یکی از پرسش‌های اساسی افرادی که می‌خواهند پا در وادی پژوهش و مقاله نویسی بگذارند این است که چگونه مقاله بنویسیم و ثبت کنیم؟ در این مطلب از مجله مکتوب تصمیم داریم پاسخی کامل و جامع به این پرسش دهیم و به آموزش اصول مقاله نویسی بپردازیم. همچنین می‌خواهیم شیوه ثبت مقالات علمی پژوهشی در ژورنال‌ها و رفرنس‌های معتبر را آموزش دهیم. در صورتی که شما هم قصد دارید مقاله یا مقالات علمی بنویسید و ماحصل کار خود را در رفرنس‌های معتبر به چاپ برسانید، این مقاله می‌تواند نقطه شروع یا آغازگاه خوبی برای شما باشد.
چگونه مقاله بنویسیم؟ آموزش مقاله نویسی گام به گام
پیش از آنکه بخواهیم وارد فرایند آموزش مقاله نویسی پژوهشی شویم، بد نیست به این سوال پاسخ دهیم که اساساً مقاله نویسی چیست؟ مقاله نویسی علمی، فرایندی است که طی آن یک پژوهشگر یا گروهی از پژوهشگران، نتایج پژوهش‌های خود را پیرامون موضوع مشخصی را به صورت منسجم، دقیق و قابل فهم برای جامعه علمی ارائه می‌دهند. این دسته از مقالات عموماً در ژورنال‌های علمی معتبر به چاپ می‌رسند.
اکنون که با تعریف مقاله‌نویسی آشنا شدیم، زمان آن فرارسیده است که به صورت مرحله‌به‌مرحله به آموزش نگارش مقاله بپردازیم:
گام صفر: چهار کار مهم که قبل از نوشتن مقاله علمی بهتر است انجام دهید
گام صفر آموزش نگارش مقاله، «انجام دادن کارهای اولیه» است. این کارهای اولیه عبارت است از:
- اصلاً نیت و هدفتان از نگارش و انتشار این مقاله چیست؟ از خودتان بپرسید که آیا کار تازه و جذابی در مقاله‌ام انجام داده‌ام؟ آیا در مقاله‌ام، راهکار و راه حلی برای موضوعات دشوار مرتبط با مقاله‌ام انجام داده‌ام؟
- درباره نوع مقاله‌ای که می‌خواهید بنویسید، تصمیم بگیرید. آیا قصد مقاله نویسی کوتاه را دارید یا نوشتن مقاله تحقیقاتی و کامل را در ذهن می‌پرورانید؟ مقالات مروری هم نوع دیگری از مقالات علمی و پژوهشی است که می‌توانید در ژورنال‌های معتبر چاپ کنید. در صورت تمایل به یادگیری نگارش مقاله مروری، مقاله چگونه مقاله مروری بنویسیم؟ را مطالعه کنید.
- مجله یا نشریه‌ای که می‌خواهید مقاله خود را در آن منتشر کنید، مشخص نمایید. نشریه‌ای که انتخاب می‌کنید، در نحوه و شرایط نگارش مقاله تأثیر جدی دارد. هر کدام از نشریات موجود، تعریف خاص خودشان را از مقاله نویسی استاندارد دارند و اگر مقاله شما مطابق تعریف و خواست آن‌ها نباشد، استاندارد تلقی نمی‌شود.
- سعی کنید با اصول اخلاقی نشر آشنا شوید تا بتوانید از هرگونه تخلف در هنگام مقاله نویسی تخصصی و کاربردی دور کنید. گاه سرقت ادبی و تخلف در نگارش مقاله، پیامدهای ناگوار حرفه‌ای و حقوقی به همراه دارد و دست آدم را بند می‌کند. پس سعی کنید مطالعات کافی را در زمینه سرقت ادبی داشته باشید تا به مشکل نخورید.
گام اول: انتخاب عنوان جذاب برای مقاله؛ عنوانی که شامل ایده اصلی مقاله بشود
اکنون که موضوع مقاله و نشریه مورد نظر برای چاپ مقاله انتخاب شده، زمان آن است که عنوان جذابی برای مقاله خود انتخاب کنید. انتخاب عنوان جذاب باعث می‌شود که ژورنال‌ها و مخاطبان هدف، برای خواندن مقاله کنجکاوتر شوند و مقاله را کنجکاوانه، بهتر و دقیق‌تر بخوانند. توجه داشته باشید که عنوان مقاله باید ایده اصلی مقاله را هم شامل شود.
اساتید برخی منابع و دوره‌های آموزش مقاله نویسی برای مبتدیان بر این باور هستند که طول مقاله باید 12 تا 15 کلمه باشد و سوالات و فرضیات موجود در مقاله را به نوعی پوشش دهد. همچنین لازم است که کلمات کلیدی مورد نظر را در عنوان مقاله بگنجانید تا یافتن آن راحت‌تر باشد. بهتر است عنوان مقاله، غیرسوالی و گویا باشد و در آن از کلمات اختصاری استفاده نشود. البته توجه داشته باشید که ممکن است در طول نگارش مقاله، عناوین بهتری به ذهنتان برسد. در این صورت می‌توانید عنوان را تغییر دهید.
گام دوم: آماده کردن آمار، اعداد و ارقام و جدول‌ها
اعداد، آمار و جدول‌ها، نقش مهمی در رسیدن به یک مقاله ارزنده و جذاب دارند. هر چه جدول‌ها و آمار و ارقام بیشتری در مقاله باشد، مخاطب خیلی بیشتر و بهتر با موضوعات ارتباط برقرار می‌کند. توجه داشته باشید که آمار و جدول‌های مندرج در مقاله باید به‌گونه‌ای نوشته شوند که نیازی به توضیح دادن آن‌ها نباشد و مخاطب با دیدن آن‌ها به اصل ماجرا پی ببرد.
دقت کنید که طرحتان شلوغ نشود و در هر تصویر، تنها از سه یا چهار مجموعه داده استفاده کنید. همچنین هرگز جدول‌های طولانی و حوصله‌سربر استفاده نکنید و نمادها و داده‌هایی را در تصاویر بگنجانید که به‌راحتی قابل تشخیص باشند. یکی از توصیه‌هایی که می‌تواند برای مقاله نویسی در علوم مواد یا سایر علوم مهندسی کمک کند این است که تا حد امکان از رنگ‌ها یا سایر عوامل سرگرم‌کننده استفاده نکنید؛ وگرنه هزینه‌های بسیاری از شما مطالبه خواهد شد. به جای این کار می‌توانید از سبک‌های مختلف خطوط در نمودارها و تصاویر خود استفاده کنید.
گام سوم: نوشتن روش تحقیق؛ بخشی مهم در تعیین اعتبار مقاله
روش تحقیق، همان‌طور که از نامش پیداست، به شرح روش‌های استفاده‌شده برای رسیدن به نتیجه مقاله، نمونه‌های مورد بررسی، نمونه‌گیری، جامعه هدف، مراحل اجرایی و تجزیه و تحلیل مقاله می‌پردازد. افعالی که در این بخش نوشته می‌شود، باید به زمان گذشته باشد. روش تحقیق باید به‌گونه‌ای نوشته شود که اگر سایر افراد، همان کارهای نوشته‌شده در آن را انجام دادند، به نتایج یکسانی دست پیدا کنند.
در روش تحقیق، باید «اطلاعات و ورودی‌های نتایج» مثل محاسبات، آزمایش‌ها، مواد، ابزار و مدل‌سازی و همچنین «روش‌های پژوهش» مثل حل محاسبات ریاضی، روش انجام آزمایش‌ها و غیره نوشته شود.
پیشنهاد مطالعه: آموزش مقاله نویسی در جغرافیا – راهنمای کامل
گام چهارم: نحوه نوشتن نتایج مقاله؛ از یافته‌هایتان بنویسید
در این بخش از مقاله برای مخاطب خود بگویید که پژوهش‌هایتان به کجا رسیده و چه چیزهایی یافته‌اید. به بیان ساده‌تر در این بخش باید نتایج تحقیق خود را ارائه کنید. توجه داشته باشید که اصلاً منابع و مآخذ کار خود را در این بخش نیاورید. اگر می‌خواهید در این بخش، جدول یا نموداری ارائه کنید، باید چند نکته را مد نظر داشته باشید:
- علائم و اختصارات نمودارها و جدول‌ها باید بی‌نیاز از توضیح باشد.
- جدول‌هایتان را طولانی نکنید.
- طرح‌های شلوغ و درهم‌برهم به کار نبرید.
- مهم‌ترین و اساسی‌ترین نتایج مقاله را با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ‌نمایی بنویسید.
- جدول‌ها و شکل‌ها را به ترتیب، شماره‌گذاری کنید.
- جدول‌ها و شکل‌ها باید مستقل از متن باشند و افراد بدون نیاز به مراجعه به متن بتوانند جدول‌ها را درک کنند.
گام پنجم: نحوه نوشتن بحث؛ معنای نتایجی که به آن‌ها دست یافته‌اید
در قسمت بحث، باید معنا و مفهوم نتایجی که به آن‌ها دست یافته‌اید را بنویسید. در واقع بخش بحث، مهم‌ترین قسمت مقاله شماست. در این بخش باید داده‌های خود را به مخاطب عرضه کنید. لازم است بحث و نتایج با هم هماهنگ باشند؛ ولی در بخش بحث، از نتایج مقاله نگویید. یکی از دلایل اصلی رد شدن مقالات از سوی ژورنال‌ها این است که بخش بحث در آن‌ها چندان پایه و مایه‌ای ندارد.
برای نگارش بهتر بخش بحث در مقاله، چند نکته زیر را مد نظر داشته باشید:
- از عبارت‌های نامشخص مثل «دمای بالاتر» یا «بسیار معنی‌دار» بپرهیزید؛ توصیفات دقیق و عددی، ارزشمندتر هستند.
- به صورت ناگهانی، اصطلاحات و ایده‌های جدید وارد مقاله نخورید. هر چیزی که در مقاله مورد بحث قرار می‌گیرد، باید قبلاً در مقدمه آمده باشد.
- سعی نکنید جملاتی بنویسید که فراتر از نتایج مطرح‌شده در مقاله هستند. همچنین گمانه‌زنی در مورد تفسیرهای محتمل، مجاز است؛ ولی لازم است که این گمانه‌زنی‌ها، ریشه در حقیقت داشته باشد.
گام ششم: شیوه نگارش نتیجه‌گیری مقاله؛ جمع‌بندی کلی کارها و دستاوردها
در این بخش یک جمع‌بندی کلی از کارهایی که انجام داده‌اید و دستاوردهایی که کسب کرده‌اید ارائه دهید. نشان دادن اینکه نتایج شما چه سهمی در دانش موجود در آن حوزه داشته است، می‌تواند موضوع خوبی باشد که می‌توانید در بخش نتیجه‌گیری مطرح کنید. همچنین در این بخش به سوالات اصلی پژوهش، پاسخ دهید و نشان دهید که نتایج شما، چگونه با سوالاتی که در مقدمه مطرح کردید، در ارتباط هستند. در پایان هم مسیرهای احتمالی برای تحقیقات بعدی را مشخص کنید.
گام هفتم: نوشتن مقدمه جذاب و متقاعدکننده برای مجاب کردن مخاطبان برای خواندن مقاله
یک مقدمه خوبی باید مشخص کند که چه مسئله‌ای قرار است حل شود؟ آیا راه حل‌هایی برای آن وجود دارد؟ بهترین راه حل، کدام است؟ محدودیت اصلی چیست و امیدوارید در پژوهش خود به چه چیزهایی برسید؟ در بخش مقدمه، موضوع پژوهش را به طور واضح و مختصر معرفی کنید و اهمیت آن را برای مخاطب مشخص سازید. سپس زمینه پژوهش را با ارائه یک مرور کوتاه بر مطالعات قبلی فراهم کنید. همچنین مسئله‌ای که پژوهش شما به آن پاسخ می‌دهد را به طور واضح مطرح کنید.
پیشنهاد مطالعه: همه چیز درباره اصول مقاله نویسی در گردشگری
گام هشتم: نوشتن چکیده مقاله؛ بنویسید بخش‌های مهم تحقیقتان چیست
نحوه نوشتن بخش چکیده، اهمیت فراوانی در پذیرفته شدن مقالات در ژورنال‌های معتبر و خریداری شدنش از سوی مخاطبان دارد. در واقع این بخش در هنگام مقاله نویسی در علوم انسانی، مهندسی و علوم پایه، اهمیت فراوانی دارد. در این بخش به مخاطب خود بگویید که چه کارهایی انجام داده‌اید و یافته‌های عمده شما چیست. معمولاً چکیده باید چیزی حدود 250 کلمه باشد؛ پس باید بکوشید بخش‌های مهم تحقیق خود را خیلی مختصر و مفید در بخش چکیده بنویسید. توجه داشته باشید که از کلمات کلیدی مرتبط با موضوع پژوهش خود در چکیده استفاده کنید و از این راه به بهبود قابلیت جستجوی مقاله کمک کنید.
گام نهم: نوشتن کلمات کلیدی یا کلیدواژه‌ها؛ 5 تا 7 واژه
کلمات کلیدی، عبارات یا اصطلاحاتی هستند که موضوع اصلی مقاله را به طور دقیق و مختصر مشخص می‌کنند. این کلمات، باید به گونه‌ای انتخاب شوند که برای خوانندگان مقاله، قابل فهم باشند. موتورهای جستجو و پایگاه‌های داده‌ی علمی از کلمات کلیدی برای ایندکس کردن مقالات استفاده می‌کنند؛ بنابراین، انتخاب کلمات کلیدی مناسب، به بهبود قابلیت جستجوی مقاله کمک می‌کند. همچنین کلمات کلیدی به خوانندگان کمک می‌کنند تا درکی کلی از موضوع مقاله در ذهنشان نقش ببندد.
کلمات کلیدی باید به طور مستقیم به موضوع اصلی مقاله مرتبط باشند. برای انتخاب کلمات کلیدی، از اصطلاحات تخصصی و کلیدی حوزه پژوهش خود استفاده کنید و از کلمات مترادف و عبارات مختلف بیان‌کننده یک مفهوم کمک بگیرید.
طول مقاله چقدر باید باشد؟
سوالی که در زمینه مقاله نویسی دانشگاهی و پژوهشی مطرح می‌شود این است طول مقاله باید چقدر باشد؟ بر اساس مطالعات انجام‌شده، طول مقاله دانشگاهی یا علمی پژوهشی باید چیزی بین 15 تا 17 صفحه باشد. در ادامه ابعاد و اندازه مناسب برای هر بخش از مقاله را نوشته‌ایم:
- چکیده: 1 پاراگراف
- مقدمه: 1 یا 2 صفحه
- کلمات کلیدی یا کلیدواژه‌ها: حداکثر هفت کلمه
- روش تحقیق: بین یک ستون تا 2 صفحه (در مقالات دو ستونه)
- بحث و نتیجه‌گیری: 1 بند
- تصاویر و جدول‌ها: بهتر است از 8 مورد در کل مقاله بیشتر نشود.
- منابع و مآخذ: کلیه مواردی که استفاده کرده‌اید را ذکر کنید.
پیشنهاد مطالعه: آموزش مقاله نویسی در روانشناسی – راهنمای جامع
چگونه مقاله خود را در مجلات و ژورنال‌های معتبر جهان ثبت و چاپ کنیم؟
برای ارسال مقالات برای مجلات و ژورنال‌های معتبر و چاپ آن‌ها، باید چند مرحله پیموده شود. در ادامه این مراحل را به صورت مختصر و مفید بیان می‌کنیم:
۱. سابمیت مقاله به ایمیل سردبیر مجله یا ثبت آن در سایت مجله
وقتی مجله مورد علاقه خود را برای چاپ مقاله انتخاب کردید، باید مقاله خود را برای آن ژورنال، سابمیت یا ارسال کنید. سابمیت مقاله به دو روش صورت می‌گیرد. روش اول، ارسال آن به ایمیل سردبیر مجله و روش دوم، سابمیت آن در سایت مجله است.
۲. داوری مقاله شما از سوی داوران مجله
وقتی مقاله به دست سردبیر ژورنال رسید، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و اگر مقاله شما، صلاحیت کافی داشته باشد، آن را برای هیئت داوران مجله ارسال می‌کند. در صورتی که مقاله شما، صلاحیت کافی را نداشت، دوباره به شما برگردانده می‌شود تا ویرایش‌های لازم را روی آن انجام دهید.
۳. بازبینی و اصلاح مقاله از سوی نویسنده یا نویسندگان
معمولاً مقالاتی که به مجلات معتبر می‌فرستید، برای بازبینی و اصلاح به شما برگردانده می‌شوند. این بازبینی، زمان مشخصی دارد که باید در آن زمان محدود، کار بازبینی را انجام دهید.
۴. پذیرش و چاپ مقاله از سوی ژورنال معتبر
وقتی ویرایش‌ها و اصلاحات لازم را روی مقاله خود اعمال کردید، هیئت داوران دوباره بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند و مقاله را می‌پذیرند. پس از اعلام پذیرش، نویسنده یک فرصت دیگر هم دارد که نسخه آماده مقاله‌اش را ویرایش کند و آن را به سطح موردنظرش برساند. این ویرایش، رفع ایرادهای املایی، اصلاح علایم نگارشی، بهبود قابلیت درک و خوانایی جملات، رفع ابهام‌های گرامری و بررسی بخش‌هایی مثل چکیده، قسمت‌های آماری، شکل‌ها، جدول‌ها و مراجع است که احتمال خطا در آن‌ها زیاد است.
آموزش مقاله نویسی علمی پژوهشی به صورت جامع و تخصصی در مکتب‌خونه
در این مقاله کوشیدیم به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه مقاله بنویسیم و ثبت کنیم. امیدواریم نکات و آموزه‌هایی که در این مقاله بیان کردیم، به آشنایی شما با مقاله نویسی کاربردی، علمی و پژوهشی کمک کرده و شیوه ثبت مقاله در ژورنال‌ها و رفرنس‌های معتبر را به شما آموخته باشد.
در صورتی که تمایل دارید دوره‌های آموزش مقاله نویسی فارسی و انگلیسی را به صورت تخصصی پشت سر بگذارید و نکات ارزنده‌ای برای ثبت مقالات در ژورنال‌های معتبر بیاموزید، پیشنهاد می‌شود که در دوره های آموزش مقاله نویسی مکتب خونه شرکت کنید.
پلتفرم آموزش آنلاین مکتب‌خونه، کلکسیونی از دوره‌های آموزش مقاله نویسی را در وب‌سایت خود عرضه کرده است تا علاقه‌مندان بتوانند صفر تا صد مقاله‌نویسی علمی پژوهشی را به صورت حرفه‌ای و تخصصی فرابگیرند و به پژوهشگری کاربلد تبدیل شوند.
آیا تاکنون موفق به نوشتن مقاله نویسی و ترجمه آن به انگلیسی شده‌اید؟ از نظر شما پژوهشگر در هنگام مقاله نویسی در ترجمه یا ترجمه مقاله، با چه چالش‌هایی روبرو می‌شود؟ لطفاً نظرها، پیشنهادها، تجربیات و پرسش‌های خود را با ما و سایر همراهان مکتب‌خونه در بخش دیدگاه‌ها (زیر همین مقاله) به اشتراک بگذارید.
