برنامه‌نویسی رایانه اساس عصر دیجیتالی است که امروز در آن زندگی می‌کنیم. هر بار که دوست دارید یک پست در شبکه‌های اجتماعی ارسال کنید، یک ایمیل ارسال کنید یا یک زنگ ساعت روی تلفن خود تنظیم کنید، یک زبان برنامه‌نویسی در پشت‌صحنه کار می‌کند. اما همه چیز از کجا شروع شد؟ و چه چیزی باعث رشد آن در صنعت پیشرو امروزی شده است؟ بیش از همه، دانستن تاریخچه زبان‌های برنامه‌نویسی برای استخدام توسعه‌دهندگان مهم است چرا که بینشی به توسعه دهندگان وب می‌دهد که می‌توانند مسیرهای خود را بهتر انتخاب کنند.

اولین زبان برنامه ‌نویسی

آیا می‌دانید اولین زبان برنامه‌نویسی در سال 1843 اختراع شد؟ آدا لاولایس (Ada Lovelace) اولین الگوریتم ماشین را برای یک ماشین محاسبات اولیه ارائه داد که آن را روی یک تکه کاغذ نوشت زیرا در آن زمان هیچ رایانه‌ای وجود نداشت! زبان‌های برنامه‌نویسی از آن زمان به بعد مسیری طولانی را طی کرده‌اند اما برای درک تاریخ زبان‌ های برنامه‌ نویسی، ابتدا باید اصل آنها را شناخت.

تاریخچه زبان ‌های برنامه ‌نویسی

اولین زبان‌ های برنامه ‌نویسی شناخته شده کدهای پیچیده ماشین بودند که به‌صورت دستی وارد ماشین‌های محاسبات اولیه می‌شدند. همان‌طور که خواهید دید، برنامه‌نویسی رایانه به‌سرعت از کدهای ماشین به کدهای کاملاً خودکار قابل خواندن توسط انسان توسعه می‌یابد.

سال 1843: الگوریتم ماشین Ada Lovelace

Ada Lovelace اولین الگوریتم ماشین را که پایه و اساس همه زبان‌ های برنامه ‌نویسی را بنا نهاد.

سال 1944 تا 1945: Plankalkül

بین سال‌های 1944 و 1945 ، Konrad Zuse اولین زبان برنامه ‌نویسی "واقعی" را به نام Plankalkül ایجاد کرد. زبان زئوس امکان ایجاد رویه‌هایی را فراهم می‌کرد که تعداد زیادی کد را ذخیره می‌کرد که بارهاوبارها برای انجام کارهای معمول فراخوانی می‌شدند.

سال 1949: زبان اسمبلی

زبان اسمبلی در ماشین‌حساب خودکار ذخیره با تأخیر الکترونیکی (EDSAC) استفاده شد. زبان اسمبلی نوعی زبان برنامه ‌نویسی سطح پایین بود که زبان کد ماشین را ساده می‌کرد. به‌عبارت‌دیگر، دستورالعمل‌های خاص لازم برای کار با کامپیوتر است.

سال 1949: Shortcode

Shortcode (یا کد کوتاه) اولین زبان سطح بالا بود که توسط جان مک کالی در سال 1949 پیشنهاد شد. با این ‌وجود ویلیام اشمیت بود که آن را برای کامپیوتر BINAC در همان سال و برای UNIVAC در سال 1950 پیاده‌سازی کرد.

سال 1952: Autocode

اتوکد یک اصطلاح عمومی است که برای خانواده‌ای از زبان‌ های برنامه ‌نویسی استفاده می‌شود. Autocode برای اولین‌بار توسط Alick Glennie برای رایانه‌ای به نام Mark 1  در دانشگاه منچستر توسعه داد که اولین زبان کامپایل شده برای اجرا بود به این معنی که می‌توان آن را مستقیماً به کد ماشین با استفاده از برنامه‌ای به نام کامپایلر ترجمه کرد. از اتوکد علاوه بر Mark 1 در ماشین‌های محاسباتی اولیه Ferranti Pegasus و Sirius نیز استفاده شد.

سال 1957: FORTRAN

FORmula TRANslation یا FORTRAN توسط John Backus ایجاد شده است و به‌عنوان قدیمی‌ترین زبان برنامه ‌نویسی مورد استفاده امروز شناخته می‌شود. این زبان برنامه‌نویسی برای محاسبات علمی، ریاضیاتی و آماری سطح بالا ایجاد شده است. FORTRAN هنوز هم در پیشرفته‌ترین ابررایانه‌های جهان در حال استفاده است.

سال 1958: ALGOL یا (Algorithmic Language)

زبان الگوریتمی یا ALGOL توسط کمیته مشترکی از دانشمندان کامپیوتر آمریکایی و اروپایی ایجاد شده است. ALGOL به‌عنوان نقطه آغازین برای توسعه برخی از مهم‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی از جمله Pascal ، C ، C ++ و Java به‌کاررفته است.

سال 1958: LISP یا (List Processor)

پردازنده لیست یا LISP توسط جان مک‌کارتی در انستیتوی فناوری ماساچوست (MIT) اختراع شد. هدف اصلی آن ساخت هوش مصنوعی بود، LISP یکی از قدیمی‌ترین زبان ‌های برنامه ‌نویسی است که امروزه همچنان مورداستفاده قرار می‌گیرد و می‌توان آن را به‌جای Ruby یا Python استفاده کرد. شرکت‌هایی مانند Acceleration ،Boeing و Genworks هنوز از LISP در پشته‌های فناوری خود استفاده می‌کنند.

سال 1959: COBOL یا (Common Business Oriented Language)

این زبان برنامه ‌نویسی پشت بسیاری از پردازنده‌های کارت اعتباری، دستگاه‌های خودپرداز، تماس‌های تلفنی و تلفن همراه، سیگنال‌های بیمارستانی و سیستم‌های سیگنال راهنمایی‌ورانندگی است. توسعه این زبان توسط دکتر گریس موری هاپر انجام شد و به‌گونه‌ای طراحی شد که در همه مارک‌ها و انواع رایانه‌ها قابل‌اجرا باشد. COBOL هنوز هم عمدتاً برای سیستم‌های بانکی استفاده می‌شود.

سال 1964: BASIC یا (Beginner’s All-Purpose Symbolic Instruction Code)

زبان  BASIC توسط گروهی از دانشجویان کالج دارتموث ساخته شده است. این زبان برای دانش آموزانی نوشته شده است که درک درستی از ریاضیات یا کامپیوتر ندارند. این زبان توسط بنیان‌گذاران مایکروسافت بیل گیتس و پاول آلن بیشتر توسعه یافت و به اولین محصول قابل‌فروش این شرکت تبدیل شد.

سال 1970: PASCAL

این زبان به افتخار ریاضی‌دان فرانسوی بلیز پاسکال نام‌گذاری شد، اما نیکلاوس ویرث زبان برنامه‌نویسی را توسعه داد. این ابزار به‌عنوان ابزاری برای یادگیری برنامه‌نویسی رایانه توسعه یافت که به معنای آسان بودن یادگیری آن بود. به دلیل سهولت استفاده و قدرت آن، در روزهای ابتدایی موردعلاقه شرکت اپل قرار گرفت.

سال 1972:زبان برنامه نویسی Smalltalk

Smalltalk که در مرکز تحقیقات زیراکس پالو آلتو توسط آلن کی، آدل گلدبرگ و دن اینگالس ساخته شد، به برنامه‌نویسان رایانه اجازه تغییر کد در حین پرواز را داد. این برنامه جنبه‌های مختلفی از زبان برنامه ‌نویسی را معرفی می‌کند که امروزه زبان‌های نظیر پایتون، جاوا و روبی هستند. شرکت‌هایی مانند Leafly ،Logitech و CrowdStrike اظهار داشتند که آنها از Smalltalk در دسته فناوری خود استفاده می‌کنند.

سال 1972: زبان برنامه نویسی C

این زبان برنامه‌نویسی توسط دنیس ریچی در آزمایشگاه‌های تلفن بل برای استفاده از سیستم‌عامل یونیکس ساخته شده است. به آن C می‌گفتند زیرا این زبان مبتنی بر زبان قبلی به نام B بود. بسیاری از زبان‌های برجسته فعلی مشتقات C هستند از جمله زبان های برنامه نویسی C# ، Java ، JavaScript ،Perl ،PHP و Python. همچنین توسط کمپانی‌های بزرگی مانند گوگل، فیس‌بوک و اپل مورداستفاده قرار گرفته است.

سال 1972: زبان برنامه نویسی SQL یا (SEQUEL at the time)

SQL اولین‌بار توسط محققان IBM یعنی ریموند بویس و دونالد چمبرلین ساخته شد. SEQUEL  برای مشاهده و تغییر اطلاعات ذخیره شده در پایگاه داده استفاده می‌شود. امروزه این زبان مخفف اختصاری SQL است که مخفف Structured Query Language است. شرکت‌های زیادی هستند که از زبان برنامه نویسی SQL استفاده می‌کنند و برخی از آنها شامل Microsoft و Accenture هستند.

سال 1980 تا 1981: Ada

آدا در ابتدا توسط تیمی به سرپرستی ژان ایچبیا تحت نظارت وزارت دفاع ایالات متحده طراحی شده است. آدا که از ریاضی‌دانان اواسط قرن نوزدهم آدا لاولاس نام‌گرفته است، یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، ساختاریافته، تایپ استاتیکی، طیف گسترده و شی گرا است. Ada از دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی معروف در آن زمان مانند Pascal نشئت‌گرفته است. Ada برای سیستم‌های مدیریت ترافیک هوایی در کشورهایی مانند استرالیا، بلژیک و آلمان و همچنین مجموعه‌ای دیگر از پروژه‌های حمل‌ونقل و فضایی استفاده می‌شود.

سال 1983: زبان برنامه نویسی C++

Bjarne Stroustrup در آزمایشگاه‌های بل زبان C را تغییر داد، C ++ اکستنشنی از C با پیشرفت‌هایی در کلاس‌ها، توابع مجازی و الگوها است. این زبان از سال 1986 در 10 زبان برنامه‌نویسی برتر فهرست شده و در سال 2003 جایزه Hall of Fame status را کسب کرده است. C ++ در MS Office ،Adobe Photoshop، موتورهای بازی و سایر نرم‌افزارهای با کارایی بالا استفاده می‌شود.

سال 1983: Objective-C

Objective-C توسط برد کاکس و تام لاو توسعه‌یافته است، زبان اصلی برنامه‌نویسی است که برای نوشتن نرم‌افزار برای macOS و iOS و سیستم‌عامل‌های اپل استفاده می‌شود.

سال 1987: زبان برنامه نویسی Perl

Perl توسط لری وال ایجاد شده است و یک زبان برنامه‌نویسی برای اهداف عمومی و سطح بالا است. در ابتدا به‌عنوان یک زبان اسکریپت نویسی برای ویرایش متن طراحی شده است اما امروزه به طور گسترده‌ای برای بسیاری از اهداف مانند CGI ، برنامه‌های پایگاه داده، مدیریت سیستم، برنامه‌نویسی شبکه و برنامه‌نویسی گرافیکی استفاده می‌شود.

سال 1990: Haskell

Haskell یک زبان برنامه ‌نویسی عمومی است که به نام منطق‌دان و ریاضی‌دان آمریکایی Haskell Brooks Curry نام‌گذاری شده است. این زبان یک زبان برنامه‌نویسی کاملاً کاربردی است یعنی در درجه اول مختص ریاضی است. این مورد در چندین صنعت به‌ویژه در صنایعی که با محاسبات پیچیده استفاده می‌شود. مانند بسیاری دیگر از زبان‌ های برنامه‌ نویسی از این دوران، دیدن Haskell برای استفاده در برنامه‌های شناخته شده بیش از حد معمول نیست. با این اوصاف، از این زبان برنامه ‌نویسی برای نوشتن تعدادی بازی استفاده شده است که یکی از آنها Nikki and the Robots است.

سال 1991: زبان برنامه نویسی Python

Python به افتخار گروه کمدی انگلیسی به نام Monty Python نام‌گذاری شد و توسط Guido Van Rossum توسعه یافت. این یک زبان برنامه‌ نویسی سطح بالا و کاربردی است که برای پشتیبانی از انواع سبک‌های برنامه‌نویسی و استفاده سرگرم‌کننده ایجاد شده است. پایتون، تا به امروز، یکی از محبوب‌ترین زبان‌ های برنامه ‌نویسی در جهان است که توسط شرکت‌هایی مانند Google ،yahoo و Spotify استفاده می‌شود.

سال 1991: Visual Basic

ویژوال بیسیک که توسط مایکروسافت توسعه‌یافته است، به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد تا از سبک کشیدن و رهاکردن در انتخاب و تغییر تکه‌های کد از پیش انتخاب شده از طریق رابط کاربری گرافیکی استفاده کنند. این روزها از این زبان برنامه نویسی زیاد استفاده نمی‌‌شود، بااین‌وجود مایکروسافت از قسمت‌های ویژوال بیسیک برای تعدادی از برنامه‌های خود مانند Word ،Excel و Access استفاده کرده است.

سال 1993: زبان برنامه نویسی Ruby

روبی که توسط یوکیهیرو ماتسوموتو ایجاد شده است، یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا است. این زبان تحت تأثیر پرل، آدا، لیسپ و اسمالتاک است. کاربرد اصلی Ruby برای توسعه برنامه‌های وب و Ruby on Rails است. Twitter، Hulu و Groupon نمونه‌های مشهوری از شرکت‌هایی هستند که از روبی استفاده می‌کنند.

سال 1995: زبان برنامه نویسی جاوا

جاوا یک زبان عمومی و سطح بالا است که توسط جیمز گاسلینگ برای یک پروژه تلویزیونی تعاملی ایجاد شده است. این زبان دارای عملکرد کراس پلتفرمی است و به طور مداوم در میان برترین زبان‌های برنامه‌نویسی جهان قرار دارد. جاوا را می‌توان در همه‌جا یافت، از کامپیوتر گرفته تا تلفن‌های هوشمند گرفته تا پارکومتر.

سال 1995: زبان PHP

این زبان مخفف Hypertext Preprocessor است، PHP توسط Rasmus Lerdorf توسعه داده شد. کاربردهای اصلی آن شامل ساخت و نگهداری صفحات وب پویا و همچنین توسعه در سمت سرور است. برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها از سراسر جهان از PHP از جمله Facebook ، Wikipedia ، Digg ، WordPress و Joomla استفاده می‌کنند.

سال 1995:زبان JavaScript

زبان برنامه نویسی JavaScript توسط Brendan Eich ایجاد شده است، این زبان در درجه اول برای توسعه پویای وب، اسناد PDF ، مرورگرهای وب و ابزارک‌های دسک تاپ مورداستفاده قرار گرفت. تقریباً همه وب‌سایت‌ها از JavaScript استفاده می‌کنند. Gmail ، Adobe Photoshop و Mozilla Firefox مثال‌های شناخته شده‌ای دارند.

سال 2000:زبان C#

سی شارپ در مایکروسافت با امید ترکیب توانایی محاسبه C ++ با سادگی Visual Basic توسعه‌یافته است، C# مبتنی بر C ++ است و شباهت‌های زیادی با جاوا دارد. این زبان تقریباً در تمام محصولات مایکروسافت مورداستفاده قرار می‌گیرد و اصولاً در توسعه برنامه‌های دسکتاپ دیده می‌شود.

سال 2003: Scala

Scala توسط مارتین اودرسکی توسعه‌یافته است که ترکیبی از برنامه‌ریزی عملکردی ریاضی و برنامه‌نویسی شی گرا است. سازگاری اسکالا با جاوا ارزش استفاده آن را در اندروید دوچندان می کند. Linkedin ، Twitter ، Foursquare و Netflix فقط چند نمونه از شرکت‌های است که از Scala در پشته‌های فناوری خود استفاده می‌کنند.

سال 2003: Groovy

مشتق شده از جاوا، Groovy توسط James Strachan و Bob McWhirter ساخته شد. این زبان به دلیل مختصر بودن و یادگیری آسان، بهره‌وری را بهبود می‌بخشد. برخی از شرکت‌های مشهوری که از Groovy در پشته فن آوری خود استفاده می‌کنند، StarBucks ، Transferwise و Craftbase هستند.

سال 2009: زبان برنامه نویسی Go

Go توسط گوگل ساخته شد تا مواردی را که به دلیل سیستم‌های نرم‌افزاری بزرگ رخ می‌دهد برطرف کند. Go به دلیل ساختار ساده و مدرن خود، در میان بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری در سراسر جهان مانند Google ،Uber ،Twitch و Dropbox محبوبیت یافته است.

سال 2014: زبان برنامه نویسی Swift

Swift به‌عنوان جایگزینی برای C ،C ++ و Objective-C توسعه داده شده است، سوئیفت با این هدف توسعه‌یافته است که از زبان‌های فوق‌الذکر آسان‌تر باشد و فضای خطای کمتری ایجاد کند. برنامه پیشرو زبان یعنی Duolingo با این زبان پیاده‌سازی شده است.

امروزه محبوب‌ترین زبان برنامه ‌نویسی کدام‌اند؟

همان‌طور که مشاهده کردید، برنامه‌نویسی رایانه‌ای تاحدی فراتر از انتظار پیش رفته است و فناوری را که روزانه به آن متکی هستیم، تأمین می کند. به همین دلیل است که ما برای پیاده‌سازی و کنترل زبان‌های برنامه‌نویسی که امروز دنیا را تأمین می‌کنند، به متخصصان ماهر نیاز داریم.

اما کدام زبان برنامه ‌نویسی محبوب‌ترین است؟ انتخاب محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی بسیار دشوار است اما به‌طورکلی بر اساس میانگین سالانه محبوب‌ترین‌های زبان برنامه‌نویسی جدای از کاربرد به شرح ذیل است:

• SQL 
• Java
• HTML
• CSS
• Dot Net
• C#

بر اساس گزارش‌ها JavaScript به‌عنوان محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی برای هشتمین سال متوالی گزارش شده است. SQL ، Java ، HTML / CSS و Dot Net /C# رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.