مدل رفتار شناسی دیسک Disc چیست؟ چه انتظاری از روانشناسی داریم؟ گاهی روانشناسی برای ما که از بیرون به آن نگاه می‌کنیم، به مراجعه کردن به یک روانشناس و گفتگو ختم می‌شود، بعضی‌هایمان روانشناسی را با کتاب‌های موفقیت هم‌معنی می‌گیریم و برخی دیگر صرفا تصوری از افرادی داریم که ما را نصیحت می‌کنند.
اما در واقعیت دنیای روانشناسی، دنیایی به مراتب بزرگتر و پیچیده‌تر از چیزی‌ست که ما تصور می‌کنیم. مشاوره‌های روانشناسی و رواندرمانی، بخش کوچکی از دنیای روانشناسی هستند.
آزمون‌های روانشناختی، نیمه‌ی تاریک ماه:
اگر روانشناسی را مثل کره‌ی ماه در نظر بگیریم که سمت مشاوره و رواندرمانی و کتاب‌هایش همیشه به سمت ماست، آزمون‌های روانی و روانسنجی بخشی از کره‌ی ماه هستند که آن‌ها را نمی‌بینیم و درباره‌شان اطلاعات کمتری داریم.
با این حال دنیای روانشناسی بدون وجود این آزمون‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانست رشد کند. هر روز تعدادی پرسش‌نامه‌ی روانشناسی در جهان تدوین می‌شود. گاهی این آزمون‌ها تا جایی دقیق هستند که می‌توان از آن‌ها در مقیاسی بزرگتر و برای همه‌ی افراد کره‌ی زمین استفاده کرد.
مدل رفتارشناسی دیسک، توصیفی برای رفتارهای ما:
تست رفتارشناسی دیسک و مدل رفتارشناسی دیسک، هم یکی از همین آزمون‌هایی‌ست که به توصیف رفتار جامعه‌ی بزرگی از انسان‌ها کمک می‌کند و شاید به همین دلیل باشد که در چند سال اخیر با استقبال فراوانی مواجه شده است.
نکته‌ای که باید همین اول مسیر به آن توجه کنیم، این است که بسیاری از افراد، به اشتباه مدل رفتارشناسی دیسک را یک تست خودشناسی فرض می‌کنند. حال آنکه این فرض اشتباه است. چرا که این تست و مدل رفتاری به ما در شناخت رفتارهای خودمان و دیگران و به‌طورکلی انسان‌ها کمک می‌کند نه در شناخت ویژگی‌های فردی.
در واقع مدل رفتاری دیسک به ما می‌گوید که انسان‌ها چه الگوهای رفتاری دارند و این الگوها را بررسی می‌کند. با توضیحاتی که در ادامه می‌آید، بیشتر متوجه این مسئله می‌شویم. در این مقاله قصد داریم همه‌ی ناشناخته‌هایمان از مدل رفتاری دیسک DISCرا بررسی کنیم و سعی کنیم برای سوالاتمان پاسخ قابل قبول و کافی پیدا کنیم. پس همراهمان باشید.
تاریخچه‌ی مدل رفتارشناسی دیسک DISC:
نخستین بار حدود صد سال پیش بود که پروفسور ویلیام مولتون مارستون، در کتاب هیجانات انسان‌های معمولی، توضیح داد انسان‌ها هیجانات خود را از طریق چهار رفتار بروز می دهند.
و از کنار هم قرار دادن حرف اول این چهار رفتار، کلمه‌ی دیسک، تشکیل شد.
این چهار رفتار که در بالا به آن‌ها اشاره شد عبارتند از:
- Dominance برتری طلبی
- Influence تاثیرگذاری
- Steadiness ثبات
- Compliance تطابق
ویلیام مارستون معتقد بود که الگوی رفتار هیجانی انسان‌ها، کاملا بستگی به احساسی دارد که آن‌ها نسبت به خودشان و محیطشان دارند و بر اساس این نظریه دو پارامتر را مورد توجه قرار می داد:
- اول اینکه فرد، شرایط محیطی که در آن زیست می‌کند را مطلوب می‌داند یا نامطلوب
- دوم اینکه فرد تصور می‌کند که کنترل مسائل در دست اوست یا کنترلی بر اتفاقات ندارد.
پروفسور مارستون و کتاب جنجالی او، توانست پایه‌ی مدل رفتاری دیسک را جایگذاری کند. اما باید یادمان باشد که هنوز راه درازی تا پخته شدن و رسیدن به آزمون مدل رفتاری دیسک داریم.
آزمون رفتارشناسی دیسک متولد می‌شود.
پس از آنکه پارامترهای رفتاری از سمت دکتر مارستون اعلام شد، مراکز روانشناسی و پژوهشگران مختلف، سعی کردند تا با کمک آزمونی، این پارامترها را بسنجند و به تدریج و با گذشت زمان به آزمون رفتارشناسی دیسک به شکلی که امروز آن را می‌بینیم رسیدند. این آزمون با استقبال خوبی از سمت جامعه مواجه شد و در بسیاری از مراکز برای سنجش پارامترهای رفتاری کارکنان از آن استفاده می‌شد. تا جایی که امروزه بسیاری از شرکت‌ها و مراکز تجاری، از تست رفتار شناسی دیسک، برای پیش‌بینی رفتار افراد در شرایط مختلف و محیط‌های مختلف شغلی، استفاده می‌کنند.
خوب است بدانیم هر چهار بعد رفتاری که آن‌ها را بیان کردیم در همه‌ی افراد وجود دارند و تفاوت میزان آن‌ها باعث می‌شود یکی از ابعاد بیشتر یا کمتر باشد. نکته‌ی دیگر اینکه هیچ کس نمی‌تواند فقط یکی از ابعاد را به طور کامل داشته باشد و همه‌ی ما انسان‌ها ترکیبی کم و زیاد از تمام این ابعاد هستیم. با این حال اغلب با بعدی شناخته می‌شویم که بیشتر از سایر ابعاد در ما نمود داشته باشد.
حالا که درباره‌ی تاریخچه‌ی مدل رفتارشناسی دیسک و کاربردهای آن می‌دانیم، بیایید نگاهی به ابعاد رفتاری آن بیاندازیم و هر یک از آن‌ها را بررسی کنیم:
ویژگی تیپ‌های مدل رفتارشناسی دیسک DISC:
Dominance برتری طلبی:
افراد این گروه بسیار وظیفه محور بوده و دوست دارند تا هر کاری را در زمان معین و به درستی انجام دهند. راه‌حل‌ها برای آن‌ها مهم‌تر از مشکلات است. آن‌ها افرادی با اراده و قاطع هستند که دوست دارند مسائل را حل کنند و وظیفه‌ی خود را به درستی انجام بدهند.
Influence تاثیرگذاری:
ویژگی غالب این گروه شخصیتی برونگرایی‌ست. برای افراد این تیپ شخصیتی تعامل، مذاکره و ارتباط با سایر افراد امری لذت‌بخش است. آن‌ها توسط دیگران افرادی خونگرم، معاشرتی، گاهی پرچانه، سرزنده و بانشاط توصیف می‌شوند. آن‌ها دوست دارند دیده شوند و در مرکز توجه قرار بگیرند. برای همین شاید بهتر باشد در برخورد با آن‌ها اجازه دهید سوال بپرسند و خود را ابراز کنند.
Steadiness ثبات:
همان‌طور که از نامشان می‌توانید حدس بزنید بزرگترین ویژگی رفتاری افراد این گروه، ثبات و پایداری آن‌ها در کارهاست. افراد این گروه اغلب، مصمم و آرام به نظر می‌رسند و در انجام امور روزمره ثابت قدم‌اند. آن‌ها از همراهی با دیگران و حرکت کردن به عنوان یک تیم لذت می‌برند و می‌توانند بازه‌های زمانی مشخصی را برای انجام کاری اختصاص دهند. آرامش، ملایمت، صبوری، کمک کردن، پایداری و سازگاری، از جمله دیگر ویژگی‌های این دسته‌ی شخصیتی در مدل رفتارشناسی دیسک است.
Compliance تطابق:
سازگاری و انعطاف پذیری مهم‌ترین ویژگی این دسته است. برای این افراد مهم نیست که شرایط بیرونی تا چه حد سخت یا آسان باشد. آن‌ها به خوبی می‌توانند خودشان را با شرایط وفق بدهند. افراد این گروه رفتاری، وجدان بالایی هم دارند و برای همین تلاش می‌کنند تا کارها را به شیوه‌ی درست و بدون کم و کاست انجام بدهند. اغلب راحت اعتماد می‌کنند و در واقع اعتماد در ارتباط برای آن‌ها بسیار اهمیت دارد. دقت، هدفمندی در کارها، سازگاری و تمرکز از جمله ویژگی‌های بارز این گروه است.
هم‌چنین آن‌ها به رشدِ دانش شخصی و هم‌چنین رشد خودشان به عنوان یک انسان، اهمیت زیادی می‌دهند و سعی می‌کنند تا از دانسته‌هایشان در راستای بهتر شدن استفاده کنند.
دانستن اینکه ویژگی‌های کدام یک از این گروه‌ها در ما بیشتر است به ما کمک می‌کند تا با خودمان و رفتارهایمان بیشتر آشنا شویم. مدل رفتارشناسی دیسک DISC، مانند چراغ قوه‌ای‌ست که مسیر تاریک و پر پیچ و خم درونمان را روشن‌تر می‌کند و به ما کمک می‌کند که بهتر بتوانیم رفتارهای خودمان و دیگران را پیش‌بینی کنیم، واکنش‌های بهتری نشان بدهیم و در پایان فرد موثرتری برای خودمان و جامعه باشیم.
با همه‌ی توضیحاتی که در این مقاله دادیم، این مدل رفتارشناسی آن‌قدر جامع و کامل است که حتی اگر ساعت‌ها برای توصیف آن وقت بگذاریم زمان کم خواهیم آورد. برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی این روش رفتارشناسی، می‌توانید به درس مدل رفتاری دیسک DISC از مجموعه دروس روانشناسی مکتب‌پلاس استفاده کنید.
