آموزش حروف صدادار زبان ترکی استانبولی 

شناخت حروف صدادار زبان ترکی استانبولی

اولین گام برای شناخت هر زبانی، شناخت حروف الفباست. حروف الفبا زبان ترکی استانبولی به دو دسته مهم تقسیم می‌شوند. حروف صدادار زبان ترکی استانبولی (مصوت) یا همان واکه‌ها و حروف بی‌صدا یا (صامت) یا همخوان‌ها.

چرا باید حروف صدادار و بی‌صدا را شناخت و کاربردش چیست؟ این سوالی است که اغلب افرادی که در حال یادگیری زبان جدید هستند می‌پرسند.

ضرورت یادگیری تقسیم‌بندی حروف و شناخت حروف صدادار در همه زبان‌ها وجود دارد اما بخش آموزش حروف صدادار زبان ترکی استانبولی یکی از مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین مباحث است و افراد می‌بایست این اصول را در اولین گام‎‌های یادگیری زبان ترکی استانبولی بیاموزند. دلیل آن تاثیری است که تلفظ حروف صدادار هنگام ترکیب با سایر حروف در کلمات ترکی ایجاد می‎‌کنند.

شما با دانستن اصول حروف صدادار در این زبان می‌توانید پیش‌بینی کنید که هر لغت در مواجهه با حروف صدادار چه تغییری می‌کند و با تعمیم دادن آن برای تمامی کلمات و با دانستن دلیل تغییرات وجود آمده اولین گام‌ها را در شناخت زبان ترکی استانبولی برمی‌دارید.

منظور از حروف صدادار چیست؟

پیش از هر چیز باید بدانید حروف صدادار چیست. زمانی که حروف صدادار را تلفظ می‌کنید مجرای صوتی شما باز می‌شود. در واقع دهان شما برای تلفظ این حروف باز خواهد شد. دقیقا نقطه مقابل تلفظ حروف بی صدا که دهان بسته است.

به طور مثال در زبان فارسی ۶ حرف صدادار وجود دارد.  (فتحه َ، کسره ِ، ضمه ُ) سه تا از حروف صدادار زبان فارسی است که با با نام حروف صدادار کوتاه شناخته می‌شود و در مقابل ( آ، او، ای) که با نام حروف صدادار بلند شناخته شده‌اند.

مقاله پییشنهادی : اصول گرامری زبان ترکی استانبولی

در زبان ترکی استانبولی ۸ حرف صدادار وجود دارد که ترکیب آن‌ها با سایر حروف قوانین خاصی ایجاد می‌کند. با کمی دقت متوجه خواهید شد که تمامی این قوانین در راستای ساده شدن تلفظ کلمات و آهنگین و زیبا شدن آوای کلمات ترکی استانبولی تدوین شده است.

شناخت حروف صدادار زبان ترکی استانبولی

در زبان ترکی ۲۹ حرف وجود دارد که ۸ حرف آن صدادار و بقیه بی‌صدا هستند. ۸ حرف صدادار در زبان ترکی عبارتند از:

A E I İ O Ö U Ü

همانطور که می‌بینید این تعداد از میزان حروف صدادار فارسی بیشتر است. دو مورد از حروف صدادار نقطه‌دار معادلی در فارسی ندارد و علاوه بر این دو مورد؛ تلفظ یکی دیگر از این حروف نیز معادل مشخصی در فارسی پیدا نمی‌کند.

فارس زبانان می‌بایست با تمرین بیشتر بر تلفظ این حروف مسلط شوند. سه مورد از حروف صدادار زبان ترکی که معادل فارسی ندارند عبارتند از:

1. (I): صدایی شبیه به ئی دارد که از ته حق بیاید. مانند Yıldırım به معنای رعدوبرق
2. (Ö): صدایی شبیه ؤُ دارد که کمی ملایم تلفظ شود. مانند Ördek به معنای اردک
3. (Ü): صدایی شبیه اوو دارد که آرام و ملایم ادا شود. مانند Üst به معنای بالا

علاوه بر این سه مورد که معادلی در فارسی نداشتند، ۵ مورد دیگر از حروف صدادار زبان ترکی استانبولی هستند که می‌توان در میان حروف صدادار فارسی نیز معادلی برای آن‌ها پیدا کرد.

• معادلی برای فتحه و کسره در فارسی را می‌توان حرف E در زبان ترکی استانبولی دانست.
• معادلی برای ضمه در فارسی را می‌توان حرف O در زبان ترکی استانبولی دانست.
• معادلی برای (آ) در فارسی را می‌توان حرف A در زبان ترکی استانبولی دانست.
• معادلی برای ضمه (او) در فارسی را می‌توان حرف U در زبان ترکی استانبولی دانست.
• معادلی برای ضمه (ای) در فارسی را می‌توان حرف İ در زبان ترکی استانبولی دانست.

آنچه در ادامه می‌آموزید قوانین مربوط به حروف صدادار  است. قوانین خاصی که با توجه به مکان قرارگیری حروف، دستورالعملی‌های متفاوت ایجاد می‎کند و اغلب این دستورها تلفظ کلمات را ساده‌تر و زیباتر خواهد کرد.

قانون اول: شیوه قرارگیری

در زبان ترکی هیچگاه دو حرف صدادار پشت سر هم نمی‌آید . حتما باید بین آنها یک حرف بی‌صدا قرار بگیرد. مشابه این قانون را در بسیاری زبان‌های دیگر نیز می‌یابید اما در مورد زبان ترکی استانبولی استثناهای بسیار کمی وجود دارد این قانون را به یکی از پایه‌ای‌ترین قوانین آوایی این زبان تبدیل کرده است.

ویدیو پییشنهادی : آموزش زبان ترکی مقدماتی

مثال: Kalabalık به معنای “شلوغ” (همانطور که می‌بینید حروف به صورت یکی در میان صدادار و بی‌صدا است)

نکته: آیا قانون اول حروف صدادار زبان ترکی استانبولی استثنا هم دارد؟

پاسخ این سوال به ریشه کلمه بازمی‌گردد. اگر ریشه کلمه‌ای به کار برده شده ترکی باشد بدون استثنا قانون اول خصوصا در هر بخش کلمه اجرا می‌شود اما در مورد کلمات خارجی ممکن است بعضا این قانون صدق نکند. مانند موارد زیر:

aidat به معنای “شارژ آپارتمان”

Saat  به معنای “ساعت”

قانون دوم: حروف نازک و زمخت

برای آنکه قانون دوم را بشناسیم می‌بایست ابتدا با تقسیم‌بندی‌های حروف صدادار  آشنا شویم. حروف صدادار را به دو قسمت چهار تایی تقسیم می‌کنند:

حروف صدادار “زمخت” (kalın)

حروف صدادار “نازک” (ince)

۴ مورد از حروف صدادار را با نام حروف Kalın یا ” زمخت” می‌شناسند. حروفی شامل موارد زیر:

Kalın> a ı o u

در فارسی، معادل صداهایی مانند ( آ، ُ ، او) را می‌توان حرف صدادار زمخت دانست. به شکل دهان در هنگام تلفظ این سه حرف دقت کنید.

و ۴ مورد دیگر از حروف صدادار زبان ترکی استانبولی را با نام حروف ince یا ” نازک” می‌شناسند. حروفی شامل موارد زیر:

ince> e i ö ü

در فارسی، معادل صداهایی مانند ( َ ، ِ ، ای) را می‌توان حروف صدادار نازک دانست. این دو دسته‌بندی در کاربرد تفاوت‌هایی ایجاد می‎کنند که به شرح زیر است:

قانون دوم: برای حروف زمخت

هرگاه اولین حرف صدادار یک کلمه ترکی از دسته زمختها باشد بقیه حروف حروف صدار آن حتما باید از این گروه باشد. به چهار حرف صدادار زمخت نگاهی بیندازید (a ı o u) و آن‌ها را در ذهن نگاه دارید. سپس کلمات زیر را بررسی کنید.

Çocuk به معنای “بچه”

Yabancı به معنای “خارجی”

Karanlık به معنای “تاریکی”

ویدیو پییشنهادی : آموزش زبان ترکی پیشرفته

قانون دوم: برای حروف نازک

هرگاه اولین حرف صدادار یک کلمه ترکی از گروه نازکها باشد بقیه حروف صدادار آن نیز از این گروه خواهد بود. ۴ حرف صدادار نازک شامل دو حرف نقطه دار ö ü و علاوه بر این‌ها حروف e i  است. با توجه به این حروف مثال‌های زیر را بررسی کنید:

Kedi به معنای “گربه”

Köpek به معنای “سگ”

Çiçek به معنای “گل”

 استثناهای قانون دوم

در مورد این قانون حجم استثناها بیشتر است. به طور کلی ۳ مورد وجود دارد که ممکن است از این قانون تبعیت نکند که حتما شامل یکی از موارد زیر خواهد بود:

استثنا اول: کلمات خارجی بعضا از این قانون تبعیت نمی کنند

در مورد قانون اول نیز همین استثنا وجود دارد. به طور کلی در زبان ترکی، کلمات خارجی ممکن است از برخی قواعد تبعیت نکنند. کلماتی مانند:

Kitap به معنای “کتاب”

Kalem به معنای “قلم”

استثنا دوم

کلمات مرکب هم بعضا از این قانون تبعیت نمی کنند. در مورد کلمات مرکب، همانطور که از نامش پیداست دو کلمه در کنار یکدیگر قرار گرفتند که با این ترکیب احتمال نقض قانون دوم وجود خواهد داشت. کلماتی مانند:

Günaydın به معنای “صبح بخیر”

Bilgisayar  به معنای “کامپیوتر”

استثنای سوم

تا این مرحله، دو مورد بالا که شامل کلمات خارجی و ترکیبی بود، دلیل قانع کننده‌ای برای عدم تبعیت آن‌ها وجود دارد و به یاد سپردن و تشخیص آن‌ها نیز راحت است. اما در مورد قانون سوم قصد داریم کلمات بسیار معدودی را به شما معرفی کنیم که از این قانون تبعیت نکرده‌اند. تنها راه یادگیری در این مورد حفظ کردن لغات است. کلماتی که نه مرکب هستند و نه خارجی اما از قانون دوم تبعیت نکرده‌اند. موارد زیر را به خاطر بسپارید:

anne: به معنای مادر ( همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول زمخت و حرف صدادار دوم نازک است )

Elma: به معنای سیب ( همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول نازک است و حرف صدادار دوم زمخت )

Kardeş: به معنای “برادر” (همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول زمخت است و حرف صدادار دوم نازک)

Hangi: به معنای “کدام” (همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول زمخت است و حرف صدادار دوم نازک)

Kuzey: به معنای “شمال” (همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول زمخت است و حرف صدادار دوم نازک)

inanmak: به معنای “باورکردن” (همانطور که می‌بینید حرف صدادار اول نازک است و حرف صدادار دوم و سوم زمخت)

قانون سوم: برای پسوندها

حروف صدادار بر روی پسوندها تاثیرگذار است و تغییرات مهمی در پسوندها ایجاد می‌کند. برای یادگیری پسوندها در زبان ترکی مجبور خواهید بود در مورد نقش حروف صدادار اطلاعات بدست آورید و تقسیم‌بندی‌ها را یاد بگیرید در غیر این صورت در حفظ کردن تمامی کلمات و در حین حرف زدن به مشکل برمی‌خورید. با کمی حوصله و یادگیری قوانین ابتدایی این مشکل رفع خواهد شد.

در ابتدا باید بدانید که پسوندها در زبان ترکی به دو دسته تقسیم می‎شوند. دسته اول پسوندهای دوتایی است و دسته دوم پسوندهای چهارتایی. پسوندها در زبان ترکی بر روی معنی کلمات تاثیرگذارند. ممکن است که باعث جمع بستن کلمه شوند مانند (ها) در زبان فارسی یا ممکن است نشان از مالکیت باشند مانند (من یا میم) در زبان فارسی اما در زبان ترکی نقش حروف صدادار در شیوه قرارگیری این پسوندها مهم است که قوانین آن به شرح زیر است.

مقاله پییشنهادی : آزمون تومر در ایران Tömer

 پسوندهای دوتایی lar یا ler – پسوند جمع

دو حرف صدادار مهم در این تقسیم‌بندی وجود دارد.حروف صدادار زمختی مانند a و حروف صدادار نازکی مانند e. این دو حرف به همراه سایر حروف در دسته بندی حروف صدادار زمخت و نازک، اگر در آخر کلمه آمده باشند نقش تعیین کننده‌ای در انتخاب پسوند خواهند داشت. دو پسوند جمع مانند lar و ler بر اساس حروف صدادار انتهایی تعیین می‌شوند.

هرگاه آخرین حرف صدادار یک کلمه ترکی از دسته زمخت ( a ı o u)  باشد پسوند جمع آن lar خواهد شد. مانند کلمات زیر:

Arabalar به معنای ماشین‌ها که با پسوند lar جمع بسته شده است.  ( یادآوری: همه حروف آن صدادار زمخت است بر اساس قانون دوم)

Kitaplar به معنای کتاب‌ها که با پسوند lar جمع بسته شده است. ( یادآوری: از کلمات استثنا است که در بخش سوم آورده شده؛ حرف اول صدادار نازک است و حرف آخر صدادار زمخت که البته تصمیم‌گیری برای انتخاب lar یا ler بر اساس کلمه آخر گرفته خواهد شد.)

هرگاه آخرین حرف صدادار یک کلمه ترکی از دسته زمخت ( e, i, ö, ü)  باشد پسوند جمع آن ler خواهد شد. مانند کلمات زیر:

Evler به معنای خانه‌ها که با پسوند ler جمع بسته شده است.

Kalemler به معنای قلم‌ها که با پسوند ler جمع بسته شده است. ( یادآوری: این کلمه از استثناهای قانون دوم است و از کلمات خارجی به حساب می‌آید. به این ترتیب، حرف صدادار اول زمخت، حرف صدادار آخر e نازک است که انتخاب lar یا ler برای جمع بستن بر اساس حرف آخر انجام می‌گیرید)

پسوندهای چهارتایی شامل حروف صدادار (I i u ü) – پسوند مفعولی

یکی دیگر از پسوندهایی که بر اساس حروف صدادار تعیین می‎شوند، پسوند مفعولی یا همان پسوند “را” است. برای این پسوند، ۴ حرف صدادار وجود دارد که برای شناخت شیوه کاربرد آن باید با تقسیم‌بندی جدیدی از حروف صدادار زبان ترکی استانبولی آشنا شوید.

مقاله پییشنهادی : آشنایی با آزمون SAT ترکیه

تا الان دو دسته حروف نازک (İnce) و زمخت (Kalın) را شناختیم. در اینجا لازم است دو دسته دیگر گرد (Yuvarlak) و راست (Düz) را نیز بشناسید.

حروف گرد شامل: o,u,ö,ü

حروف راست شامل: a,ı,e,i

حال با اضافه شدن این دسته، اتفاقی می‌افتد ما با ۴ دسته حروف صدادار مواجه می‌شویم: حرف صدادار زمخت راست، حروف صدادار زمخت و گرد، حروف صدادار نازک و راست، حروف صدادار نازک و گرد که شامل موارد زیر است:

a ı : حروف صدادار زمخت راست؛ اگر در آخر کلمه آمده باشد از پسوند مفعولی (ı) استفاده می‌شود.

O u:حروف صدادار زمخت گرد؛ اگر در آخر کلمه آمده باشد از پسوند مفعولی (u) استفاده می‌شود.

e i: حروف صدادار  نازک راست؛ اگر در آخر کلمه آمده باشد از پسوند مفعولی (i) استفاده می‌شود.

Ö ü: حروف صدادار  نازک گرد؛ اگر در آخر کلمه آمده باشد از پسوند مفعولی (ü) استفاده می‌شود.

قانون چهارم

هر گاه کلمه ای به حروف (K p ç t)  ختم شود و پسوندی بگیرند که صدادار باشد و یا با حرف صدادار شروع شود این تغییرات اتفاق می افتد:

uçak+im> uçağım به معنای هواپیمای من

Kitap +im> kitabım به معنای کتاب من

genç+ im> gencim به معنای جوان هستم

Yurt+um> yurdum به معنای وطنم

در واقع بعد از حروف صدادار

K  به ğ

P به b

Ç به c

T به  d

تبدیل می شود.