هر چیزی که باید در مورد روانشناسی خواب بدانید!

رویا را می‌توان به عنوان مجموعه‌ای از احساسات، عواطف، ایده‌ها و تصاویری که به طور غیرارادی در ذهن فرد در طی مراحل خاصی از خواب رخ می‌دهد، تعریف کرد.

واقعاً نمی‌توان فهمید که هدف و محتوای رویاها چیست اما مطمئناً موضوع مورد توجه و مهم مذهبی و فلسفی و همچنین موضوعی برای گمانه زنی‌های علمی در طول تاریخ از آن ثبت شده است.

جالب اینجاست که مطالعه علمی رویاها به عنوان  Oneirology یا روانشناسی خواب شناخته می‌شود.

مقاله پیشنهادی : روانشناسی بالینی

  چه زمانی رویا اتفاق می‌افتد؟

در تمام مدت شب، چرخه‌های خواب از مرحله یک به مرحله دو، سه و چهار می‌رود و دوباره از مرحله چهار به مراحل قبلی باز می‌گردد. در این چرخه در فاصله‌های منظم افراد می‌توانند از مسیر خارج و وارد مرحله REM بشوند.

در مرحله REM (حرکت سریع چشم) خواب است که رویاها عمدتاً رخ می‌دهند، زیرا در این مرحله فعالیت مغز زیاد است و بیشتر شبیه به بیداری است.

این حرکات مداوم چشم‌ها در طول خواب است که خواب REM را مشخص می‌کند. با این حال، رویاها می‌توانند در سایر مراحل خواب رخ دهند اما این رویاها کمتر به یاد ماندنی و کمتر واضح هستند.

تعریف امروزه روانشناسی خواب از خواب یا رویا

امروزه بسیاری از مردم رویاها را به عنوان ارتباطی با ضمیر ناخودآگاه می‌بینند که ماهیت‌های مختلفی دارند، مانند هیجان انگیز، ترسناک، مالیخولیایی، جادویی، ماجراجویانه و حتی جنسی.  به نظر می‌رسد رویاهای ما از معمولی تا عجیب و غریب و کاملاً سورئال متغیر است.به استثنای رویای شفاف، اتفاقاتی که در رویاهای ما رخ می‌دهد معمولاً خارج از کنترل رویا بیننده است.

بیننده در هنگام رویای شفاف از خود آگاه است. گاهی اوقات، رویاها می‌توانند فکر خلاقانه‌ای را در خود ایجاد کنند، بنابراین حس الهام را به فرد می‌دهند.در طول فرهنگ‌ها و زمان‌ها، نظرات در مورد معنای رویاها متفاوت و تغییر کرده است. به نظر می‌رسد که مردم به طور کلی نظریه فرویدی رویاها را تایید می‌کنند و آن، این است که رویاها احساسات و تمایلات پنهان را آشکار می‌کنند.تئوری‌های دیگر این است که رویاها به ما در حل مسئله، شکل گیری حافظه کمک می‌کنند یا اینکه صرفاً به دلیل فعال سازی تصادفی مغز رخ می‌دهند.

ویدیو پیشنهادی : روانشناسی

چرا روانشناسی خواب یک علم حیاتی است؟

برای مثال، برخی افراد اختلال خواب دارند که در آن به صورت فیزیکی رویاهای خود را در طول خواب انجام می‌دهند درواقع هر چه را که در خواب می‌بینند، بدون آنکه متوجه شوند، در واقعیت انجام می‌دهند که به آن اختلال رفتاری REM (RBD) می‌گویند که در این مورد، اجرای رویاها می‌تواند برای فرد و شریک رختخواب خطرناک باشد.درمان این اختلالات، به عهده روانشناس خواب است.

تاریخچه تعبیر خواب

حدود 5000 سال پیش در بین النهرین، اولین رویاها بر روی لوح‌های گلی ثبت شده‌اند. در دوره‌های روم و یونان، مردم بر این باور بودند که رویاها پیام‌هایی هستند که مستقیماً از یک یا چند خدا یا از سوی افراد متوفی فرستاده می‌شوند که باید به کمک آن‌ها آینده را پیش بینی کنند.بعدها، فرهنگ‌ها و ادیانی بودند که برای تفسیر خواب‌های افراد عادی و پیامبران فردی را آموزش می‌دادند.

رویاها به چه معنا هستند؟

در اوایل دهه 1900، زیگموند فروید به طور گسترده در مورد تئوری رویاها و تفسیر آنها نوشت و پایه آموزش روان شناسی خواب را بنا کرد.

فروید معتقد بود که رویاها تجلی عمیق‌ترین اضطراب‌ها و خواسته‌های ما هستند که اغلب به عقده‌ها یا خاطرات سرکوب شده دوران کودکی مربوط می‌شوند.

علاوه بر این، او معتقد بود که تقریباً هر موضوع رویایی، صرف نظر از محتوای آن، نشان دهنده رهایی از تنش جنسی است. در تعبیر رویاهای فروید در سال 1899، او یک تکنیک روانشناختی را توسعه داد که به موجب آن خواب‌ها می‌توانند تعبیر شوند. فروید همچنین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها را ابداع کرد تا به ما در درک انگیزه‌ها و نمادهایی که در رویاهای ما ظاهر می شوند کمک کند.

نظریه‌های مختلف روانشناسی خواب

تئوری‌های مختلف روانشناسی خواب مستقیماً با پنج نظریه در علم روانشناسی مرتبط هستند: روانکاری، روانشناسی انسان گرا، رفتار گرایی، روانشناسی شناختی و جدیدترین، یعنی علوم اعصاب. بعضی از آن‌ها نقاط مشترکی دارند و بعضی دیدگاهی جدید به خواب انسان دارند.

تئوری روانکاوی به روانشناسی خواب

روانشناس‌هایی که دیدگاه روانکاوی دارند معتقدند که رفتارهای ما نتیجه نیروهای ناخود آگاه هستند و در رویاها همه این نیروها، تمایل‌ها و غرایز سرکوب شده به نمایش گذاشته می‌شوند.

به عنوان مثال اگر کسی در زندگی واقعی از کمبود رابطه جنسی رنج ببرد و تمایلات جنسی‌اش را سرکوب کند، ممکن است خواب چیزهایی را ببیند که نماد رابطه جنسی هستند.

فروید و هم فکرانش معتقد بودند که خواب های یک فرد آن قدر ناخوشایند هستند که ذهنش معنای حقیقی آن ها را در پوششی که کم‌تر تهدید کننده باشد قرار می‌دهد و اگر بتوان این پوسته را شکافت به معنای حقیقی رویاها پی می‌بریم.

به عنوان مثل او خواب دیدن در مورد ورود به راهرو  یا پرواز کردن را نشانه‌ای از عمل جنسی می‌داند. کتاب‌های روان کاوی متعددی چاپ شده‌اند که لیستی از اجسام و وقایع که ممکن است در خواب دیده شوند و معنای حقیقی آن‌ها را منتشر کرده‌اند.

مقاله پیشنهادی : روان‌ شناسی تربیتی

روانشناسی انسان گرا به روانشناسی خواب

روانشناسان انسان‌گرا معتقدند که آدم‌ها تلاش می‌کنند از همه قدرت‌ها و استعدادهای درونی‌شان استفاده کنند و به خود شکوفایی برسند.

تئوری انسان‌گرا شباهت زیادی به تئوری روانکاوی دارد. هر دو رویکرد بر فرایند افکار درونی و ذهن برای توضیح دادن درباره خواب تمرکز می‌کنند و معتقدند که خواب‌ها همیشه با فردی که آن‌ها را می‌بیند در ارتباط هستند.

رویکرد رفتار گرایی نسبت به روانشناسی خواب

تمرکز روانشناسی خواب رفتار گرا بر رفتارها است و کمتر به درونیات می‌پردازند. آن‌ها معتقدند که رفتار می‌تواند با تغییر محیط تغییر کند.

بیشتر تحقیقات روان شناختی که در مورد خواب انجام شده‌اند بر ناخود آگاه و فرایندهای بیولوژیکی تمرکز کرده‌اند اما رفتارگراها به رفتارهای فرد موقع خواب توجه می‌کنند.روانشناسان رفتارگرا معتقدند که رویاها خاطرات نیستند بلکه انعکاس محیط بیرونی فرد هستند.

رویکرد شناختی به روانشناسی خواب

رویکرد شناختی به افکار، درک و شناخت فرد از آن چه در اطرافش می‌گذرد متمرکز است. روانشناسان شناختی معتقدند که اعتقادات، باورها و دیدگاه‌های فرد بر رفتارش تأثیر می‌گذارند. آن ها مغز را مرکز خواب‌ها می‌دانند.آن‌ها رویاها را به معنای آرزوهای سرکوب شده نمی‌دانند بلکه واکنشی از مغز در حالت استراحت می‌دانند.

تئوری «خواب برای بقا» معتقد است که رویا دیدن به یک فرد اجازه می‌دهد تا اطلاعاتی را که در طول روز به دست می ‌آورد پردازش کند و این روشی برای به یاد آوردن خاطرات است.

علوم اعصاب به خواب دیدن

تئوری علوم اعصاب با فرایندهای بیولوژیکی انسان مربوط است و بر فعالیت‌های سلول‌های عصبی در بدن و مغز تمرکز می‌کند.بر اساس یک تئوری در طول خواب REM، خاطراتی که جایی در مغز مخفی شده‌اند فعال می‌شود و مغز آن‌ها را به یاد می‌آورد.

متخصصان علوم اعصاب رویاها را پوششی از آرزوهای سرکوب شده نمی‌دانند. آن‌ها رویاها را بی‌معنی دانسته و باور دارند که ما فقط به این دلیل رویا می‌بینیم که وقتی خواب هستیم بدنمان همچنان در حال فعالیت است.

مقاله پیشنهادی : روانشناسی فرهنگی

سخن آخر

ممکن است هرگز روانشناسی خواب در مورد چگونگی و دلیل رویا دیدن یک دلیل قاطع و واضح به ما ندهد اما تنها چیزی که الان از آن مطمئن هستیم این است که آدم‌ها رویا می‌بینند و رویاها می‌توانند زنده، رنگارنگ، عجیب یا ترسناک باشند.رویاها چه هدفمند باشند و چه بی معنی، بخشی از زندگی ما هستند.