امروزه صنعت خودرو و خودرو سازی از مهم ترین صنایع در اکثر کشورهای جهان است می دانیم رشد روزافزون و شتابان تکنولوژی بی وقفه در جریان است و در این بین صنعت خودرو نیز از جمله صنایعی است که از جایگاه ویژه ای در جهان برخوردار است.
در دنیای امروز که اکثریت جوامع راجوامع پیشرفته و توسعه یافته تشکیل داده اند نیاز به خودرو در زندگی فردی و اجتماعی اشخاص بسیار نمایان است و نمیتوان این موضوع را نادیده گرفت.
تخصص های زیادی با این صنعت در ارتباط هستند،مثل انواع خودروی سواری، اتوبوس ها و موتور سیکلت‌ها، مینی‌بوس‌ها ، کامیون ها و تانکرها در بین شهرها، تراکتورها و انواع ادوات کشاورزی در روستاها، و لودرها و انواع تجهیزات راهسازی متحرک، از جمله کاربردهای اولیه و کارآمد و مهم خودروها محسوب می‌شوند.
البته کلمه خودرو در فارسی معادل کلمه( Vehicle) است که شامل قطارها، کشتی‌ها، هواپیماها و حتی فضاپیماها را هم شامل می‌شود،یعنی تمام وسایل حمل و نقل و ادوات زمینی و هوایی و حتی آبی.
اما مهندسی خودرو، به طور منحصر به فرد با مواردی سروکار دارد که فقط بر روی زمین حرکت میکنند اکثرا دارای موتورهای احتراق داخلی هستند ولی امروزه تمامی خودروها فقط از موتورهای احتراق داخلی استفاده نمی‌کنند.
رشته مکانیک خودرو چیست؟
رشته مکانیک خودرو جزو رشته های زمینه صنعت در شاخه فنی حرفه ای است .این رشته ازمحبوبیت زیادی در بین رشته های فنی و حرفه ای در میان پسران برخوردار است. افراد فارغ التحصیل در این رشته می توانند پس از پایان دوره ی هنرستان از طریق کنکور ناپیوسته وارد دانشگاه های سراسری و آزاد فنی و حرفه ای شوند.
باید گفت مهندسی مکانیک با شکل‌گیری صنعت خودرو شکل گرفته است، بر همین اساس، رشته مهندسی خودرو همانند مادر رشته‌های زیر شاخه ی مهندسی مکانیک است و متشکل از علوم مختلف از جمله مکانیک، الکترونیک، مواد و حتی کامپیوتر است.
مکانیکی خودرو یعنی بازدید، تشخیص و رفع ایرادات خودرو،یک مکانیک خودرو فردی است که باید به صورت تجربی یا علمی به انواع ایرادات در خودرو های مختلف مسلط شده باشد و با تعمیرات آن ها آشنایی داشته باشد او باید همه بخش های مکانیکی و الکتریکی خودرو را به خوبی بشناسد.
رشته مکانیک خودرو جهت بالا بردن کیفیت آموزشی در مورد صنعت خودروسازان از تاریخ اختراع موتورهای احتراقی تا امروز در زمینه بررسی، تحقیق راه‌اندازی و تعمیرات، به هنرجویان آموزش داده می شود. از آنجایی که خودرو، وسیله‌ای پیچیده و متشکل از اجزا مختلفی است، مهندسی مکانیک خودرو یک رشته میان رشته به حساب می‌آید.
رشته مکانیک خودرو برای چه افرادی مناسب است؟
دانش آموزان و هنرجویانی که این رشته را انتخاب می کنند باید به اتومبیل و تعمیر آن علاقه ی بسیار زیادی داشته باشند. آن ها باید باحوصله،دقیق و ریزبین،امانت دار و متعهد باشند و بتوانند مهارت های فنی و توانایی های مناسبی در عیب یابی و حل مشکلات را کسب کنند.
این رشته مناسب اشخاصی است که در حوضه ی تعمیر و نگهداری خودرو به دنبال پیداکردن مهارت فنی هستند و یا به به طراحی، ساخت و بهینه‌سازی خودرو‌های جاده‌ای علاقه دارند.شرط به موفقیت رسیدن در این رشته علاقه ی بسیار زیاد همراه با پشتکار قابل توجه جهت یادگیری کار عملی است.
مکانیک خودرو باید بتواند با مراجعینش به خوبی ارتباط برقرار کند و تا حد امکان خدمات خوبی به مشتریان ارائه دهد در واقع او باید بتواند به نوعی اطمینان مشتریانش را به خود جلب کند.
دانش آموزان علاقه مند به این رشته پس از گذراندن سال اول دبیرستان می توانند وارد یکی از دو شاخه کار و دانش،یا فنی و حرفه ای شوند البته در دروس شاخه ی نظری دانش آموزان رشته ریاضی فیزیک نیز می توانند در هنگام انتخاب رشته برای کنکور رشته مکانیک خودرو یا مهندسی خودرو را انتخاب کنند،اما توصیه می کنیم از طریق تحصیل در هنرستان وارد این حرفه شوید.
چون این رشته جزو رشته های زمینه صنعت در شاخه فنی حرفه ای است،هنگام پرکردن برگه ی اولویت بندی باید اولویت اول یا دومتان زمینه صنعت فنی حرفه ای باشد.
دانش آموزان محصل در این رشته باید علاوه بر علاقه، استعداد فنّی و خلاقیت از سطح علمی مناسبی در دروس ریاضی و فیزیک برخوردار باشند.
دانش آموزان در طی دوسال تحصیل در هنرستان دروس عمومی ،اصلی و تخصصی مانند: رسم فنّی عمومی و تخصصی(نقشه کشی) ، اجزاء ِ ماشین ، موتورهای دیزلی و ریاضی۳(فنی حرفه ای) ، محاسبات فنّی (مکانیک خودرو) ، انتقال قدرت،تکنولوژی و کارگاه مولّدهای قدرت ، سوخت رسانی،شاسی وبدنه ، فیزیک۲(مکانیک خودرو) ، مبانی و کاربرد رایانه (فنی حرفه ای)و … را فرا می گیرند و با طرز کار، ساختمان و کاربرد موتورهای احتراق داخلی آشنا شده، قطعات مختلف تشکیل دهنده خودرو، ساختار و عملکرد و در نهایت رفع ایراد هریک آشنا می شوند.
گرایش‌های مقطع کارشناسی
این رشته در مقطع کارشناسی چند گرایش عمده شامل طراحی جامدات ، ساخت و تولید ، حرارت و سیالات، مکانیک خودرو و تاسیسات حرارتی برودتی دارد.در برخی از دانشگاهها گرایش طراحی جامدات و حرارت و سیالات از یکدیگر تفکیک نشده و تحت عنوان مهندسی مکانیک دانشجو می پذیرد.
گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد
۱. گرایش طراحی کاربردی
این گرایش، به بررسی انواع نیروها، حرکت‌ها و تأثیر آن‌ها بر روی اجزای مختلف ماشین و طراحی خلاقانه ی مکانیزم‌ها در زمینه‌های سیستمهای دینامیکی و کنترل، خودرو، بیومکانیک، هوافضا، رباتیک، تحلیل و طراحی سیستمهای مکانیکی و همچنین نانو فناوری، مواد و سایر زمینه‌ها می‌پردازد.
۲. گرایش تبدیل انرژی
در این گرایش،مباحث مختلف در زمینه‌های گوناگون مثل سیالات، تبدیل انرژی، انتقال حرارت، تهویه و محیط‌زیست، احتراق، هوافضا، علوم دریایی، خودرو و غیره تجزیه وتحلیل می شود.
۳. گرایش ساخت و تولید
با هدف ترتیب کارشناسانی که به ابزارشناسی و ابزارسازی، ریخته‌گری، جوشکاری، فرم دادن فلزات و … با به کار بردن تکنولوژی مربوط و یا کارگاه یا کارخانه‌های تولیدی در زمینه ساخت و تولید ماشین‌آلات صنایع را طراحی میکنند.
۴. گرایش بیومکانیک
کاربرد علم مکانیک در بیولوژی (زیست‌شناسی) برای درک مکانیزم سیستمهای زنده بیومکانیک است.این گرایش با کمک به درک عملکرد طبیعی ارگانیزم برای تخمین تغییرات آن و پیشنهاد روشهای مصنوعی کمک میکند. طراحی و ساخت تجهیزات و مواد لوازم پزشکی از مزایای این گرایش است.
۵. گرایش سیستم محرکه خودرو
تسلط بر مکانیک جریان سیالات و انتقال حرارت ناشی از آن از جمله مباحثی است که مهندسین خودرو در این گرایش با آن سر و کار دارند.در گرایش سیستم محرکه مهندسان در راستای طراحی بهینه موتور برای کاهش مصرف سوخت و بهبود پارامترهای عملکردی موتور مانند توان و گشتاور موتور تلاش میکنند.
سیستم های جانبی مانند سیستم های خنک‌کاری موتور و سیستمهای تهویه مطبوع خودرو از جمله مواردی و مباحثی است که در فضای رقابتی باعث پرطرفدار شدن ویژگی های یک سیستم طراحی شده میگردد.
۶. گرایش سیستمهای تعلیق ترمز و فرمان
هدف این گرایش، طراحی کارآمد خودرو از جنبه های پایداری،فرمان پذیری ، قابلیت کنترل،جذب ارتعاشات و نوسانات جاده می باشد.
۷. گرایش سازه بدنه خودرو
هدف این گرایش تربیت متخصصان در زمینه سازه و بدنه خودرو برای طراحی خودروهایی مقاوم با عملکرد بهتر در تصادفات، کمترین مقاومت در مقابل جریان هوا و مباحثی شامل مواد بکار رفته در ساخت بدنه خودرو می باشد.
۸. سیستم های انرژی و محیط زیست
متخصصان این رشته واحدهای مربوط به اقتصادی را می‌گذرانند و با بکارگیری بحث‌های مکانیکی به طراحی سیستم های انرژی بر اساس بهینه مصرف انرژی و بهینه آلودگی محیط زیست می‌پردازند.
۹. مهندسی هسته ای
این گرایش به ۳ گرایش پرتوپزشکی، طراحی راکتور و چرخ سوخت تقسیم می‌شود که در گرایش راکتور به تکنولوژی تولید سوخت هسته‌ای بر اساس مدل و طرح راکتور،در گرایش چرخه سوخت به فرآیندهای سوخت هسته‌ای از ابتدا تا لحظه‌ای که به سوخت تبدیل می‌شود و در گرایش پرتوپزشکی به استفاده از انرژی هسته‌ای در کاربردهای پزشکی مثل و CT scan و … پرداخته می‌شود.
۱۰. مهندسی دریا
متخصصان این گرایش به طور تخصصی بر ارتباط با کشتی و سازه‌های دریایی مثل اسکله‌ها و سکوهای نقتی متحرک مطالعه میکنند و استحکام بدنه، طراحی بدنه، سیستمهای موتور گیربکس، پایداری کشتی در مقابل امواج جانبی و طراحی مربوط به ناوبری (مسیریابی کشتی) از مسائل مورد بحثشان است.
۱۱. مکاترونیک یا مهندسی مکانیک و الکــترونیک
این گرایش تلفیق سه رشته مهندسی مکانیک، مهندسی الکترونیک و مهندسی کامپیوتر است. در این رشته سعی بر آن است تا نگاهی یکپارچه به سیستمهای تشکیل شده از اجزای مکانیکی – الکترونیکی – کنترلی و نرم‌افزاربا هدف ایجاد و استفاده از ارتباط داخلیِ میان رشته‌های مهندسی مرتبط با اتوماسیون و خودروسازی داشته باشند. در کل هدف مکاترونیک این است که به سیستمهای ساده، ارزان‌تر، راحت‌تر و انعطاف‌پذیرتر دست یابیم.
