شطرنج یک بازی کلاسیک عالی برای تمام سنین محسوب می‌شود. با یادگیری این بازی هم سرگرمی برای خود به ارمغان بیاورید و هم مهارت‌هایی مانند بهبود عملکرد مغز و افزایش قدرت حافظه را به خود هدیه خواهید کرد. این بازی به‌اندازه‌ای برای ذهن افراد مفید است که حتی در تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی نیز تأثیرات مثبت خود را نشان می‌دهد. اما عجله نکنید، برای رسیدن به مهارت هر چیزی لازم است قدم‌های اول را محکم و اصولی بردارید. در این مقاله از مجله مکتب خونه آموزش شطرنج مبتدی تصویری را ارائه خواهیم داد تا در دنباله مطالب با مباحث پیشرفته‌تر آشنا شوید.
شطرنج، یک نبرد ذهنی بر روی صفحه سیاه و سفید
شطرنج یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین بازی‌های فکری است که در سراسر جهان طرف‌داران بسیاری دارد. این بازی دونفره روی یک صفحه مربعی‌شکل با ۶۴ خانه سیاه و سفید انجام می‌شود. هر بازیکن ۱۶ مهره از رنگ‌های سفید یا سیاه دارد که هر کدام حرکت و قدرت خاص خود را دارند.
شطرنج، این بازی فکری پیچیده و جذاب، ریشه‌هایی بسیار قدیمی دارد که به هزاران سال پیش بازمی‌گردد .گرچه دقیقاً نمی‌توان گفت در کجا و توسط چه کسی اختراع شده، اما بیشتر مورخان بر این باورند که این بازی در هند و در حدود قرن ششم میلادی شکل‌گرفته است.
هدف از بازی شطرنج چیست؟
هدف اصلی بازیکن در شطرنج، مات کردن شاه حریف است. مات به این معناست که شاه حریف در معرض حمله قرار گرفته و هیچ راهی برای فرار یا دفاع از خود ندارد .زمانی که یک بازیکن موفق به مات کردن شاه حریف شود، برنده بازی خواهد بود. البته این بازی اهداف دیگر هم دارد که بیشتر به‌عنوان فواید از آن‌های یاد می‌شود. این اهداف عبارت‌اند از:
- تقویت ذهن: شطرنج به بهبود حافظه، تمرکز، قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری کمک می‌کند.
- سرگرمی: شطرنج با وجود این که تحرک خاصی ندارد، یک بازی بسیار هیجان‌انگیز است که ساعت‌ها موجبات سرگرمی شما را فراهم می‌سازد.
- رقابت: شطرنج یک بازی رقابتی است و به شما این امکان را می‌دهد تا با دیگران رقابت کنید و مهارت‌های خود را بهبود ببخشید.
علاوه بر فواید مطرح شده، این بازی محبوبیت عجبی در سراسر دنیا دارد که می‌تواند به این دلیل باشد که یک بازی با تاریخچه بسیار غنی است که درگذشته بازی اشراف و شاهان بسیاری از شاهان جهان بوده است.
آموزش تصویری بازی شطرنج: مهرههای شطرنج
جهت آموزش شطرنج برای افراد مبتدی ابتدا باید در مورد مهرههای آن صحبت کنیم. شطرنج یک بازی فکری است که با استفاده از 32 مهره در یک صفحه‌ای دارای 64 خانه به صورت 8 در 8 انجام می‌شود.
مهره‌ها در دو رنگ سیاه و سفید بوده و هر رنگ نیز تعدا 16 مهره به نام‌های زیر دارد.
- شاه «King»: مهم‌ترین مهره بازی است. هدف اصلی هر بازیکن در این بازی قبل از شکست‌دادن بازیکن حریف، محافظت از شاه خود در برابر مات شدن خواهد بود. در وهله بعدی باید با مات کردن شاه حریف، بازی را به نفع خود به اتمام برسانید. شاه می‌تواند در هر نوبت یک خانه به در 8 جهت حرکت کند.
- وزیر «Queen»: قدرتمندترین مهره بازی است و می‌توانید آن را به صورت مورب، افقی و عمودی به هر تعداد خانه‌ای که می‌خواهد حرکت دهید.
- رخ «Rook»: امکان حرکت‌دادن آن به صورت افقی یا عمودی به هر تعداد خانه‌ای که بخواهد را دارید.
- فیل «Bishop»: می‌تواند به صورت مورب به هر تعداد خانه‌ای که بخواهد، در رنگ خانه اولی که کاشته شده، حرکت کند. یعنی هر بازیکن دو فیل دارد. یکی در ابتدای بازی در خانه سفید و دیگری در خانه مشکی کاشته می‌شود. فیلی که در خانه سفید است، اجازه حرکت مورب روی خانه‌های سفید و فیلی که در خانه سیاه است اجازه حرکت مورب تنها در خانه‌های سیاه را دارد.
اسب «Knight»: تنها مهره‌ای است که می‌تواند از روی مهرههای دیگر بپرد. حرکت اسب به شکل حرف L بوده و به صورت دو خانه به هر سمتی به صورت عمودی یا افقی و سپس یک خانه به سمت چپ، راست، بالا یا پایین است.
- پیاده «Pawn»: ضعیف‌ترین مهره بازی شطرنج محسوب می‌شود، اما در ابتدا و حتی در ادامه روند بازی نقش مهمی دارد. این مهره در ابتدا 2 خانه و در ادامه تنها یک خانه روبه‌جلو حرکت می‌کند. تنها زمانی می‌تواند حرکت مورب داشته باشد که بخواهد مهره حریف را بزند. به‌هیچ‌عنوان هم اجازه برگشت ندارد. همچنین تنها زمانی برای مهره حریف تهدید محسوب می‌شود که دقیقاً در مجاورت آن به صورت مورب باشد.
آموزش تصویری بازی شطرنج: نحوه چیدن مهرههای شطرنج
مرحله بعدی در آموزش تصویری بازی شطرنج، آموزش نوع چینش مهره‌ها روی صفحه شطرنج است. برای این که کار برای افراد مبتدی راحت باشد چیدن را با رخ شروع می‌کنیم. این مهره برای هر نفر دو عدد بوده و در گوشه‌های صفحه قرار می‌گیرد.
در کنار رخ‌ها اسب کاشته می‌شود. مطابق تصویر زیر اسب را هم در محل مناسب قرار می‌دهیم.
پس از آن نوبت به چیدن فیل‌ها می‌رسد. فیل را نیز مانند تصویر زیر کنار اسب می‌گذاریم.
دو خانه خالی میان مهرههای اصلی باقی ماندند. این خانه‌ها محل قرارگیری شاه و وزیر هستند. ابتدا باید وزیر را در محل خود قرار دهید. اگر در سمت مهرههای سیاه هستید، وزیر خود را در خانه سیاه یا خانه خالی سمت راست و اگر در سمت مهرههای سفید بازی هستید، وزیر را در خانه سفید یا سمت خانه خالی سمت چپ بگذارید. به‌این‌ترتیب وزیرهای هر دو بازیکن روبروی هو خواهند بود.
خانه‌ای که خالی ماند، متعلق به شاه است. همان‌طور که در تصویر بعدی مشاهده می‌کنید این مهره‌ها هم در دو سمت صفحه روبروی هم هستند.
مهرههای پیاده هم یک دیوار دفاعی جلوی مهرههای اصلی تشکیل می‌دهند؛ بنابراین این مهره‌ها را هم به شکل زیر بچینید تا صفحه برای بازی آماده شود.
آموزش تصویری بازی شطرنج: قوانین بازی
تا این مرحله از آموزش بازی شطرنج با تصویر با صفحه، مهره‌ها و نحوه چینش آن‌ها آشنا شدید. حالا لازم است قواعد و اصول اولیه بازی را یاد بگیرید.
قواعد شروع بازی
مانند هر بازی دیگر در شطرنج برای شروع بازی قواعد خاصی وجود دارد. ازآنجایی‌که به جز اسب هیچ مهره دیگری امکان پرش از روی دیگران را ندارد؛ بنابراین شروع بازی به شکل زیر خواهد بود.
- هر بازیکن در نوبت خود تنها اجازه حرکت‌دادن یک مهره را دارد.
- اگر می‌خواهید بازی را حرکت سرباز شروع کنید، طبق استراتژی خود یکی از سرباز‌ها را یک یا دو خانه روبه‌جلو حرکت دهید.
- اگر قصد شروع بازی با اسب را دارید، می‌توانید یکی از اسب‌ها را از دیوار دفاعی سرباز‌ها عبور داده و در خانه مقصد قرار دهید.
قواعد ادامه بازی
در ادامه آموزش شطرنج از صفر تا صد لازم به ذکر است برای این که بتوانید بازی را به نفع خود تمام کنید، امکان انجام عملیات زیر را دارید.
- گرفتن مهره حریف: درصورتی‌که مهره خاصی از حریف در خانه‌ای قرار داشت که یکی از مهرههای شما طبق قواعد حرکتی خود می‌توانست آن را کنار زده و در جایگاه آن قرار گیرد، می‌توانید اقدام به گرفتن آن مهره کنید. یعنی مهره حریف از صفحه خارج شده و مهره شما جای آن قرار می‌گیرد.
- کیش: کلمه کیش را زمانی به حرف اعلام می‌کنیم که شاه او توسط یکی از مهرههای ما در معرض تهدید قرار گرفته باشد. بازیکن حریف می‌تواند با یکی از راهکارهای فرار شاه، قرار دادن مهره‌ای در مسیر تهدید یا گرفتن مهره تهدیدکننده توسط یکی از مهرههای خود، از این خطر جان سالم به در ببرد.
- کیش‌ومات: در شرایط کیش، زمانی که شاه حریف هیچ راهی برای نجات نداشته باشید، بازی به کیش‌ومات کشیده و حریف می‌بازد.
- تساوی: شرایط تساوی در شطرنج عبارت‌اند از:
- ازآنجایی‌که در این بازی نوبت حرکت باید رعایت شود، اگر شاه حریف بدون این که کیش باشد، امکان هیچ حرکتی را نداشته باشد بازی به‌تساوی کشیده می‌شود
- توافق طرفین بر سر تساوی
- اگر چینش مهرههای هر دو نفر به شکل خاصی، 3 بار در بازی تکرار شود به شرایط تساوی می‌رسیم
- اگر هیچ‌کدام از بازیکنان مهره و مؤثر برای مات کردن یکدیگر را نداشته باشند بازی مساوی می‌شود
- اتمام زمان تعیین شده برای بازی
- اگر بازیکن حریف طی 50 حرکت پشت‌سرهم نتواند سربازی را حرکت دهد یا سربازی را بزند
قواعد خاص بازی
در این بخش از آموزش تکنیک‌های شطرنج شایان‌ذکر است که بازی شطرنج قواعدی دارد که در نتیجه بازی تأثیرگذار هستند. تعداد قواعد شطرنج زیاد است، اما افراد مبتدی با 2 قانون زیر و استراتژی درست می‌توانند بازی را پیروز شوند.
- رخ یا قلعه کردن: زمانی که وزیر و شاه هیچ حرکتی انجام نداده‌اند و حداقل یکی از رخ‌ها نیز تکان نخورده و در محل اولیه قرار دارد، می‌توانید جای شاه و رخ را عوض کنید. این کار می‌تواند استراتژی حریف را به طور کل خنثی کند.
- ارتقا سرباز: اگر بتوانید یکی از سربازان خود را به خانه آخر در سمت حریف برسانید، اجازه دارید آن را با هر یک از مهرههای خود که بیرون از بازی است، عوض کنید. به دلیل عدم امکان خروج شاه از صفحه و این که هر بازیکن فقط امکان داشتن یک شاه را دارد، تبدیل سرباز به شاه میسر نیست.
حرف آخر
در دنیایی که بیشتر مردم درگیر تکنولوژی بوده و تمام انرژی و حواس خود را متوجه آن کرده‌اند، انجام بازی‌های سنتی سخت شده و کم‌تر کسی در این بازی‌های مهارت دارد. یکی از بازی‌هایی که می‌تواند شما را از دنیای مجازی دور کرده و اشتیاق زندگی را در وجودتان افزایش دهد، شطرنج است. در این نوشته با آموزش تصویری بازی شطرنج همراه شما بودیم. ضمن آرزوی موفقیت در تمام مقاطع زندگی، امیدواریم مطالب مفیدی ارائه داده باشیم.
آموزش شطرنج در مکتب خونه
مطالبی که ارائه دادیم سطح مبتدی داشته و برای این که بتوانید این بازی را بهتر و حرفه‌ای‌تر یاد بگیرید، لازم است در دوره‌های آن شرکت کنید.برای آموزش شطرنج به صورت حرفه‌ای پیشنهاد می‌کنیم بازدیدی از آکادمی مجازی مکتب خونه داشته باشید. این مجموعه آموزش‌های باکیفیت و کاملاً موفقی در این زمینه برای شما عزیزان آماده کرده است.
