقشه یا پلن یک هدف طولانی مدت در جهت توسعه محصول است که اطلاعات برنامه را برای  ذینفعان شرح می دهد.

یا به بیانی دیگر استراتژی راه با حذف جزِییات غیر ضروری و با بیانی ساده تر کارایی محصول را برای همه  قابل فهم تر می کند.

حال سؤال این است اصلاً چرا باید نقشه راه را ترسیم کنیم ؟یا استراتژی محصول را بصورت مکتوب یا در قالب بصری یا هر قالب دیگری منتقل کنیم؟ برای این که یک مدیر محصول بتواند به خوبی و با شفافیت استراتژی یک محصول و ویژگی های آن محصول و چشم اندازی را که خودش می بیند ولی دیگران از آن بی اطلاع هستند به آن ها به درستی معرفی کند و یک تصویر شفاف از آن ایده در ذهن مخاطب شکل بگیرد نیاز به بیان واضح،خلاقیت،ابزار درست و منطق قابل قبول است و تمامی این ها زمانی محقق میشود که ویژگی های محصول و روایت کاربر  (user story) به درستی و زیبایی اولویت بندی شود و ارزش کسب و کار
آن محصول بوسیله ی تصویر،نمودار و ترفند های خلاق دیگر به بهترین صورت ممکن انتقال داده شود.شود.

اگر بخواهیم به صورت ملموس تر به این موضوع بپردازیم باید بگوییم که نقشه ی راه محصول خود شامل چند مؤلفه میشود مثل . نقشه راه محصول، نقشه راه اهداف و…

۲- تجزیه و تحلیل اطلاعات

بعد از انتشار  یک محصول شما باید بتوانید مواردی را که در آینده برای تحلیل بهتر و رفع نواقص محصولتان مورد نیاز است دریافت کنید و به عبارتی دانستن نظر مشتریان، یعنی اشخاصی که از محصول استفاده کننده بسیار مهم است و توصیه میشود همیشه قبل ، در حین ساخت و در پایان کار از نظر مشتری خود با خبر شوید.

حال چگونه به نظر دیگر افراد درباره محصول پی ببریم ؟  با وجود تحریم در ایران تنها برنامه گوگل انالیتیکس  (GoogleAnalytics)   توصیه میشود که استفاده از ان رایگان است و نسبت به دیگر برنامه ها مانند  geckoboard, gooddata  دارای امکانات بیشتری میباشد،با استفاده از این ابزار شما میتوانید متوجه شوید که ترافیک از کجا می آید،بیشترین تعامل کاربران در کدام صفحه،کجا و به چه اندازه بوده است،بیشترین ریزش ها کجا و به چه اندازه بوده است،چند درصد از کاربران را قادر بوده اید که در این محصول حفظ کنید و همینطور می توانید به هدف نهایی محصول دست پیدا کنید حال این هدف میتواند فروش بلیط،تکمیل فرم پرسشنامه یا فروش کالایی خاص باشد

توصیه :  گوگل انالیتیکس برای کسب و کار های ایرانی یک گزینه بسیارخوب است.

برای اینکه به مدیر بهتری تبدیل شوید شما باید با مدیریت دانش محصول و روند تبدیل اطلاعات به دانش محصول ،اطلاعات کافی را داشته باشید ،یعنی شما به عنوان مدیر محصول لازم نیست در کار متخصصان دخالت کنید ،بلکه  هدف شما بهبود محصول با استفاده از داشبورد ابزار های فوق می باشد .

۳- طراحی محصول

• وایرفریم (Wireframe)

در کل بیس و ساختار محصول بسیار ساده میباشد و جزییات کمی را شامل میشود. هدف وایرفریم مورد توجه قرار دادن کارایی محصول می باشد و کشیدن آن زمان زیادی نمی خواهد. این مرحله وقت مناسبی است تا به کاربری UX بپردازیم .

وقتی طرح محصول دارای رنگ و رابط کاربری UI باشد ذهن را از نکات و جزییات کلیدی به سمت نکات غیر ضروری می کشد.

برای رسم وایرفریم می توانیم از قلم و مدل های چاپی استفاده کنیم. از نرم افزار Balsamiq  هم می‌توانیم به عنوان یک نرم افزار کاربردی نام ببریم. اما پیشنهاد می کنیم وایرفریم دستی بکشید و به وسیله ی اپلیکیشن Marvel تصاویر را به هم مرتبط کنید.

ویدیو پیشنهادی : مدیریت محصول

• ماکاپ (Mockup)

ماکاپ همان وایرفریم است که در این مرحله پردازش بیشتری روی آن انجام شده است .در این قسمت فونت،رنگ،استایل و… توسط شخص طراح آماده و به طرح اصلی اضافه میشود.

Sketch Illustrator, PhotoShop از جمله برنامه هایی هستند که میتواند در بخش ماکاپ به شما کمک کنند .

• پروتوتایپ (Prototype)

پروتوتایپ یا نمونه اولیه نزدیک ترین طرح به محصول نهایی است که تا جای ممکن تمامی فرایند ها ،کارایی و جزییات را دارا می باشد .اما پروتوتایپ به اندازه محصول اصلی، کاربردی نمی باشد. این نمونه اولیه یک راه نسبتا کم هزینه و معقول میباشد تا به وسیله آن از نظر ذینفعان مطلع شد.

 Keynote InVision, Marvel از جمله برنامه های ساخت پروتوتایپ می باشند.

مدیریت پروژه و تسک

از مهمترین ابزار های مدیریت محصول ،مدیریت وظایف است،بعد مدیریت تسک ها بسیار در بحث مدیریت محصول مهم است،با توجه به نوع محصول،کارکنان،صنعت و … نحوه مدیریت یک پروژه متفاوت است،احتمالا تا کنون اصطلاح هرم مدیریت پروژه را شنیده اید،در بالاترین قسمت هرم مدیریت پروژه ی استاندارد ها،قسمت میانی هرم متدولوژی و در پایین ترین قسمت هرم ابزار ها قرار دارند که در این قسمت بر روی متدولوژی و ابزار ها تمرکز می کنیم.

متدولوژی آبشاری

این نوع متدولوژی به این معنی است که فرآیند های پروژه کاملا به صورت مرتبط و به هم پیوسته انجام میگیرد به این شکل که بعد از پایان هر مرحله،مرحله ی بعدی انجام میگیرد.کل فرآیند پروژه از ابتدا قابل پیش‌بینی است و محصول نهایی تفاوتی با محصولی که در ابتدای پروژه طراحی شده بود ندارد.

متدولوژی چابک

این مرحله شامل تقسیم کردن یک پروژه به قسمت های کوچکتر  و در نهایت صرف زمان کمتر است که در این صورت پیچیدگی های پروژه کمتر میشود و به بهبود مستمر تیم و محصول کمک بسزایی میشوداین .این روش متدولوژی با توجه به تغییر پذیری بازار، سهولت تغییر محصول، تست محصول، رقابت بالا، لزوم بازارگرا بودن محصول و…بیشتر  برای توسعه محصولات نرم افزاری توصیه میشود.

فریم ورک اسکرام

اسکرام  (Scrum) از معروف‌ترین و پرکاربردترین فریم ورک ها در ایران است. البته فریم ورک‌های دیگری هم مثل کانبان (Kanban)،  ایکس و… استفاده میشوند که از پرداختن به انها صرف نظر میکنیم.
در زیر فرآیند محصول رو در فریم ورک اسکرام ملاحظه می کنیم:

اسکرام را میتوان به عنوان یکی از ابزارهای مدیریت محصول فریم ورکی مفید برای توسعه نرم افزار به خصوص برای تیم‌های کوچک معرفی و استفاده کرد. مالک محصول (Product Owner) و اسکرام مستر (Scrum Master) دو نقش کلیدی مهم را در فرآیند اجرای اسکرام ایفا می‌کنند. مدیر محصول نیازمندی‌ها، استراتژی، باید‌ها و نباید‌ها و…را از دیگر مدیران یا کارمندان دریافت می‌کند و یوزر استوری‌ها را (User Stories) می‌سازد. یوزر استوری توصیف عملیاتی است که قرار است محصول شامل آن عملیات شود . یعنی کل عملیات مورد نظر را به قسمت‌های کوچکتری به اسم یوزر استوری تقسیم می کنند.

ابزار مدیریت تسک

در این قسمت محصولات مختلفی که قسمتی از ابزارهای مدیریت محصول هستند در دسته‌بندی‌های فراوانی می توانند قرار گیرند ولی باید ابتدا نمونه فیزیکی برد تسک‌ها را درست ‌کنیم. می‌توانیم با ساخت یک برد و به سادگی با استفاده از چند کاغذ رنگی، یک تابلو مدیریت تسک نیز درست کنیم.

بردهای نرم‌افزاری زیادی مثل ترللو، آسانا، جیرا و… برای مدیریت تسک با امکانات بسیار زیاد وجود دارند.که از نظر کاربرد و راحتی، ترللو یکی از بهترین‌هاست ولی اگر به دنبال  ساخت یک برد حرفه ای تر و با امکانات بیشتر هستید، جیرا مناسب تر است.

مدیر محصول در کجای فرآیند اسکرام فعالیت می‌کند؟

مدیریت یک محصول نقشی نیست که توسط متدولوژی چابک و اسکرام تعریف و تعیین شده باشد. مدیر محصول فارغ از متدولوژی و فریم ورک فعالیت می‌کند. از آن جایی که همه ی موارد مرتبط با محصول به مدیر محصول مربوط است پس فرآیند توسعه و کارآیی محصول نیز در کار مدیر محصول تغییراتی ایجاد می‌کند.

اگر شما مدیر محصولی با متدولوژی چابک هستید پس باید استراتژی های کوتاه مدت و منعطفی را در توسعه محصول خود در نظر بگیرید و بازخورد‌ های ذینفعان را به بهترین شکل در تغییرات آتی محصولتان اعمال کنید.

جمع بندی

ما در این مقاله سعی کردیم خیلی ساده به ابزارهای مورد نیاز برای مدیریت محصول و کاربرد هر یک به صورت خلاصه اشاره کنیم. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که در داخل جعبه ابزار مدیریت محصول حتما باید ابزاری برای نقشه راه و استراتژی، تجزیه و تحلیل اطلاعات، طراحی محصول و مدیریت پروژه وجود داشته باشند. البته وجود ابزاری برای تحقیق،نظر سنجی و تست محصول نیز باعث بهبود شرایط محصول میشود.