نقاشی با آبرنگ، در نگاه اول ساده بنظر می‌رسد، اما پس از تجربه‌ی نقاشی با این تکنیک، به سختی آن پی خواهیم‌برد. آبرنگ، به دلیل رقّت بالایی که دارد، به سختی بر روی کاغذ کنترل شده و به دقت و مهارت بالایی در نقاشی نیاز دارد. نقاشی با آبرنگ مانند سایر تکنیک‌های نقاشی، به ابزاری مخصوص بخود نیاز دارد. از مهمترین ابزار برای شروع نقاشی با آبرنگ، علاوه‌بر رنگ، می‌توان کاغذ و قلموی مخصوص آبرنگ را نام برد. هرچه ابزارمان از کیفیت مطلوب‌تری برخوردار باشند، نقاشی برای ما آسان‌تر شده و کیفیت بهتری پیدا می‌کند. تعدد مدل و برندهای سازنده‌ی ابزار نقاشی، سبب می‌شود تا در هنگام خرید، گیج شده و نتوانیم بدرستی انتخاب نماییم. در این مطلب قصد داریم تا شما را با انواع گوناگون قلموی آبرنگ آشنا کرده و در خرید یک قلموی مناسب و با کیفیت، به شما کمک نماییم.
انواع قلموهای آبرنگ:
هر تکنیک نقاشی، قلموی مخصوص بخود را احتیاج دارد. هر تکنیک، از رنگ و حلال خاص خود استفاده کرده و شیوه‌ی خاص خود را در اجرا دارد. طراحان و سازندگان قلمو، با آگاهی به این ویژگی‌ها، اقدام به ساخت قلموهایی کردند که کار ترسیم را برای نقاشان راحت‌تر کرده و به کیفیت کار آنان نیز بیافزاید.
از همین‌روست که انتخاب قلموی مناسب، در نقاشی بسیار مهم بوده و نیاز به دقت بالایی دارد. قلموهای مخصوص آبرنگ، از انواع جنس و سایزهای مختلفی تشکیل شده‌اند و با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند که کار انتخاب را، برای نقاشان این تکنیک، سخت‌تر کرده است.
تفاوت عمده‌ی قلموهای آبرنگ در جنس، نرمی و زبری، سایز، شکل ظاهری و طبیعی و مصنوعی بودن موی قلمو، است. در ادامه به بررسی و توضیح هر یک از این ویژگی‌ها و اهمیت آنها در انتخاب یک قلموی مناسب برای آبرنگ، می‌پردازیم.
جنس:
قلموها در دو بخش دسته و سر، با یکدیگر تفاوت دارند. دسته‌ی قلموها بیشتر از پلاستیک ساخته می‌شوند اما نمونه‌هایی ساخته‌شده از چوب بامبو نیز در بازار یافت می‌شود.
تفاوت اصلی قلموهای آبرنگ، در جنس موهای سر آن است. موی قلموها می‌توانند از موی طبیعی حیوانات ساخته شده و یا مصنوعی باشند. طبیعی یا مصنوعی بودن موی قلموی آبرنگ، تاثیر بسیاری در کیفیت ترسیم و نگهداری رنگ در خود، دارد؛ پس در انتخاب آن باید دقت بالایی داشته‌باشیم.
قلموهای آبرنگ، از مویی نرم و انعطاف‌پذیر با خاصیت ارتجاعی بالایی ساخته می‌شوند تا به‌راحتی بر روی کاغذ حرکت کرده و بتوانند بهتر رنگ را کنترل نمایند. درجه‌ی نرمی، طبیعی یا مصنوعی بودن مو، شکل و سایز قلمو است که انتخاب را برای ما دشوار می‌سازد.
موهای قلموهای طبیعی آبرنگ، بیشتر از جنس موی سمور، آهو، گربه، میمون و گاو نر ساخته می‌شوند. موی سمور نرمی و انعطاف‌پذیری بالایی داشته و بیشتر توسط نقاشان مبتدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قلموهای از جنس موی میمون و گاو، بسیار کمیاب بوده و تنها در نقاشی‌های بسیار حرفه‌ای و توسط نقاشان حرفه‌ای و با تجربه، بکار گرفته می‌شوند.
بالابودن قیمت قلموهای طبیعی، نقض اخلاق محیط زیستی و دانش کم مبتدیان در انتخاب قلموی مناسب، سبب شد تا قلموهایی با موی مصنوعی به بازار عرضه شوند. قلموهای آبرنگ با موی مصنوعی، از کیفیت مناسبی برخوردار بوده و به دلیل قیمیت بسیار مناسبی که دارند، در میان دانشجویان و مبتدیان در نقاشی بسیار محبوب هستند.
همانطور که گفتیم، مهمترین قسمت در انتخاب یک قلموی آبرنگ، میزان نرمی و انعطاف آن است. علاوه بر جنس مو، میزان تراکم سر قلمو و کوتاهی با بلندی موها، عوامل تعیین‌کننده‌ی شکل ظاهری و کارایی یک قلموی مخصوص آبرنگ هستند.
زبری یا نرمی:
میزان نرمی یا زبری یک قلموی آبرنگ، به جنس مو، طبیعی یا مصنوعی بودن آن و میزان تراکم سر قلمو بستگی دارد.
قلموهای آبرنگ در نقاشی حرفه‌ای، براساس شکل و کاربردی که دارند، از زبری و نرمی مختلفی برخوردار هستند. برای نمونه قلموهای مویین، که برای رسم خطوط باریک و دقیق بکار می‌روند، باید نرمی و انعطاف‌پذیری بالایی داشته‌باشند.
در مقابل، قلموهای سرکج و ساخته‌شده از موی گاو نر، بسیار زبر بوده و برای پاک‌کردن یا خراشیدن استفاده می‌شوند.
پس پیش از انتخاب میزان نرمی قلموی خود، باید بدانید که قلمو را برای چه کاری خواسته و در کدام قسمت از نقاشی می‌خواهید از آن استفاده نمایید.
سایز:
اندازه‌گذاری قلموها، استاندارد واحدی نداشته و ممکن است بین کارخانه‌ها، اندازه‌های هر شماره تفاوت داشته باشد؛ پس سایزبندی قلموها با شماره‌گذاری آنها، بیشتر برای مقایسه‌ی اندازه میان دو قلمو است. به این معنا که، هرچه شماره بزرگتر باشد، سایز قلمو بیشتر بوده و قلموی آبرنگ بزرگتر خواهدبود.
اندازه‌گذاری در قلمو، از سه صفر(۰۰۰) شروع شده و کوچکترین سایز قلمو است. ازآنجایی که استاندارد درستی برای شماره‌گذاری در نظر گرفته نشده، نمی‌توان با اطمینان گفت کدام شماره، بزرگترین قلمو را تشکیل می‌دهد اما بطور معمول این عددگذاری در قلموی آبرنگ، تا ۱۰ ادامه دارد.
پرکاربردترین شماره‌ها در نقاشی با آبرنگ، شماره‌های صفر تا شش است. قلموهای کوچکتر از صفر، برای کارهای بسیار ظریف و دقیق و توسط نقاشان بسیار حرفه‌ای بکار می‌روند. قلموهای بالای ۶ نیز خیلی در نقاشی کاربرد نداشته و ممکن است در محوکردن و یا هایلایت، توسط مبتدیان استفاده شوند.
در شروع نقاشی با آبرنگ، نیاز به خرید قلموهای آبرنگ در سایزها و جنس‌های مختلف نبوده و می‌توان با یک قلموی گرد از موی مصنوعی، نقاشی را شروع کرد. سایز مناسب برای نقاشان مبتدی، اکثرا توسط مدرس دوره، منطبق بر روش آموزشی وی، به هنرجو گفته می‌شود اما شماره‌های سه و چهار، رایج‌ترین اندازه‌های قلموی آبرنگ هستند.
شکل ظاهری:
شکل ظاهری قلموهای آبرنگ، براساس کاربردی که در نقاشی دارند، می‌تواند متفاوت باشد. از پرکاربردترین انواع آنها، می‌توان قلموی گرد، تخت، بادبزنی، لاینر، محوکننده و …، را نام برد. تفاوت در شکل قلموی آبرنگ، در سطوح حرفه‌ای نقاشی، برای افزایش کیفیت و ظرافت کار بوده و دقت و سرعت نقاش را در ترسیم اشکال و خطوط مختلف، بالا میبرد.
تعداد انواع قلموها زیاد است؛ ما در اینجا تعدادی از مهمترین‌ها در نقاشی با آبرنگ را به شما معرفی می‌کنیم.
گرد:
از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین انواع قلموی آبرنگ است. در رسم زوایا و گوشه‌های نوک‌تیز و شکسته بکار می‌رود. گرچه در رسم خطوط صاف و منحنی نیز می‌توان از این نوع استفاده نمود.
تخت:
این مدل از قلموها، سری پهن داشته و از موهای کوتاه و زبر تشکیل می‌شوند. حالت ارتجاعی آنها بیشتر از سایر قلموهای آبرنگ بوده و در رسم خطوط و اشکال پهن بکار می‌روند.
بادبزنی:
قلموهای بادبزنی(چتری) برای ترکیب و مخلوط کردن رنگ، حجیم‌سازی شکل و ایجاد هایلایت، بکار می‌روند. از این قلمو برای رسم شاخ‌وبرگ درختان، بوته وچمن، ابر و رسم آسمان استفاده می‌شود.
لاینر:
قلموهایی بسیار باریک، زبر و سفت بوده و از موهای درازی ساخته می‌شوند. از قلموی لاینر برای رسم خطوط باریک مانند شاخه‌های درختان یا موی حیواناتی مثل گربه، استفاده می‌شود. در اکثر اوقات، امضای نقاشان در پای اثر، با این قلمو کشیده می‌شود.
محوکننده:
سری بسیار نرم داشته و توانایی نگهداری رنگ بالایی دارد. از آن برای محوسازی پس‌زمینه و واقعیت‌بخشی به آسمان و ابرها، استفاده می‌شود.
طبیعی یا مصنوعی‌بودن:
همانطور که گفتیم، قلموهای مصنوعی، از کیفیت بالایی برخوردار بوده و می‌توانند تمام نیازهای یک نقاش را در مراحل ابتدایی آموزش وی برطرف سازند. پس با توجه به بالابودن قیمت قلموهای آبرنگ با موی طبیعی، توصیه می‌شود در شروع، از نمونه‌های مصنوعی آن استفاده نمایید.
در مراحل حرفه‌ای اما، خواه‌ناخواه، شما به یک قلموی طبیعی نیاز پیدا خواهید. قلموهای آبرنگ با موی طبیعی، ماندگارای بالایی داشته و شکل خود را از دست نمی‌دهند. نمونه‌ی پرکاربرد و شناخته‌شده‌ی آن، که راحت‌تر در دسترس قرار می‌گیرد، موی سمور است که انعطاف‌پذیری خوبی داشته و نرم است.
سایر جنس‌های قلموی آبرنگ طبیعی، مانند موی آهو و گاو، علاوه‌بر قیمت بسیار بالا و دسترسی سخت، از کارایی‌های بالایی نیز برخوردار نیستند.
ویژگی‌های قلموی آبرنگ خوب:
انتخاب یک قلموی مناسب و باکیفیت، با دانستن تفاوت‌ها و مدل‌های مختلف قلموی آبرنگ و همچنین کارایی‌ای که خودتان از قلمو انتظار دارید، کار سختی نخواهد بود.
تفاوت‌های قلموی آبرنگ در بالا برایتان شرح داده‌شد. همانطور که اشاره کردیم، اگر در نقاشی با آبرنگ مبتدی هستید، می‌توانید از یک قلموی آبرنگ مصنوعی سر گرد با سایز ۳ یا ۴ استفاده نموده و نیاز به قلموی دیگری نداشته‌باشید.
تنها قسمت سختی که در هنگام خرید یک قلموی آبرنگ برایتان باقی می‌ماند، تشکیل کیفیت آن است. معمولا فروشگاه‌های معتبر و معروف، ریسک عرضه‌ی اجناس بی‌کیفیت و خدشه‌دارکردن اعتبار خود را نکرده و همواره محصولاتشان را برندهای نامی و معتبر تشکیل داده‌اند. پس با خرید از فروشگاه‌های مطمئن، می‌توانید از کیفیت محصول اطمینان داشته‌باشید.
اگر بخواهید خود از کیفیت قلموی آبرنگ مطمئن شوید، در گام اول باید سر قلمو را چک کنید. یک قلموی مرغوب، از موهای نرم و قابل‌انعطاف تشکیل شده که با فشار دست، حالت خود را از دست نداده و پس از خم شدن به جای اول باز می‌گردد.
همچنین اتصال مو به دسته، باید محکم بوده و به راحتی جدا نشود. دسته‌ی قلموی آبرنگ، اگر از کیفیت مناسبی برخوردار نباشد، ممکن است حساسیت ایجاد کرده و یا انگشتان را اذیت نماید. با در دست گیری قلمو و مدتی نگه‌داشتن آن، می‌توانید از خوش‌دستی قلمو مطمئن شوید.
به خاطر داشته‌باشید، خرید قلموی اشتباه در ابتدای مسیر، امری طبیعی است و هرچه بیشتر در نقاشی و شناخت قابلیت‌های قلموی آبرنگ، پیشرفت کنید، تشخیص یک قلموی مناسب و کارآمد برای شما آسان‌تر می‌شود. از همین‌روست که نقاشان حرفه‌ای به مبتدیان توصیه می‌کنند که قلمو را حضوری خریداری کرده و از خرید نمونه‌های گران‌قیمت پرهیز کنند.
نکاتی درمورد سِت قلمو:
داشتن مجموعه‌ای از انواع قلموهای آبرنگ که بیشترین کارایی را دارند، در سطح حرفه‌ای ممکن است به کیفیت و ظرافت کار کمک بزرگی نماید.
قبلا اشاره کردیم که وقتی هنوز در مراحل ابتدایی نقاشی با آبرنگ هستید، یک قلموی گرد مصنوعی با سایر متوسط، می‌تواند کار شما را راه بیاندازد. با پیشرفت در نقاشی و رسیدن به مراحل حرفه‌ای‌تر، به قلموهایی بیش‌از یک عدد احتیاج پیدا خواهیدکرد.
کارخانه‌های سازنده‌ی قلموی آبرنگ، چند سالی می‌شود که خود، قلموهای پرکاربرد در این تکنیک را، بصورت پک و بسته‌بندی‌هایی بصورت سِت بفروش می‌رسانند. خرید سِت قلموی آبرنگ از یک کارخانه، به علت تشابه در کیفیت و سایز، توصیه می‌شود.
خرید قلموی آبرنگ بصورت تک‌به‌تک، تنها در موارد خاص، مانند خرید قلموهای طبیعی کمیاب و یا سایزی از قلموی آبرنگ خارج از ست‌های در بازار، پیشنهاد می‌شود.
برندهای بسیاری زیادی در بازار، به ساخت لوازم هنری، بخصوص قلمو، مشغول‌اند. همین تعدد برند است که کار خرید را تا حدودی سخت کرده و سبب سردرگمی می‌شود. نکته‌ای که لازم است به آن توجه ویژه‌ای کنید، این‌است که در قید و بند مارک و برند نباشید.
امروزه برندهای بسیاری وجود دارند که باوجوداینکه از کیفیت بالا و قابل‌قبولی برخوردارند، بدلیل پدیده‌ی برندزدگی، کمتر شناخته‌شده و تعداد قلموی آبرنگ کمتری از آنها در فروشگاه‌ها یافت می‌شود.
برای فرار از این ماجرا، یعنی برندزدگی، در این مطلب به معرفی یک برند مشخص و واحد نپرداخته و پیشنهاد می‌کنیم با کمی وقت گذاشتن و خرید قلموی آبرنگ بصورت حضوری، قدرت تشخیص خود را در شناخت محصول با کیفیت ارتقا داده و همچنین در مورد کیفیت برندها، خودتان قضاوت نمایید.
