کلیات روانشناسی تربیتی
علم روانشناسی به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود که یکی از مهم‌ترین شاخه‌ی این علم، روان شناسی تربیتی می‌باشد. این بخش دارای ماهیت آموزشی است که به مهارت‌هایی چون سنجش، یادگیری، آموزش، پرورش و اختلالات یادگیری می‌پردازد. بحث مورد بررسی این مقاله، بیش‌تر بر روی مطالعات علمی پیشرفت‌ها یا مشکلات تعلیم و تربیت است.
کاربرد روانشناسی تربیتی
دانش مربوط به روان شناسی تربیتی ، حاصل پژوهش روان‌شناسان، تجارب معلمان و تلاش دانش‌آموختگان است. در اصل حوزه‌ی روان شناسی تربیتی، بر روی استواری علم بر پایه آموزش تمرکز دارد.
کاربرد روان شناسی تربیتی ، از بدو تولد تا مرگ بسیار پررنگ است. در حقیقت زمانی که بحث یادگیری در میان باشد، پارامترهای تربیتی مطرح می‌شود. این پارامترها به شرح زیر است:
- کمک به شناخت دانش آموختگان و سطح یادگیری آنان
- تربیت معلمان و آشناسازی با شیوه‌های تدریس
- برنامه‌ریزی و اجرای اصولی آموزشی و پرورشی
- طرح برنامه‌های نوین آموزشی
- همگان سازی روش آموزشی با پرورش دانش آموختگان
- پردازش اطلاعات توسط دانش آموختگان
- آگاهی از نقاط قوت و ضعف آموزش
- جهت‌دهی دغدغه‌های خانواده‌های دانش‌آموزان
- کمک به بهبود عملکرد سیستم آموزشی
- تلاش در جهت ایجاد زندگی آرام در آینده‌ی فردی و جامعه
- بهبود در آموزش فراتر از درس و کلاس و مدرسه
- ظهور استعداد‌های نهان در حوزه‌ی آموزش
- بالا بردن سطح علمی در حوزه‌ی بین‌المللی
- آگاهی معلمان از تفاوت دانش‌آموزان در بخش‌های مختلف
- تغییر در رفتار حرفه‌ای در حوزه‌ی سازمان سنجش
در هر یک از ساختارهای روان شناسی تربیتی که شامل: فعالیت‌های پیش آموزشی، فعالیت‌های حین آموزشی و فعالیت‌های پس آموزشی می‌باشد، با شناخت تأثیر مهم این شاخه از علم در توسعه‌ی فردی و جامعه، توجه بیش‌تری در این حوزه اعمال می‌شود. استفاده از این علم سرعت بیش‌تری را در رشد علمی، تکنولوژی، مسائل اقتصادی، آگاهی سطح جامعه به وجود خواهد آورد.
مقاله پیشنهادی : رشته روانشناسی
اهداف روان شناسی تربیتی
بزرگ‌ترین هدف روان شناسی تربیتی، آسان‌سازی روند آموزش در جهت ارتقای سطح آموزشی و علم افراد به طور اختصاصی است که می‌تواند پیامد‌های مثبتی در حین تحصیل، اشتغال، زندگی، فردی و جامعه داشته باشد. علم روانشناسي تربيتي تلاش مي‌کند با شناسايي کليه عواملي که مي‌توانند به صورت مستقيم و غير مستقيم ميزان يادگيري افراد را تحت تاثير قرار دهد موثر باشد، همچنين به بررسي تاثيرات مثبت و منفي اين عوامل می‌پردازد. عواملي که تاثيرات منفي دارند را حذف کرده و عواملي که تاثيرات مثبت دارند را تقويت می‌کند. با اين روش موانع و مشکلاتي را که در مسير يادگيري افراد سايه افکنده‌اند را برطرف می‌نمايد. تدریس در کلاس درس، یک فعالیت آگاهانه و برنامه‌ریزی شده است که توسط معلم در جهت میل به اهداف خاصی طراحی و تدوین می‌شود.
نقش مستقیم روان شناسی تربیتی بر روی دانش‌آموزان
روانشناسی تربیتی، بسیاری از تخصص‌های آموزش و پرورش را در خود جای می‌دهد. در این حوزه، فناوری‌های مختلفی مطرح است. مثلاً در رابطه با آموزش مجازی، معلمان باید از امکانات خوبی برخوردار باشند زیرا، در مدارس حضوری فراهم سازی امکانات به دست کادر آموزش است اما در خانه، این معلمان هستند که باید توانایی بهترین برخورد و تدریس مجازی دانش آموزان را بر عهده بگیرند.
گاهی دیده شدهاست این توانایی برای معلمان مسن سخت بوده اما در نهایت، معلمان ملزم به یادگیری روش استفاده از وسایل الکترونیکی و تدریس مجازی هستند. حال در این میان، قطعی برق، کمبود وسایل الکترونیکی، ناتوانی در اتصال به پلتفرم‌های مجازی، بی میلی در روزهای قرنطینه و دیگر موارد این چنینی باعث بد خلقی دانش آموزان و نارضایتی معلمان می‌شود.
این امر طبیعی است اما کسانی می‌توانند از این بحران عبور کنند که آگاه به روانشناسی تربیتی باشند. این مورد، از معلمان انتظار می‌رود اخلاق حرفه‌ای داشته باشند و در نهایت آرامش، این چالش را مدیریت کنند. ولی عده‌ی کمی با این علم آشنا هستند یا بعضی افراد در تایم بیش‌تری با این مسائل آشنا می‌شوند. در صورتی که معلمان نتوانند بخ خوبی شرایط را مدیریت کنند هر دو گروه آسیب می‌بینند.
همین ضرر و آسیب باعث شده اکثر دانش‌آموزان از نداشتن تبلت یا سیستم رایانه‌ای احساس حقارت و کمبود کنند.
روان شناسی تربیتی می‌گوید این بحران، در روحیه‌ی دانش‌آموزان تأثیر منفی می‌گذارد و قابل جبران نیست. خوشبختانه در تربیت مدرس، این مهارت به دانشجویان آموزش داده می‌شود و رکن اساسی محسوب شده است.
معلم باید در محیط کلاس به اندازه کافی بلند و رسا صحبت کند تا تمامی شاگردان بتوانند صدای او را به خوبی بشنوند.
وقتی دانش‌آموز سوالی را در کلاس مطرح می‌کند، معلم باید با گشاده‌رویی، با میل و علاقه به سؤال او پاسخ دهد.
بازار کار روانشناسی تربیتی
هر فرد دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است که ملزم به پیشرفت آنها می‌شود. در پی این یادگیری فرد با چالش‌هایی روبرو است که در روان شناسی تربیتی، قابل بررسی می‌باشد. در این حوزه، افرادی فعالیت می‌کنند که به خوبی از عهده‌ی این وظیفه برمی‌آیند و مشغول به کار هستند. این اشتغال، شیوه‌های آموزش معلم‌ها و نحوه‌ی یادگیری دانش آموزان را در بر دارد.
وظیفه‌ی روان شناسان تربیتی این است که ناتوانایی‌هایی مانند ADHD، اوتیسم، ناشنوایی، بیش‌فعالی، نابینایی، نارساخوانی و سندروم‌های عقب ماندگی را شناسایی کنند و در جهت درمان آن اقدام کنند. البته این امر با همراهی خود دانش آموزان و خانواده‌هایشان امکان پذیر می‌باشد. هم‌اکنون، در سطح جهانی این آموزش بسیار رایج است و نتایج خوبی به دنبال دارد.
یکی از این آموزش‌ها که بسیار مؤثر بوده در روان شناسی تربیتی کودکان ناتوان، مونته سوری می‌باشد. در این روش، کشف و حل مسائل درونی صورت می‌گیرد. در واقع هیچ نیازی به حفظ کردن مطالب از جانب کودکان نیست زیرا تنها با ایجاد انگیزه درونی مطالب مورد نظر به آنها آموزش داده می‌شود و بسیار مورد توجه کوکان قرار گرفته است. مونته سوری به کودکان می‌آموزد که آنها منحصر به فرد هستند و در این دنیای بزرگ نقش مهمی را ایفا می‌کنند. از همین رو ارزش‌هایی همانند حقیقت، عمل صحیح، صلح، عشق و دوستی و عدم تجاوز به حقوق دیگران به آنها آموزش داده می‌شود. مونته سوری بسیار جذاب است و بحث مفصلی دارد که با اختصاصی به آن پرداخت.
این اعمال باعث شده که بازار کار روانشناسی تربیتی بسیار گسترده شود و مورد توجه قرار گیرد.
مقاله پیشنهادی :روانشناسی بالینی
آینده‌ی شغلی روان شناسی تربیتی
فارغ‌التحصیلان رشته روان شناسی تربیتی می‌توانند با توجه به رشته تحصیلی خود وارد بازار کار شوند. این شغل فقط نیاز به علاقه و توانمندی افراد دارد که با صبر و حوصله در خدمت آموزش و اصلاح تربیتی باشد. برخی از مشاغلی که این فارغ‌التحصیلان می توانند در آن به فعالیت بپردازند:
- تأسیس مرکز مشاوره تحصیلی روانشناسی
- استاد دانشگاه و معلم مدرسه
- کار در سازمان آموزش و پرورش
- مراکز مشاوره تربیتی برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان
- برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدرسان
- تأسیس مهدکودک‌هایی با محوریت تربیت روانشناسی کودک
- راه‌اندازی آموزشگاه‌هایی با دوره‌های پرورشی برای نوجوانان
از طریق این گرایش می‌توان در حوزه‌ی اختلالات یادگیری به طور تخصصی فعالیت کرد. دانش آموختگان گرایش روان شناسی تربیتی می‌توانند به استخدام رسمی آموزش و پرورش در آینده و به شغل معلمی مشغول شوند و یا در مدارس و مراکز مشاوره در حیطه‌ی مربوط به راهنمایی و مشاوره بپردازند. با توجه به افزایش مراکز مشاوره و افزایش اهمیت سطح کیفیت مدرسه و شناخت و شیوه‌ی برخورد و ارتباط موثر با فرزندان از سوی خانواده ها و آموزش و پرورش و جامعه در سال های آتی بازار کار کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی, مطلوب ارزیابی می شود؛ هرچند برای دانش آموختگان این گرایش برای ارائه ی خدمات مشاوره‌ای نیاز به افزایش دانش خود از طریق کارگاه‌های تخصصی و مطالعه ی آزاد، ضروری است.
دوره های آموزشی روان شناسی تربیتی
بسياري از افراد به واسطه کسب تحصيلات در سطوح بالا دررشته‌هایي مختلف در جايگاه استادي قرار گرفته‌اند و به آموزش یافته‌های و اطلاعات خود به طيف وسيعي از فراگيران مشغول هستند. اما همان‌طور که قبلاً نيز به آن اشاره کرديم در روند آموزش و يادگيري به جز مباحث علم فاکتورهاي و عوامل متعدد ديگري نيز دخيل هستند که تنها به واسطه آشنايي و اشراف بر مباح روان شناسی تربيتي مي‌توان آنها را کنترل کرد عوامل مثبت را تقويت و عوامل منفي را خنثي کرد. از اين رو شرکت در دوره‌های آموزش روان شناسی تربيتي تنها راه تضمين موفقيت اين افراد در حوزه حرفه خود مي‌باشد.
آشنايي با مباحث روانشناسی تربيتي همچنين براي مادراني که پرورش دهندگان نسل‌های آينده به شمار مي‌روند نيز مي‌تواند بسيار حائز اهميت و تأثیرگذار باشد. امروزه با توجه به روزهای قرنطینه، از طریق پلتفرم‌های مجازی، بسترهای شرکت در دوره‌های آموزشی در کشورهای دیگر فراهم شده و بسیار کارآمد می‌باشد. فراگیران با شرکت در دوره‌های آموزشی روان شناسی تربیتی مرکز آموزش مجازی پارس علاوه بر کسب دانش، تخصص، توانایی، مهارت قابلیت‌های مورد نياز در پایان دوره موفق به اخذ مدرک و روانشناسی تربیتي معتبر مورد تأیید سازمان فني و حرفه‌ای خواهند شد.
بهترین راه برای یادگیری مؤثر
بهترین راه برای یادگیری مؤثر در حین زندگی، استفاده‌ی کارآمد از روان شناسی تربیتی است. در هنگام یادگیری این علم، دانش‌پژوهان توجه داشته باشند که علاقه، صبر، حوصله، تعهد و پایبندی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ادامه‌ی این مسیر خواهد بود. در تربیت فرزندان خود به درستی از این علم استفاده کنید.
