آشنایی کامل با رشته مهندسی صنایع

آشنایی با رشته مهندسی صنایع

یکی از شاخه ­های مهندسی ، رشته مهندسی صنایع است. این رشته کارایی سیستم­ های تولیدی، سازمان­ ها و فرآیند ها را با ترکیب علم مهندسی، ریاضیات، اقتصاد و مدیریت توسعه می­ دهد. در سال­های انقلاب صنعتی پیشینه کاربردی مهندسی صنایع شروع شد. نخستین بار این رشته به‌ وسیله‌ی فردریک تیلور وارد عرصه علم کرد. او را پدر مهندسی صنایع می­شناسند.

 

یکی از شاخه های مهندسی، مهندسی صنایع می باشد. این شاخه از مهندسی سعی دارد که دانش هایی مانند اقتصاد، ریاضیات، مدیریت و کارایی سیستم های تولید را افزایش دهد و در رده ی دوم بهبود ببخشد. این حرفه برای اولین بار توسط فردریک تیلور به کار گرفته شد.

این رشته شامل گرایش­ بهینه ­سازی سیستم­ ها، گرایش سیستم­ های سلامت، گرایش مدیریت نوآوری و فناوری، گرایش مدل­سازی سیستم­ های کلان، گرایش آینده­ پژوهی، گرایش سیستم ­های مالی، گرایش لجستیک و زنجیره تأمین، گرایش مدیریت پروژه ، گرایش مدیریت مهندسی و گرایش مدیریت سیستم و بهره ­وری هست. در ادامه در مورد هر یک از این گرایش­ها توضیح مختصری می­دهیم.

گرایش بهینه ­سازی سیستم­ ها در مهندسی صنایع

گرایش بهینه ­سازی سیستم ­ها جزء گرایش ­های ارشد و همچنین دکتری رشته مهندسی صنایع هست. قبولی این گرایش نسبت به سایر گرایش ­های این رشته دشوارتر است. همچنین درس­ هایی که در این گرایش تدریس می­ شوند نسبت به سایر گرایش ­های رشته ­ی مهندسی صنایع تخصصی­ تر می­باشند. تعداد واحد­های این رشته در کارشناسی ارشد ۳۲ واحد است. از این واحد­ها ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­ نامه هست.

 

گرایش سیستم­ های سلامت در مهندسی صنایع

گرایش سیستم­ های سلامت با بررسی سیستم­ های سلامت و ارائه راه­ حل، کارایی سیستم­ ها را افزایش می ­دهد. چند نمونه از اقدامات رشته مهندسی سیستم­ های سلامت شامل گروه‌ های بهبود کیفیت، کاهش صف­ های انتظار در بیمارستان­ ها، برنامه ­ریزی و زمان­ بندی اتاق عمل به‌ منظور بهینه ساختن استفاده از آن در جراحی ­های مختلف، کنترل حمل­ و­ نقل، کنترل موجودی در سازمان انتقال خون و برنامه­ ریزی و شیفت بندی پرستاران است. تعداد واحد این رشته در مقطع کارشناسی ارشد ۳۲ واحد است از این ۳۲ واحد، ۱۲ واحد آن اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان‌ نامه هست.

 

گرایش مدیریت نوآوری و فناوری در مهندسی صنایع

گرایش مدیریت نوآوری و فناوری جزء رشته ­های کارشناسی ارشد مهندسی صنایع است. این رشته فوایدی چون تجاری کردن محصولات با استفاده از به‌ روزترین فناوری و نوآوری­ ها را دارد. در این گرایش دانشجویان تفاوت بین مدیریت نوآوری و فناوری و روش­های سنتی معمولی را درک می­ کنند. در واقع هدف این رشته آشنایی دانشجویان با جدید­ترین دستاورد ­های فناوری در صنعت و به کار بردن آن­ها در عرصه تولید است. درواقع این گرایش یکی از جذاب­ترین گرایش ­های رشته مهندسی صنایع است. این رشته نیز در کارشناسی ارشد ۳۲ واحد دارد از این ۳۲ واحد، ۱۲ واحد آن اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­ نامه هست.

 

گرایش مدل­سازی سیستم­ های کلان در مهندسی صنایع

گرایش مدل­سازی سیستم ­های کلان برنامه­ ریزی و طرح سیستم­ های مختلف را مورد تحقیق قرار داده و آموزش می­ دهد. این سیستم­ ها شامل حمل­ و ­نقل، ارتباطات، تأمین و توزیع انرژی، آب­ رسانی و فاضلاب، انتقال و توزیع کالاها، خدمات آموزشی و بهداشتی می­شود. در همه­ی این سیستم­ها جنبه­های اقتصادی، فنّاورانه و اجتماعی آن­ها حائز اهمیت هستند.

 

دانشجویان گرایش سیستم­های کلان درباره این موضوعات مطالعه، تحقیق، مدل­سازی می­کنند و به تجزیه­و­تحلیل مسائل می­پردازند تا بتوانند بهترین سیستم­ها را طراحی کنند. تعداد واحد در مقطع کارشناسی ارشد این گرایش ۳۲ واحد هست از میان این واحد­ها ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­نامه هست.

 

گرایش آینده‌ پژوهی در مهندسی صنایع

 

 

گرایش آینده‌ پژوهی ترکیب رشته علوم­مهندسی و مدیریت است. افزایش قدرت تخیل، پیش­بینی و گرفتن تصمیم صحیح در تمامی عرصه­های خرد و کلان و همچنین در علم و فناوری در دانشجویان این گرایش جزء اهداف این گرایش هست. این گرایش اشاره به آینده نامحدود دارد. دانشجویان این رشته با تفکر در آینده برای ساختن آینده­ای بهتر برنامه­ریزی می­کنند. این رشته نیز در مقطع کارشناسی ارشد دارای ۳۲ واحد هست که ۱۲ واحد آن اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­نامه هست.

گرایش سیستم­ های مالی در مهندسی صنایع

گرایش سیستم­های مالی به معنای طرح کردن، توسعه دادن و ایجاد نوآوری در ساخت ابزار­ها و سیستم­های مالی و همچنین پیشنهاد راه­حل­های خلاقانه به‌منظور کاهش خطر در افزایش ارزش شرکت­ها و همین­طور حل مشکلات مالی است. این گرایش از علوم ریاضی کاربردی، فناوری اطلاعات، علوم کامپیوتر، مدیریت مالی و ریاضیات مالی ترکیب‌شده است. یکی از اهداف گرایش سیستم­های مالی استفاده از علم مهندسی سیستم­های مالی در بانک­ها، واحد­های خزانه‌داری و شرکت­های بیمه است.

 

 

همچنین هدف دیگر آن استفاده از اطلاعات پیشرفته و فن­آوری­های محاسباتی در بازار­های مالی است. فارغ­التحصیلان این گرایش به درک جامعی از مفاهیم صنعتی و مالی می­رسند. ازجمله اهداف دیگر این گرایش شامل تحلیل مالی مؤسسات بازرگانی و صنعتی و استفاده از ابزار مدیریت ریسک و کاهش ریسک است. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد این رشته در این گرایش باید زبان انگلیسی قوی داشته باشند و همچنین باید درزمینهٔ آمار و احتمال توانا باشند. این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد ۳۲ واحد دارد که از میان آن ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­نامه هست.

گرایش لجستیک و زنجیره تأمین در مهندسی صنایع

تمامی فعالیت­های مربوط به جریان و مبادله کالا و خدمات که شروع آن از مرحله خام تا پایان آن‌که مرحله محصول نهایی است را زنجیره تأمین می­گویند. به وجود آوردن هماهنگی در موجودی، تولید، مکان­یابی و حمل­و­نقل بین افراد شرکت‌کننده درون یک زنجیره تأمین به‌منظور رسیدن به کامل­ترین و بهترین ترکیب پاسخ­گویی و کارایی و همچنین رسیدن به موفقیت در بازار را مدیریت زنجیره تأمین (SCM) می­نامند.

علت ضرورت وجود این گرایش این است که به علت تقاضای زیاد مشتریان برای کیفیت بالا کالا­ها و همچنین تسریع در فرایند خدمت­رسانی، شرکت­ها قادر نیستند که به‌تنهایی این مسائل را حل‌وفصل کنند؛ بنابراین نیاز به گرایش لجستیک و زنجیره تأمین در بازار حس می­شود. درواقع این گرایش هزینه­های حاصل از خدمات قابل‌اطمینان و سریع همراه باکیفیت بالای محصولات را برای مشتریان کاهش می­دهد.

مدت‌ زمان موردنیاز برای فراهم کردن منابع را لجستیک می­ گویند. در واقع مدیریت لجستیک زمان و مکان را به مدیریت زنجیره تأمین می­افزاید. ازجمله اهداف لجستیک شامل برنامه­ریزی، اجرا کردن و کنترل کردن جریان مستقیم و معکوس مواد، کالا و اطلاعات مربوط به آن هست.

ازجمله فعالیت­هایی که لجستیک انجام می­دهد عبارت است از:

• مدیریت ناوگان حمل
• مدیریت حمل­و­نقل ورودی و خروجی
• جابه­جایی مواد و کالا
• انبارداری
• طراحی کردن شبکه لجستیک
• اجرا کردن سفارش‌ها
• برنامه­ریزی عرضه و تقاضا
• مدیریت موجودی
• مدیریت اشخاص ثالث

این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد ۳۲ واحد دارد که از میان آن ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد پایان­نامه و سمینار هست.

 

گرایش مدیریت پروژه در مهندسی صنایع

به دلیل داشتن سرعت عمل در انجام پروژه­ها به‌ویژه در صنعت نفت لزوم وجود رشته مدیریت پروژه در مهندسی صنایع دوچندان می­شود. گرایش مدیریت پروژه در مقطع کارشناسی ارشد ۳۲ واحد دارد که از میان آن ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­نامه هست.

 

گرایش مدیریت مهندسی در مهندسی صنایع

می­توان گفت گرایش مدیریت مهندسی حالت خاصی از مدیریت هست. درواقع این گرایش اصول مهندسی را در کسب‌وکار وارد می­کند. این رشته در دنیا یک‌رشته با پیشینه و درآمدزا هست. می­توان گفت در دنیا بیش از ۳۰۰ دانشگاه این رشته را تدریس می­کنند. ازجمله اهداف این گرایش قرار دادن دانش مهندسی در کنار اصول علم مدیریت است تا بتواند مسائل واقعی موجود اقتصادی، تجاری و مدیریتی در صنایع، شرکت­ها و سازمان­های مهندسی، فناوری و خدماتی را حل کند. درنتیجه مدیریت علمی در بخش تولید و خدمات اجرا می­شود. این گرایش در مقطع کارشناسی ارشد ۳۲ واحد دارد که از میان آن ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان­نامه هست.

 

گرایش مدیریت سیستم و بهره ­وری در مهندسی صنایع

این گرایش درواقع خلاصه­ی رشته­ی مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی است که به دانشجویان فارغ­التحصیل کارشناسی سایر رشته­های فنی و مهندسی اختصاص پیداکرده است. درنتیجه فارغ­التحصیلان رشته­ی مهندسی صنایع نمی­توانند این گرایش را انتخاب کنند. اهداف این گرایش شامل آموزش علوم و فنون اداره صنایع است. این گرایش نقشی کلیدی در نحوه صحیح عملکرد یک اداره و همچنین موفقیت صنایع و توسعه صنعتی کشور دارد.

 

اهمیت تلفیق کامل عوامل انسانی و فیزیکی جهت تحقق این هدف­ها باعث شده که مدیریت سیستم و بهره­وری توسعه پیدا کند. با گسترش صنعت و پیشرفت علم مدیران صنایع علاوه بر اطلاعات مهندسی باید دانش مدیریت را نیز داشته باشند. این گرایش نیز شامل ۱۲ واحد در مقطع کارشناسی ارشد هست که از میان آن ۱۲ واحد اجباری، ۱۲ واحد اختیاری و ۸ واحد سمینار و پایان‌نامه هست.

مهم ­ترین دروس دانشگاهی مهندسی صنایع

بر اساس مصوبه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری دروس اصلی و تخصصی رشته مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی شامل ۲۴ درس که درمجموع ۶۶ واحد است، می­باشد. این دروس اصلی شامل جبر خطی، اقتصاد عمومی ۱، اقتصاد عمومی ۲، اقتصاد مهندسی، تئوری احتمالات و کاربرد آن، آمار مهندسی، تحقیق در عملیات ۱ و ۲، برنامه­ریزی تولید، مدیریت و کنترل پروژه، کنترل کیفیت آماری، ارزیابی کار و زمان،

طرح­ریزی واحد­های صنعتی، اصول مدیریت و تئوری سازمان، برنامه­ریزی و کنترل موجودی­ها ۱، استاتیک و مقاومت مصالح، اصول شبیه­سازی، اصول حسابداری و هزینه­یابی، علم مواد، مبانی مهندسی برق و آزمایشگاه مبانی مهندسی برق، نقشه­کشی صنعتی، روش تولید، کارگاه­ها و دروس اختیاری هست.

فارغ­ التحصیلان رشته مهندسی صنایع در چه‌کارها و صنایعی می­توانند شاغل شوند؟

 

 

یک مهندس صنایع می­تواند نقش یک پل ارتباطی میان مدیران سازمان و عوامل دیگر مانند سیستم­ها و کارکنان را ایفا کند. یک مهندس صنایع در بخش­های صنعت، خدمات و تجارت می­تواند فعالیت کند. می­توان حوزه کاری مهندسی صنایع را تلفیقی از مهندسی و مدیریت دانست.

زمینه­ های مهم کاری برای یک مهندس صنایع به شرح زیر است:

• مدیریت تولید
• سیستم­های تولیدی
• مهندسی مالی
• مهندسی کیفیت
• مدیریت مهندسی
• مهندسی سیستم­های اطلاعاتی
• مدیریت پروژه

همچنین یک مهندس صنایع می­تواند در مشاغل مدیریت واحد­های صنعتی مانند کارخانجات و غیره، مدیریت کنترل و پروژه، مدیریت، برنامه­ریزی و کنترل موجودی ها، مدیریت و کنترل کیفیت، به‌عنوان کارآفرین و بازاریاب، تحلیل­گر مالی و اقتصادی قبل از پروژه، حین پروژه و تولید، طرح­ریزی و مدیریت زمان­بندی­های واحد­های صنعتی، تحلیل و مدل­سازی سیستم­ها، تحلیلگر اقتصاد خرد و کلان، مدیریت سازمان­ها و نهاد­های دولتی و خصوصی، صنعت لجستیک و زنجیره تأمین، آینده پژوهی اقتصادی و اجتماعی، مهندسی فاکتور­های انسانی و مدیریت، برنامه­ریزی و کنترل تولید مشغول به کار شود.

بازار کار رشته مهندسی صنایع

مهندسی صنایع حوزه وسیعی را تحت پوشش خود قرار داده و فارغ­التحصیلان آن می­توانند در کارخانجات صنعتی، تولیدی و خدماتی مشغول به کار شوند. همچنین آن­ها می­توانند در شغل­های خدمات مشاوره­ای، صنعت بیمه، بانکداری، کشتیرانی، شرکت­های هواپیمایی، بیمارستان­ها، خدمات شهری، مفید واقع شوند. همچنین فارغ­التحصیلان گرایش بهینه­سازی سیستم­ها می­توانند در مشاغل مدل­سازی، برنامه­ریزی در پروژه­های مختلف فعالیت کنند.

بازار کار رشته مهندسی صنایع در خارج از ایران

در آمریکا بین سال­های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ پیش­بینی کردند که رشد بازار کار رشته مهندسی صنایع ۶ درصد خواهد بود این در حالی است که متوسط رشد برای تمامی شغل­ها ۱۴ درصد است.

در استرالیا بازار کار برای این رشته رشد خوبی داشته و به ۵/۴۵ درصد رسیده است.

درآمد رشته مهندسی صنایع

چون حوزه کاری مهندسین صنایع متفاوت است درنتیجه درآمد آن­ها نیز متفاوت هست. آن دسته از مهندسین صنایع که مشاغل دولتی دارند حقوق آن­ها طبق قانون مدیریت خدمات کشوری است و آن دسته دیگر که در شرکت­های خصوصی مشغول کار می­باشند بر اساس توانایی­های فرد به او حقوق پرداخت می­شود. حداقل درآمد برای یک مهندس صنایع به‌عنوان کارشناس پروژه در مقطع کارشناسی ۷۵۰۰۰۰ تومان و حداکثر درآمد آن ۲۲۰۰۰۰۰ تومان هست. همچنین درآمد متوسط آن ۱۲۰۰۰۰۰ تومان است.

درآمد مهندس صنایع در کشورهای مختلف جهان به شرح زیر است:

• در آمریکا درآمد سالانه متوسط یک مهندس صنایع در سال ۲۰۱۰ به ۷۶۱۰۰ دلار در سال ۲۰۱۳ به ۷۷۱۵۰ دلار رسید
• در استرالیا درآمد سالانه یک مهندس صنایع ۷۷۳۰۰ دلار است.

حقوق و مزایای فارغ­التحصیلان رشته مهندسی صنایع در سال ۱۳۹۸ از ۱۵۰۰۰۰۰ تومان تا ۵۰۰۰۰۰۰۰ تومان می­رسد.

بازار کار

چون بیشتر مشاغل به یک مهندس صنایع نیاز دارند درنتیجه رشته مهندسی صنایع بازار کار خوبی دارد. البته یک مهندس صنایع در کشور با مشکلاتی روبه­رو هست ازجمله: در برخی گرایش­ها تنوع کاری وجود ندارد، به علت ساده بودن حرفه مدیریت صنعتی تعداد زیادی از مهندسان صنایع وارد این حرفه می­شوند، برخی از این مهندسین از آخرین پیشرفت­ها در عرصه­های علمی باخبر نیستند، همچنین برخی مدیران از مهندسین صنایع حمایت کافی نمی­کنند و در آخر واحد­های علمی این رشته در دانشگاه محدود هست.

در مورد ساعت کار مهندسین صنایع می­توان گفت این ساعت کار می­تواند تمام‌وقت و پاره‌وقت باشد. در کل می­توان گفت در صورت علاقه­مند بودن حتماً برای فردی که رشته مهندسی صنایع می­خواند کار وجود دارد برای این کار لازم است با نرم­افزار­های تخصصی این رشته آشنا شوید. داشتن یک رزومه قوی شما را در این امر یاری خواهد کرد.