اسکرچ (Scratch) نوعی زبان برنامه‌نویسی بصری است که توسط گروه تحقیقاتی Lifelong Kindergarten در آزمایشگاه رسانه‌ای MIT توسعه یافته است. این ابزار قدرتمند با هدف آموزش مفاهیم پایه برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان طراحی شده و به کاربران امکان می‌دهد تا با استفاده از بلوک‌های کدگذاری، پروژه های اسکرچ خلاقانه‌ای را ایجاد کنند. ابزار برنامه نویسی اسکرچ به عنوان یک پلتفرم آموزشی، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های حل مسئله، تفکر منطقی و خلاقیت خود را تقویت کنند.
این ابزار برنامه‌نویسی به دلیل سهولت استفاده و قابلیت‌های گسترده‌ای که ارائه می‌دهد، در مدارس و موسسات آموزشی سراسر جهان به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. با اسکرچ، کاربران می‌توانند انواع پروژه‌ها از جمله انیمیشن‌ها، بازی‌ها، داستان‌های تعاملی و برنامه‌های آموزشی را بسازند. این پروژه‌ها نه تنها به دانش‌آموزان اجازه می‌دهند تا مفاهیم علمی و ریاضی را به صورت عملی بیاموزند، بلکه به آنها امکان می‌دهد تا ایده‌های خلاقانه خود را به واقعیت تبدیل کنند. هدف این مقاله ارائه یک راهنمای جامع برای کسانی است که می‌خواهند با استفاده از اسکرچ به دنیای برنامه‌نویسی وارد شوند و از قابلیت‌های بی‌نظیر این ابزار بهره‌مند شوند. با ما همراه باشید.
پروژه های اسکرچ
پروژه‌های آموزشی اسکرچ به عنوان یکی از ابزارهای نوین در حوزه آموزش، به دانش‌آموزان کمک می‌کنند تا مفاهیم پیچیده را به شیوه‌ای ساده و جذاب بیاموزند. اسکرچ، به عنوان یک زبان برنامه‌نویسی بصری، با استفاده از بلوک‌های کدگذاری که به صورت پازل‌های رنگارنگ طراحی شده‌اند، محیطی تعاملی و کاربرپسند فراهم می‌کند. این محیط به دانش‌آموزان امکان می‌دهد تا بدون نیاز به دانش قبلی برنامه‌نویسی، پروژه‌های خلاقانه‌ای بسازند و از این طریق مهارت‌های مختلفی را تقویت کنند.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای استفاده از پروژه‌های آموزشی اسکرچ، توانایی این پلتفرم در تبدیل مفاهیم خشک و نظری به فعالیت‌های عملی و ملموس است. این ویژگی باعث می‌شود دانش‌آموزان به جای حفظ کردن مفاهیم، با آنها به صورت عملی درگیر شوند و از طریق تجربه مستقیم، یادگیری عمیق‌تری را تجربه کنند. به عنوان مثال، دانش‌آموزان می‌توانند مفاهیم ریاضی مانند ضرب و تقسیم را با ساختن بازی‌های ریاضی در اسکرچ تمرین کنند، یا اصول فیزیکی مانند جاذبه را از طریق پروژه‌های انیمیشنی درک کنند.
نمونه‌هایی از پروژه های آموزشی اسکرچ
ساخت پروژه در اسکرچ تنوع و گوناگونی بسیاری دارد؛ولی ما در اینجا چند نمونه از پروژه های اسگرچ برای شما اورده‌ایم تا با آن آشنا شوید.
ماجراجویی ریاضی:
در این پروژه، دانش‌آموزان با استفاده از اسکرچ یک بازی تعاملی ایجاد می‌کنند که در آن بازیکنان باید مسائل ریاضی را حل کنند تا به مراحل بعدی بروند. این پروژه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های ریاضی خود را بهبود بخشند و به صورت همزمان از بازی لذت ببرند.
پروژه‌های سرگرم‌کننده اسکرچ:
پروژه‌های سرگرم‌کننده اسکرچ شامل تمرین‌های ساده‌ای هستند که به کودکان کمک می‌کنند تا مهارت‌های ابتدایی اسکرچ را بیاموزند و برای پروژه‌های پیچیده‌تر آماده شوند. این تمرین‌ها شامل حرکت دادن اسپرایت‌ها، تغییر رنگ‌ها و اضافه کردن صداها می‌شود. برخی از این تمرین‌ها عبارتند از:
- ساخت بازی «عبور از جاده»: در این بازی، هدف اصلی عبور دادن شخصیت از یک جاده شلوغ بدون برخورد با موانع است. اگر شخصیت به سلامت به آن طرف جاده برسد، برنده می‌شود.
- ساخت بازی «پریدن»: در این بازی، شخصیت باید از روی سکوهای متحرک بپرد تا سقوط نکند. هرچه بیشتر در هوا بماند، امتیاز بیشتری کسب می‌کند.
پیشنهاد مطالعه: بررسی کامل معایب و مزایای اسکرچ برای کودکان
پروژه های اسکرچ مبتدی
پروژه‌های مبتدی اسکرچ شامل چالش‌های ساده‌ای هستند که به کودکان کمک می‌کنند تا مفاهیم پیشرفته‌تر مانند حلقه‌ها، متغیرها و افزونه‌های اسکرچ را یاد بگیرند. برخی از این چالش‌ها شامل ساخت بازی‌های داستانی و ترجمه‌ای می‌شود.
مثال‌هایی از این پروژه‌ها عبارتند از:
- ساخت بازی «ماریو»: این بازی بر اساس بازی معروف «سوپر ماریو» ساخته می‌شود که در آن شخصیت اصلی باید از موانع عبور کند و امتیاز کسب کند.
- ساخت بازی «ماز»: در این بازی، بازیکن باید شخصیت خود را از یک ماز پیچیده عبور دهد و از کلیدهای جهت‌نما برای حرکت استفاده کند.
پروژه های اسکرچ پیشرفته
پس از تسلط بر اصول اولیه، کودکان می‌توانند به پروژه‌های پیشرفته‌تر بپردازند. برخی از این پروژه‌ها شامل ساخت بازی‌هایی مانند «پک‌من» و «بازی‌های رانندگی» است. مثال‌هایی از این پروژه‌ها عبارتند از:
- ساخت بازی «پک‌من»: در این پروژه، کودکان می‌توانند نسخه‌ای از بازی معروف پک‌من را بسازند و از مهارت‌های برنامه‌نویسی خود برای طراحی مسیرها و شخصیت‌های مختلف استفاده کنند.
- ساخت بازی «اتاق فرار»: در این پروژه، کودکان باید شخصیت خود را از یک اتاق پر از معماها و چالش‌ها فراری دهند. این بازی باعث تقویت مهارت‌های حل مسئله و تفکر منطقی کودکان می‌شود.
چگونه یک پروژه ساده در اسکرچ بسازیم؟
ساخت بازی‌های ساده با اسکرچ برای کودکان می‌تواند تجربه‌ای سرگرم‌کننده و آموزنده باشد. با دنبال کردن مراحل زیر، شما و کودکتان می‌توانید اولین بازی خود را در اسکرچ بسازید و با اصول پایه برنامه‌نویسی آشنا شوید.
مرحله ۱: ایجاد حساب کاربری رایگان در اسکرچ
ابتدا باید به وب‌سایت اسکرچ بروید و یک حساب کاربری رایگان برای کودکتان ایجاد کنید. اگرچه برای شروع پروژه نیازی به حساب کاربری ندارید، اما با ایجاد حساب کاربری می‌توانید پیشرفت پروژه‌ها را ذخیره کنید و در هر زمانی به آنها بازگردید و ادامه دهید.
پیشنهاد مطالعه: اسکرچ یا پایتون | کدام زبان برای آموزش برنامه‌نویسی برای کودکان بهتر است؟
مرحله ۲: انتخاب پس‌زمینه و اسپرایت
بعد از ایجاد حساب کاربری، حالا نوبت به انتخاب پس‌زمینه و اسپرایت (کاراکتر یا شیء) می‌رسد. پس از ورود به حساب کاربری، گزینه Create را در صفحه اصلی اسکرچ انتخاب کنید. در پایین سمت راست صفحه، دو آیکون آبی خواهید دید؛ آیکون گربه برای انتخاب اسپرایت جدید و آیکون کوهستان برای انتخاب پس‌زمینه است. حالا یک پس‌زمینه و یک کاراکتر انتخاب کنید. اگر نمی‌خواهید از گربه پیش‌فرض استفاده کنید، می‌توانید با کلیک بر روی آیکون سطل زباله آن را حذف کنید.
مرحله ۳: حرکت دادن کاراکتر
حالا که پس‌زمینه و کاراکتر خود را انتخاب کرده‌اید، بیایید کاراکتر خود را حرکت دهیم. ابتدا بر روی دایره زرد رنگ Events کلیک کنید و بلوک کد when (green flag) clicked را به فضای کاری بکشید. این بلوک کد به شما اجازه می‌دهد تا با کلیک بر روی پرچم سبز، کد خود را اجرا کنید.
سپس بر روی دایره نارنجی Control کلیک کنید و بلوک کد forever را پیدا کنید. آن را به بلوک when (green flag) clicked متصل کنید. حالا بر روی دایره آبی Motion کلیک کنید و بلوک‌های move 10 step ،if on edge, bounce و set rotation style left-right را به ترتیب داخل بلوک forever قرار دهید.
در نهایت، به دایره بنفش Looks بروید و بلوک کد next costume را اضافه کنید. برای اجرای کد خود، بر روی پرچم سبز کلیک کنید و بررسی کنید که آیا کاراکتر شما حرکت می‌کند یا نه. اگر سرعت حرکت کاراکتر خیلی زیاد است، بر روی علامت توقف کلیک کنید و بلوک کد wait را از بخش Control اضافه کنید تا سرعت حرکت کاهش یابد. 
مرحله ۴: اضافه کردن اسپرایت دوم
حالا که کاراکتر شما حرکت می‌کند، بیایید یک اسپرایت دوم اضافه کنیم. در این مثال، ما یک طوطی داریم که می‌خواهیم موز بخورد، بنابراین اسپرایت دوم ما موز خواهد بود. فکر کنید که چه نوع داستانی برای بازی خود می‌خواهید.
بعد از اضافه کردن اسپرایت موز، می‌خواهیم آن را به صورت تصادفی حرکت دهیم. برای این کار، دوباره از دایره Events شروع کنید و بلوک when (green flag) clicked را اضافه کنید. سپس به دایره Control بروید و بلوک forever را اضافه کنید. از بخش Motion، بلوک go to random position را انتخاب کنید و در نهایت از دایره Control، بلوک wait 1 second را اضافه کنید. عدد این بلوک را تغییر دهید تا به نتایج مختلف برسید. در این مثال، ما موز را به گونه‌ای تنظیم کردیم که هر سه ثانیه به یک موقعیت تصادفی جدید برود. 
مرحله ۵: تبریک! شما اولین پروژه اسکرچ خود را ساخته‌اید
تبریک! شما با موفقیت اولین بازی ساده خود را در اسکرچ ساخته‌اید. پروژه شما باید قادر باشد تا یک کاراکتر را به صورت مداوم از چپ به راست حرکت دهد و یک کاراکتر دیگر را به صورت تصادفی در صفحه حرکت دهد. این بازی ساده اصول اسکرچ را پوشش می‌دهد
پروژه ساخت آهنگ در اسکرچ
موسیقی می‌تواند ابزاری قدرتمند برای افزایش جذابیت و تعامل در پروژه‌های اسکرچ باشد. با افزودن صداها و موسیقی‌های پس‌زمینه، کاربران می‌توانند تجربه کاربری بهتری داشته باشند و پروژه‌ها جذاب‌تر به نظر برسند.
در ادامه نحوه ایجاد و افزودن موسیقی به پروژه‌های اسکرچ را بررسی می‌کنیم.
مرحله ۱: انتخاب صداها
ابتدا باید صداها یا موسیقی‌هایی را که می‌خواهید به پروژه خود اضافه کنید، انتخاب کنید. اسکرچ دارای کتابخانه‌ای گسترده از صداهای از پیش ضبط شده است که می‌توانید از آنها استفاده کنید. برای دسترسی به این کتابخانه، بر روی آیکون صدا در پنل اسپرایت کلیک کنید و سپس گزینه Choose a Sound را انتخاب کنید. در اینجا می‌توانید از بین انواع مختلف صداها، مانند افکت‌های صوتی، موسیقی‌های پس‌زمینه و صداهای طبیعی، انتخاب کنید.
مرحله ۲: افزودن صداها به اسپرایت‌ها
پس از انتخاب صداها، باید آنها را به اسپرایت‌های پروژه خود اضافه کنید. برای این کار، بر روی اسپرایتی که می‌خواهید صدا به آن اضافه شود، کلیک کنید و سپس به تب Sounds بروید. در این تب، می‌توانید صداهای انتخاب شده را ببینید و آنها را به پروژه خود اضافه کنید.
مرحله ۳: استفاده از بلوک‌های کد برای پخش صداها
اسکرچ بلوک‌های کدی را ارائه می‌دهد که می‌توانید از آنها برای کنترل پخش صداها در پروژه خود استفاده کنید. برای مثال، بلوک play sound until done صدا را پخش می‌کند تا زمانی که به پایان برسد. همچنین، بلوک start sound صدا را شروع به پخش می‌کند، اما بلافاصله به اجرای کد بعدی ادامه می‌دهد.
مرحله ۴: ایجاد موسیقی سفارشی
اگر می‌خواهید موسیقی سفارشی خود را ایجاد کنید، اسکرچ ابزارهایی برای ضبط و ویرایش صداها ارائه می‌دهد. در تب Sounds، می‌توانید از ابزار ضبط صدا استفاده کنید تا صداهای خود را ضبط کنید. همچنین، می‌توانید از ابزار ویرایش صدا برای برش، کپی و تغییر صداهای ضبط شده استفاده کنید.
مرحله ۵: استفاده از بلوک‌های Notes
اسکرچ همچنین بلوک‌های کدی برای نواختن نت‌های موسیقی فراهم می‌کند. بلوک play note for beats به شما امکان می‌دهد تا نت‌های موسیقی را به مدت زمان مشخصی بنوازید. با استفاده از این بلوک‌ها، می‌توانید ملودی‌های ساده‌ای ایجاد کنید و به پروژه خود اضافه کنید.
پروژه های اسکرچ برای تمرین بیشتر
پروژه های اسکرچ می‌توانند به شما کمک کنند تا مهارت‌های برنامه‌نویسی و خلاقیت خود را تقویت کنید. در اینجا چند ایده برای پروژه‌های اسکرچ ارائه می‌شود که می‌توانید برای تمرین بیشتر از آنها استفاده کنید:
۱. بازی ساده‌ی پلتفرمر
یک بازی طراحی کنید که در آن بازیکن بتواند یک شخصیت را از طریق پلتفرم‌ها حرکت دهد، پرش کند و امتیاز جمع‌آوری کند. می‌توانید موانعی اضافه کنید که بازیکن باید از آنها عبور کند یا از روی آنها بپرد.
۲. پازل جورچین
یک پازل تصویری طراحی کنید که کاربران باید تکه‌های مختلف تصویر را به درستی کنار هم قرار دهند. می‌توانید از تصاویر مختلف استفاده کنید و درجه سختی پازل را تغییر دهید.
۳. آهنگ‌ساز دیجیتال
یک پروژه ایجاد کنید که به کاربران اجازه دهد با کلیک بر روی دکمه‌های مختلف، آهنگ بسازند. می‌توانید از صداها و ابزارهای موسیقی مختلف استفاده کنید تا کاربران بتوانند آهنگ‌های خود را بسازند.
۴. کوییز تعاملی
یک بازی کوییز طراحی کنید که در آن کاربران باید به سوالات مختلف پاسخ دهند. می‌توانید سوالات چندگزینه‌ای یا سوالات صحیح و غلط بسازید و برای هر پاسخ درست، امتیاز اختصاص دهید.
۵. شبیه‌ساز تغییر آب و هوا
یک شبیه‌ساز طراحی کنید که در آن کاربران می‌توانند تغییرات آب و هوا را مشاهده کنند. می‌توانید از تصاویر و انیمیشن‌ها برای نمایش تغییرات مختلف مانند باران، آفتاب، برف و ابر استفاده کنید.
۶. شبیه‌ساز زندگی حیوانات
یک پروژه بسازید که در آن کاربران بتوانند به حیوانات مختلف غذا دهند، با آنها بازی کنند و محیط زندگی‌شان را تغییر دهند. این پروژه می‌تواند به کودکان کمک کند تا بیشتر با رفتار و نیازهای حیوانات آشنا شوند.
۷. بازی حافظه (Memory Game)
یک بازی حافظه بسازید که در آن کاربران باید جفت‌های یکسان کارت‌ها را پیدا کنند. می‌توانید از تصاویر مختلف برای کارت‌ها استفاده کنید و درجه سختی بازی را با افزایش تعداد کارت‌ها بیشتر کنید.
۸. شبیه‌ساز سیستم خورشیدی
یک پروژه طراحی کنید که در آن کاربران بتوانند سیارات مختلف را در مدارهای خود مشاهده کنند. می‌توانید اطلاعات علمی را نیز به پروژه اضافه کنید تا کاربران بتوانند درباره هر سیاره اطلاعات بیشتری کسب کنند.
۹. ماجراجویی داستانی
یک بازی داستانی بسازید که در آن کاربران باید تصمیماتی بگیرند که بر روند داستان تأثیر می‌گذارد. می‌توانید شاخه‌های مختلفی از داستان را ایجاد کنید تا کاربران بتوانند مسیرهای مختلفی را انتخاب کنند.
۱۰. ماشین حساب گرافیکی
یک ماشین حساب بسازید که به کاربران اجازه دهد محاسبات ریاضی مختلف را انجام دهند و نمودارهای گرافیکی را مشاهده کنند. این پروژه می‌تواند برای تمرین منطق برنامه‌نویسی بسیار مفید باشد.
این ایده‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا مهارت‌های خود را در اسکرچ بهبود بخشید و در عین حال از برنامه‌نویسی لذت ببرید.
پیشنهاد مطالعه: معرفی مهمترین دستورات اسکرچ برای افراد مبتدی
سخن پایانی
پروژه های اسکرچ، به ویژه پروژه‌های آموزشی، می‌توانند نقشی کلیدی در تغییر و بهبود روش‌های تدریس داشته باشند. این پروژه‌ها باعث می‌شوند دانش‌آموزان از طریق تجربه عملی و تعاملی، مفاهیم درسی را به شکلی جذاب‌تر و مؤثرتر بیاموزند. استفاده از منابع متعدد آموزشی و دانلود پروژه‌های آماده، به کاربران کمک می‌کند تا با ایده‌ها و تکنیک‌های جدید آشنا شوند و مهارت‌های خود را بهبود بخشند.
در نهایت، اسکرچ یک ابزار منحصر به فرد است که آینده آموزش و یادگیری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با بهره‌گیری از این پلتفرم، معلمان و دانش‌آموزان می‌توانند در دنیای دیجیتال امروز پیشرو باشند و مهارت‌های ضروری برای مواجهه با چالش‌های قرن بیست و یکم را کسب کنند. استفاده از اسکرچ نه تنها یادگیری را سرگرم‌کننده و تعاملی می‌کند، بلکه به کاربران کمک می‌کند تا خلاقیت خود را به بالاترین حد ممکن برسانند و پروژه‌های نوآورانه‌ای را ایجاد کنند که بتوانند تأثیرات مثبتی بر جامعه داشته باشند. اگر به فکر یادگیری اسکرچ از صفر هستید، پیشنهاد ما به شما استفاده از دوره‌های آموزش Scratch مکتب خونه است.
