یکی از مشخصه‌های بسیار مهم در لنز دوربین‌های عکاسی فاصله کانونی است که در هنگام خرید لنز دوربین باید متناسب با کاربردتان در عکاسی به آن توجه کنید، زیرا لنز در واقع چشم‌های دوربین شما هستند. این مفهوم کمی پیچیده است و شاید برخی از عکاسان حرفه‌ای و مبتدی با آن آشنایی نداشته باشند و کاربرد آن را در انواع عکاسی‌ها به درستی درک نکنند. در این مطلب به فاصله کانونی در عکاسی می‌پردازیم آن را برای شما به شکلی مفهومی‌تر توضیح می‌دهیم.
فاصله کانونی در عکاسی چیست؟
پرتوهای نوری وارد شده به لنز در یک نقطه متمرکز می‌شود، به این نقطه تمرکز پرتوها، نقطه کانونی گفته می‌شود. اما در لنز دوبین این مفهوم پیچیدگی خود را دارد زیرا لنز دوربین از چند لنز و عناصر دیگری ساخته شده است که همه این اجزا با هم نور را به یک نقطه متمرکز می‌کنند تا اعوجاج اپتیکی کم شود تا نورها در یک نقطه همگرا شوند، به این نقطه مرکز اپتیکی می‌گویند. فاصله کانونی در عکاسی فاصله مرکز اپتیکی تا سنسور دوربین است.
کاربردهای فاصله کانونی لنز
فاصله کانونی در واقع زاویه دید لنز را نشان می‌دهد. بدین معنی که لنز دوربین چه فضایی را در عکس نشان می‌دهد. در فاصله‌های کانونی زیاد سوژها بزرگتر دیده می‌شوند و فضای کمتری از اطراف سوژه در عکس مشخص است و هر چه فاصله کانونی کوچکتر باشد گویا عناصر کوچکتر شده و دورتر دیده می‌شوند. یک عکاس حرفه‌ای با دقت بالایی لنز مناسب خود را انتخاب می‌کند و با خلاقیت خود از آن‌ها در موارد خاص استفاده می‌کند.
تاثیر فاصله کانونی در عکس‌ها
در واقع فاصله کانونی لنزها بر عمق میدان در تصویر تاثیر می‌گذارد. هر چه فاصله کانونی در عکاسی کوتاه‌تر شود، زاویه دید دوربین و عمق تصویر گسترده‌تر می‌شود، و هر چه فاصله کانونی بلندتر باشد شود زاویه دید کمتر و درنتیجه عمق میدان کمتر می‌شود. یکی از عوامل موثر در میدان دید، اندازه سنسور دوربین است.
انواع لنزهای دوربین عکاسی
حال که مفهوم فاصله کانونی و کاربرد آن برای شما روشن شد، بهتر است انواع لنزها را بشناسید. در کل دو نوع لنز وجود دارد، لنزهای با فاصله کانونی ثابت یا لنز پرایم و لنزهای با فاصله کانونی متغیر یا لنزهای زوم. لنزهای پرایم اغلب برای شرایط کم نور مناسب هستند و عمق میدان باریکتری هم دارند. این گونه لنزها دریچه دیافراگم بازتری دارند و عکس‌هایی با وضوح بالاتر می‌گیرند. در این نوع لنزها معمولا نسبت به لنزهای زوم، عناصر اپتیکی کمتری وجود داشته و همچنین وزن و اندازه کوچکتری دارند.
لنزهای زوم هم باعث صرفه‌جویی در زمان شده می‌توان آن را در فاصله کانونی دلخواه تنظیم کرد. با استفاده از آن قادرید از سوژه عکس‌های متفاوت بگیرید معمولا زوم یک لنز ۲۰۰-۱۰۰را به شکل۲:۱ یا x2 نشان می‌دهند، به زوم x5 از اصطلاح هاپیرزوم یا سوپرزوم استفاده می‌شود. لنزهای ۳۵-۱۶ میلیمتری، ۷۰-۲۴ میلیمتری، ۷۰-۲۰۰ میلیمتری لنزهای زومی هستند که بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند.
مقاله پییشنهادی : حرفه‌ای‌ترین برنامه عكاسی با آيفون
دسته‌بندی لنزها بر اساس فاصله کانونی
لنزهای دوربین از لحاظ فاصله کانونی به پنچ دسته تقسیم می‌شوند:
لنز نرمال یا استاندارد
لنز زاویه باز یا واید
لنز زاویه بسته یا تله فوتو
لنز سوپر تله فوتو
لنز اولترا واید (زاویه باز شدید)
لنز نرمال یا استاندارد
در این لنز فاصله کانونی ۵۰ تا ۶۰ میلیمتری استفاده می‌شود. این لنزها برای هر سوژه‌ای استفاده می‌شود، زیرا اعوجاج محدودی دارد و می‌تواند سوژه را به راحتی از پس زمینه جدا کند. میدان دید این لنزها شبیه آن چیزی است که چشم‌های انسان می‌بیند. میدان دید حدود ۵۵ درجه در این لنزها وجود دارد.
لنزهای واید یا زاویه باز
این لنزها فاصله کانونی ۱۴ تا ۳۵ میلیمتری دارند و در عکاسی از منظره یا عکسی گروهی و مستند از آن استفاده می‌شود. میدان دید این لنز حدود ۹۲ درجه است. در عکاسی با این گونه لنزها باید به سوژه نزدیک شوید تا سوژه تمام قاب عکاسی را پر کند، بنابریان پس‌زمینه بیشتری در عکس خواهید داشت
لنزهای زاویه بسته یا تله فوتو
این لنز با فاصله کانونی ۸۵ تا ۲۰۰ میلیمتری و زاویه دید حدود ۳۰ درجه یا کمتر دارد. که مخصوص پرتره است و به آن لنز بلند نیز گفته می‌شود. بزرگنمایی بیشتری داشته به همین دلیل می‌توان از سوژه‌های دورتر عکاسی کرد. این لنز در عکاسی طبیعت و حیات وحش مورد استفاده است.
مقاله پییشنهادی : دیافراگم دوربین چیست؟
لنز سوپر تله فوتو
این لنز فاصله کانونی ۳۰۰ میلیمتری و بیشتر را پوشش می‌دهد. این لنزها بسیار مناسب حیات وحش و عکاسی ورزشی است. بزرگنمایی بسیار زیاد که سوژه ها را از فواصل دور هم به خوبی شکار می‌کند.
لنز اولترا واید یا زاویه خیلی باز
زاویه دید در این لنز بسیار گسترده است و از فاصله کانونی آن ۸ تا ۱۴ میلیمتری برخوردار است. معمولا عکس این نوع لنزها شبیه به عکس‌های پانوراما است و زاویه دید گسترده‌ای دارد که برای عکاسی دید باز مورد استفاده قرار می‌گیرد. میدان دید در این لنز حدود ۱۰۷ درجه است.
چند نکته کلی در مورد فاصله کانونی در عکاسی
فاصله کانونی نرمال ۵۰ میلیمتر است درست شبیه چشم انسان هر چه این فاصله بیشتر باشد لنز تله‌تر شده، و هر چه فاصله کانونی از ۵۰ کمتر شود وایدتر می‌شود. لنزهای تله، عمق زمینه کمتر و لنزهای واید برعکس آن عمل می‌کند.
مسلما عکسی که با لنز واید می‌گیرید با عکس لنز تله متفاوت خواهد بود. در لنزهای واید مثلا لنز ۳۵ میلیمتری نور از میدان دید وسیع‌تری به سنسور می‌رسد، بنابراین عمق زمینه در عکس بیشتر شده و سوژه‌های موجود در زمینه دورتر معلوم می‌شود. اگر با لنز ۳۵ میلیمتری به سوژه خیلی نزدیک شویم شاید قاب عکس شبیه لنز ۵۰ میلیمتری شود اما ویژگی‌های عکسی با لنز ۳۵ میلیمتری را نخواهد داشت. در لنزهای تله نور با زاویه بسته‌تری به سنسور می‌رسد و میدان دید کمتری در عکس مشخص می‌شود و اشیا در زمینه نزدیک‌تر دیده می‌شوند.
مقاله پییشنهادی : مثلث نوردهی در عکاسی
لنزهای که به فاصله کانونی نرمال یعنی ۵۰ میلیمتری نزدیک‌تر هستند وضوح تصویر بیشتری خواهد داشت. اگر از چهره با لنزهای واید عکس بگیرید ابعاد و نسبت اعضا صورت تغییر خواهد کرد و حالت عادی خود را از دست می‌دهد بنابراین در عکاسی پرتره کار با لنز نزدیک به فاصله کانونی نرمال یا ۵۰ میلیمتری و لنزهای تله نتیجه کار بهتری خواهد داشت.
نتیجه گیری
در کل باید گفت نمی‌توان یک فاصله کانونی در عکاسی مناسب‌تر دانست و آن را به بقیه ترجیح داد. عکاسان حرفه‌ای فاصله کانونی و لنز را با توجه به سوژه و هدف و نوع عکسی که می‌گیرند انتخاب می‌کنند. در نتیجه باید تمام موارد را برای انتخاب نوع لنز در نظر گرفت و با چاشنی خلاقیت و علم به کاری که می‌کنیم لنز مناسب را انتخاب کنیم. برای مهارت پیدا کردن در عکاسی باید صبر و حوصله داشت و تمرین زیاد را فراموش نکرد. همه این موارد را با آزمون و خطا و تکرار می‌توانید بهتر درک کنید و در عکاسی مانند یک حرفه‌ای عمل نمایید.
