روش های نوین مطالعه و یادگیری که بهره‌وری را چندین برابر می‌کنند!

یادگیری بخش مهمی از زندگی روزمره دانش‌آموزان، دانشجویان و افرادی است که برای بروز نگه‌داشتن مهارت‌های خود، نیازمند مطالعه مستمر هستند. با اینکه روش‌های سنتی مطالعه هنوز هم استفاده می‌شوند؛ اما با توجه به حجم زیاد اطلاعات، کارایی لازم را ندارند. با پیشرفت تکنولوژی و تحقیقاتی که افراد متخصص انجام داده‌اند، روش های نوین مطالعه و یادگیری به وجود آمده است که عملکرد ما را به طور چشمگیری افزایش می‌دهند. از جمله این روش‌ها می‌توان به تندخوانی، SQ3R، تمرین فاصله‌دار و یادگیری معکوس اشاره کرد. اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری در رابطه با روش های صحیح مطالعه برای دانش آموزان آشنا شوید، تا انتها همراه ما باشید.

در این راهنما، روش‌های جدید و موثر برای یادگیری را بررسی می‌کنیم تا مطالعه دقیقی داشته باشید و به نتایج مورد انتظار دست پیدا کنید؛ بنابراین چه در حال آماده شدن برای امتحانات دبیرستان باشید و چه در حال مطالعه دروس دانشگاهی باشید، این مقاله نقشه راه شما برای کسب عادات جدید مطالعه خواهد بود.

انواع روش های نوین مطالعه و یادگیری

امروزه روش‌های متنوعی برای مطالعه وجود دارد که هر فرد با توجه به نیازها و شرایط خود می‌تواند از آن‌ها استفاده کند. روش‌های سنتی مثل یادداشت برداری و خلاصه‌نویسی همچنان کارایی لازم را دارند و به بهبود یادگیری کمک زیادی می‌کنند؛ اما روش‌های نوین و کارآمدی وجود دارد که بازدهی مطالعه را تا مقدار قابل توجهی افزایش می‌دهد. در این بخش انواع روش های مطالعه نوین را معرفی می‌کنیم تا اگر دوست داشتید، از آن‌ها استفاده کنید.

۱. روش مطالعه تکرار با فاصله (Spaced Repetition)

یکی از کارآمدترین روش های نوین مطالعه و یادگیری روش تکرار با فاصله است که بر اساس تحقیقات علمی و روان‌شناختی بر روی حافظه انسان، طراحی شده است. در این روش فرد به جای مرور یکباره و پیوسته مطالب، آن‌ها را در فواصل زمانی معین مرور می‌کند. این کار باعث می‌شود اطلاعات در حافظه بلندمدت ذخیره شوند و فرایند فراموشی کندتر اتفاق بیفتد.

مرجع کامل آموزش تندخوانی و تقویت مهارت مطالعه

کلیک کنید

از مهمترین فواید این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تقویت حافظه بلندمدت: با فاصله‌گذاری بین تکرارها، مغز مجبور می‌شود اطلاعات را به طور فعال بازیابی کند و این کار باعث تقویت حافظه بلندمدت می‌شود.
• بهبود درک مفاهیم: وقتی اطلاعات را در فواصل زمانی مختلف مرور می‌کنید، فرصت بیشتری برای درک عمیق‌تر مفاهیم فراهم می‌شود.
• افزایش بهره‌وری: با این روش، زمان مطالعه بهینه می‌شود و شما می‌توانید با صرف زمان کمتر، مطالب بیشتری را یاد بگیرید.

روش مطالعه تکرار با فاصله بر این اصل استوار است که هر چه فاصله بین مرورهای یک مطلب بیشتر باشد، احتمال فراموشی آن کمتر می‌شود. مراحل انجام این روش به ترتیب زیر است.

1. ابتدا مطالب جدید را به‌خوبی مطالعه کرده و مطمئن شوید به طور کامل آن‌ها را درک کرده‌اید.

2. بلافاصله بعد از مطالعه اولیه، یک مرور سریع از مطالب داشته باشید تا اطلاعات در حافظه کوتاه مدت ثبت شوند.

3. پس از مرور فوری، مرور بعدی باید با فواصل زمانی تنظیم شود. به طور معمول، یک برنامه استاندارد می‌تواند به این شکل باشد.

• مرور اول: یک روز بعد از مطالعه اولیه
• مرور دوم: سه روز بعد از مرور اول
• مرور سوم: یک هفته بعد از مرور دوم
• مرور چهارم: دو هفته بعد از مرور سوم
• مرور پنجم: یک ماه بعد از مرور چهارم

4. ابزارهایی مثل فلش کارت یا نرم افزارهای دیجیتال مثل Quizlet یا Anki به شما کمک می‌کنند تا تکرارها را در زمان مناسب انجام دهید.

پیشنهاد مطالعه: ١٠ روش شگفت انگیز برای یادگیری موثر و عمیق

۲. تندخوانی یا مطالعه سریع (Speed Reading)

برای افرادی که می‌خواهند در زمان کم، حجم زیادی از اطلاعات را مطالعه کنند، خواندن سریع یا Speed Reading یک روش عالی به شمار می‌آید. این تکنیک با تمرکز بر افزایش سرعت خواندن بدون کاهش دقت و درک مطلب، به بهبود عملکرد مطالعه کمک می‌کند.

در این روش، فرد به جای خواندن کلمه به کلمه، تمرکز خود را بر روی جملات یا حتی پاراگراف‌ها می‌گذارد؛ با این کار فرد می‌تواند حجم زیادی از اطلاعات را در مدت زمان کوتاهی به خاطر بسپارد. مراحل یادگیری و تمرین مطالعه سریع به این شکل است که:

• ابتدا سرعت مطالعه فعلی خود را اندازه‌گیری می‌کنید که بر اساس تعداد کلمات در هر دقیقه مشخص می‌شود. برای مثال اگر یک متن 100 کلمه‌ای را در عرض یک دقیقه مطالعه کنید، یعنی سرعت مطالعه شما 100 کلمه در دقیقه است.
• سپس با انجام تمرین‌های مربوط به تندخوانی، سرعت شما به تدریج افزایش پیدا می‌کند.
• در ابتدا لازم است با متون ساده که پیچیدگی کمی دارند، تمرینات را شروع کنید. بعد از آن می‌توانید به سراغ متن‌های کمی پیچیده بروید.
• این روش نیاز به تمرین و تکرار زیاد دارد تا مغز و چشمان شما به سرعت بالاتر عادت کنند.

روش مطالعه سریع و دقیق یا همان تندخوانی، جزو روش های نوین مطالعه و یادگیری است که تا به الان توسط هزاران نفر امتحان شده است. در این روش تمرین‌های مختلفی انجام می‌گیرد که از جمله آن‌ها می‌توان به حذف صداهای درونی، افزایش حوزه دید، تکنیک‌های پیش‌خوانی و کاهش حرکات بازگشتی چشم اشاره کرد.

۳. روش یادگیری معکوس یا Flipped Classroom

یکی دیگر از روش های نوین مطالعه و یادگیری که باعث افزایش درک مطلب دانش آموزان می‌شود، تکنیک یادگیری معکوس است. در روش‌های سنتی، دانش آموزان با حضور در کلاس، با موضوع درس آشنا می‌شوند و سپس آن را در خانه مطالعه می‌کنند.

روش‌های مطالعه و یادگیری موثر

کلیک کنید

اما در روش یادگیری معکوس، دانش آموزان ابتدا باید خودشان به صورت مستقل و بدون کمک معلم، موضوع را مطالعه کرده و آن را یاد بگیرند. زمانی که دانش آموز این کار را انجام می‌دهد، مطالب ساده و قابل فهم را به صورت مستقل یاد می‌گیرد. بعد از آن در کلاس درس حضور پیدا کرده و به کمک معلم و سایر دانش آموزان، موضوعات مربوط به درس را به طور کامل یاد می‌گیرد.

هدف این روش افزایش تعامل، یادگیری فعال و عمیق‌تر کردن درک مفاهیم از طریق مشارکت و تمرین گروهی است. معلمان با توجه به سطح دانش آموزان، موضوع و سایر پارامترها، مراحل مختلفی را برای روش یادگیری معکوس در نظر می‌گیرند؛ اما در حالت کلی می‌توان مراحل زیر را برای آن متصور شد.

• آمادگی پیش از کلاس: معلم مطالب درسی را از قبل و در قالب ویدئو، مقاله یا کتاب به دانش‌آموزان ارائه می‌دهد.
• مطالعه مستقل: دانش‌آموزان در خانه یا هر محیط دیگری، مطالب را به طور مستقل و با کمک مطالب ارائه شده توسط معلم یاد می‌گیرند.
• کلاس تعاملی: پس از مطالعه مطالب، دانش‌آموزان به کلاس درس می‌آیند. در اینجا به جای تدریس مستقیم معلم، کلاس به فضایی برای پرسش، بحث، و حل مشکلات تبدیل می‌شود. فعالیت‌های گروهی، پروژه‌های عملی و حل تمرینات از ابزارهای اصلی این مرحله هستند.
• تقویت مفاهیم: در نهایت، معلم با مرور سؤالات دانش‌آموزان و رفع اشکالات، به تقویت مفاهیم کمک می‌کند.

پیشنهاد مطالعه: مهمترین تمرینات تقویت حافظه که باید بدانیم!

۴. روش های نوین مطالعه و یادگیری؛ تکنیک SQ3R

روش SQ3R یکی از روش های صحیح مطالعه برای دانش آموزان است که به آن‌ها کمک می‌کند تا نکات کلیدی درس را شناسایی کرده و آن‌ها را حفظ کنند. SQ3R یک مخفف است که به پنج مرحله از فرایند درک مطلب اشاره دارد.

• Survey (بررسی): به جای خواندن کل کتاب، ابتدا به‌صورت اجمالی فصل اول را مرور کنید. به سرخط‌ها، عناوین فرعی، تصاویر و ویژگی‌های برجسته مانند نمودارها توجه و نکات مهم را یادداشت نمایید.
• Question (پرسش): سوالاتی در رابطه با محتوای فصل مطرح کنید. مثل: این فصل در مورد چه موضوعی است؟ من چه چیزهایی درباره این موضوع می‌دانم؟
• Read (خواندن): شروع به خواندن فصل کرده و به دنبال پاسخ سوالاتی باشید که در مرحله قبل مطرح کرده‌اید.
• Recite (بازگو کردن): پس از خواندن هر بخش، خلاصه‌ای از آن را با کلمات خود بنویسید. سعی کنید نکات اصلی را به یاد بیاورید و به سوالات مرحله دوم پاسخ دهید.
• Review (مرور): پس از اتمام فصل، مطالب را مرور کنید تا به درک کامل برسید. از خودتان سوالات مطرح‌شده را بپرسید و هر بخشی را که نیاز دارید دوباره بخوانید.

این روش مطالعه ماندگار کمک می‌کند تا برای امتحانات پایان ترم مدرسه یا دانشگاه آماده شوید و بهترین نتایج را به دست آورید.

۵. تکنیک مطالعه فاینمن (Feynman)

یکی دیگر از روش های مطالعه و یادگیری، تکنیک فاینمن است که به شما کمک می‌کند مفاهیم را به ساده‌ترین شکل یاد بگیرید. فاینمن بر این ایده استوار است که: «اگر می‌خواهید چیزی را به خوبی یاد بگیرید، سعی کنید آن را به سادگی توضیح دهید». زمانی که یک مفهوم سخت را به زبان خودمان بیان می‌کنیم، احتمالا آن را در زمان سریع‌تری درک خواهیم کرد.

نحوه انجام تکنیک فاینمن به این شکل است که:

• موضوع یا مفهومی که در حال مطالعه هستید را در بالای یک برگه کاغذ بنویسید.
• سپس هر آن چیزی که در مورد آن موضوع می‌دانید را یادداشت نمایید.
• سعی کنید موضوع را به زبان خودتان توضیح دهید؛ انگار که در حال آموزش دادن آن به فرد دیگری هستید.
• نوشته‌های خود را مرور کرده و ببینید کدام قسمت‌ها اشتباه است. با مطالعه دوباره موضوع به دنبال رسیدن به پاسخ مناسب باشید.
• در نهایت، با انجام اصلاحات، جواب سوال را به شکلی ساده بنویسید؛ طوری که افراد مبتدی هم بتوانند آن را درک کنند.

۶. روش های نوین مطالعه و یادگیری؛ نقشه‌برداری ذهنی

نقشه برداری ذهنی یک روش صحیح مطالعه موثر است که به افراد اجازه می‌دهد تا اطلاعات را به صورت بصری و در یک نمودار سازماندهی کنند. ساختار نقشه ذهنی با ذخیره و بازیابی اطلاعات در مغز ما هماهنگی دارد و به همین دلیل به‌خاطر سپاری آن راحت است. نحوه انجام آن به این شکل است که:

فنون یادگیری، تند خوانی و تقویت حافظه

کلیک کنید

• یک برگه کاغذ بردارید و در مرکز آن موضوع مد نظر خود را بنویسید؛ البته امکان استفاده از ابزارهای آنلاین (XMind, Smart Draw یا Coggle) هم وجود دارد. برای مثال فرض کنید موضوع مورد نظر ما یادگیری درس ریاضی است.
• بعد از مشخص کردن موضوع اصلی، باید شاخه‌های آن را تعیین کنیم. در مثال ما، ریاضی بخش‌های مختلفی از جمله مشتق، مثلثات و سایر موارد دارد. در نقشه ذهنی، باید این موضوعات را در کنار موضوع اصلی بنویسید.
• هر یک از بخش‌های ریاضی نیز به زیرمجموعه‌های دیگری تقسیم می‌شوند. مثلا مشتق را می‌توان به تابع، خط مماس بر منحنی و شیب خط تقسیم کرد. هر کدام از عنوان‌های فرعی را در کنار عنوان اصلی نوشته و آن‌ها را به یکدیگر وصل نمایید.
• سعی کنید برای هر بخش از رنگ و علامت جداگانه‌ای استفاده کنید تا به‌خوبی از هم تفکیک شوند.

در تصویر زیر یک مثال ساده از نقشه ذهنی را آورده‌ایم. در مرکز این عکس، موضوع اصلی یعنی ریاضی قرار می‌گیرد. در دایره‌های بنفش و سبز، شاخه‌های اصلی یعنی مشتق، مثلثات و… را می‌نویسیم. سپس در کادرهای آبی رنگ، شاخه‌های فرعی مرتبط به هر یک از شاخه‌های اصلی را قرار می‌دهیم. این نقشه محدودیتی ندارد و امکان گسترش آن وجود دارد.

بهترین روش مطالعه برای امتحان کدام یک است؟

انتخاب روش صحیح مطالعه از میان روش‌هایی که در بالا معرفی کردیم و سایر روش‌های موجود، به عوامل مختلفی از جمله سبک یادگیری، مدت زمان تا امتحان و موضوع درس بستگی دارد. بهتر است بدانید هیچ تکنیک جادویی برای یادگیری در مدت زمان بسیار کوتاه وجود ندارد و شما باید زمان کافی برای مطالعه اختصاص دهید. به جای اینکه مطالعه درس را به روزهای آخر منتقل کنید، از همان روز اول با استفاده از روش‌های بالا، برای امتحانات آماده شوید.

برای اینکه بدانید کدام روش برای شما مناسب است، دو راه پیش روی خود دارد؛ یا روش‌هایی که فکر می‌کنید برای شما مناسب است را امتحان کنید، یا از یک فرد متخصص بخواهید شما را راهنمایی کند.

پیشنهاد مطالعه: تکنیک خواندن سریع: راهی به سوی بهره‌وری بیشتر در مطالعه

جمع‌بندی

در این نوشته سعی کردیم بهترین روش های نوین مطالعه و یادگیری را با شما عزیزان به اشتراک بگذاریم. این روش‌ها توسط افراد مختلفی استفاده شده‌اند و نتایج خوبی به دنبال داشته است. در کنار این روش‌ها، روش های عجیب درس خواندن نیز وجود دارد که برخی افراد با توجه به علایق شخصی به دنبال آن‌ها می‌روند. در میان روش‌هایی که معرفی کردیم، تندخوانی جزو بهترین‌ها به شمار می‌رود که معمولا برای بسیاری از افراد مناسب است و برای مطالعه و یادگیری و آمادگی برای امتحان می‌توانید از آن استفاده کنید.

مرجع کامل و جامع آموزش فن بیان + اعطای گواهینامه تخصصی

کلیک کنید

در مجموعه مکتب خونه، آموزش تند خوانی و همچنین آموزش تقویت حافظه به صورت کاملا تخصصی تدریس می‌شود. این دوره‌ها برای همه سنین مناسب است و با شرکت در آن‌ها می‌توانید سرعت مطالعه خود را چندبرابر افزایش دهید. دقت داشته باشید با افزایش سرعت مطالعه به صورت اصولی، نه تنها درک مطلب شما کم نمی‌شود، بلکه به راحتی می‌توانید مطالب خوانده شده را به یاد بیاورید. مهارت خواندن با سرعتی در حدود سه برابر بالاتر از توانایی‌های یک فارغ‌التحصیل معمولی، درک مطلب قوی‌تر از سطح جامعه و پردازش و درونی کردن اطلاعات به شیوه‌ای موثر از جمله مواردی است که در دوره تندخوانی مکتب خونه یاد می‌گیرید.