سبد گردانی به انگلیسی
سبد گردانی که به انگلیسی به آن (Portfolio Management) گفته می‌شود در واقع هنر و دانش تصمیم گیری درباره نوع و ترکیب سرمایه گذاری در بازار بورس است. در سبد گردانی سعی بر این است که سرمایه گذاری انجام شده با اهداف سرمایه گذار منطبق و هماهنگ باشد؛ کلیه تخصیص دارایی‌ها به اشخاص حقیقی و حقوقی شفاف بوده و بازدهی و ریسک سرمایه گذاری با یکدیگر هماهنگ باشند.
پورتیفولیو یک کلمه با ریشه ایتالیایی است و از واژه portfolio گرفته شده است. این واژه در زبان ایتالیایی به معنای کیفی است که برای حمل اسناد و مدارک مورد استفاده قرار می‌گرفته است. کلمه پورتیفولیو وارد زبان فارسی نیز شده است و در برنامه‌های کامپیوتری سبد با عنوان پورتفوی شناخته می‌شود. تردیدی وجود ندارد که مفهوم پورتفولیو در مدیریت و اقتصاد برای اولین بار توسط فعالان بورس و سهام مطرح و به کار برده شده است. و در زبان فارسی هم پورتفولیو به معنای سبد سهام ترجمه می‌شود.
این در حالی است که وقتی Portfolio را به سبد سهام ترجمه می‌کنیم شاید برای ترجمه‌ی Stock Market Portfolio واژه جدیدی نداشته باشیم. اما در هر صورت در زبان انگلیسی نیز پذیرفته شده است که پورتفولیو ریشه در بازار سهام داشته و این سابقه را نمی‌توان از آن جدا کرد.
این واژه در ادبیات عمومی مدیریت نیز کاربرد داشته و به مجموعه‌ای از کارکردها و دستاوردهای اقتصادی گفته می‌شود.
- پورتفولیو سهام (Stock Market Portfolio)
- پرتفولیو پروژه‌ها در مدیریت پروژه (Project Portfolio)
- پورتفولیو حق اختراعات ثبت شده (Patent Portfolio)
- پرتفولیو محصول (Product Portfolio)
معایب سبدگردانی :
بازار بورس و اوراق بهادار همیشه بازاری پرتلاطم و پر از ریسک‌های کوچک و بزرگ بوده‌است. تمامی افرادی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند نیاز به حداقل‌هایی از آموزش در حوزه بورس دارند، اما افرادی نیز هستند که بدون هیچگونه آموزشی قصد فعالیت در بازار سرمایه را دارند که تعداد آن‌ها نیز روز به روز در حال افزایش است.
حضور افراد بدون دانش در بازارسهام سبب ایجاد کسب و کاری به نام سبدگردانی شد. شرکت‌هایی تاسیس شدند که وظیفه آن‌ها مدیریت سبد سهام افراد بدون دانش در بازار بورس بود و در حال‌حاضر نیز با توجه به افزایش تقاضا برای فعالیت در بورس شرکت‌های سبدگردان فعالیت بیشتری در بازار داشته و یک کسب و کار پولساز ایجاد کردند.
پیش از بررسی معایب سبدگردانی در بازار بورس ابتدا باید بدانیم که سبدگردانی در بازار سهام چیست؟ سبدگردانی در معنای لغوی یعنی خرید و فروش و مدیریت سهام به نام سرمایه‌گذار توسط عده‌ای از افراد که در بازارسرمایه حرفه‌ای هستند و تجربیات بالایی در آن دارند. نکته بسیار مهم در خصوص سبدگردانی این است که یک سبدگردان می‌تواند یک شخص حقیقی و یا حقوقی باشد، اما حقیقی یا حقوقی بودن سبدگردان شرایط مختلفی دارد.
در ادامه به بررسی شرایط شخص محور و یا شرکت محور بودن سبدگردان در بازار می‌پردازیم.
قرارداد همکاری سبدگردانی و موارد مشخص شده در آن
سبدگردان‌ها اعم از حقیقی یا حقوقی جهت فعالیت و همکاری با سرمایه‌گذاران بازار، در قالب قراردادی مشخص و دستمزد مشخص وظیفه چیدمان سبد سهام هر سرمایه‌گذار را در یک مدت زمان مشخص برعهده می‌گیرند. مدت زمان همکاری، روش همکاری، میزان درصد درآمد از سود حاصله و… مواردیست که در قرارداد به آن‌ها پرداخته می‌شود.
سبد گردان دارایی‌های فرد سرمایه‌گذار را در قالب سهام در یک سبد به صورت حرفه‌ای و مطالعه‌شده جمع‌آوری می‌نماید، هر سبدگردان در قبال سرمایه‌گذار وظایفی دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم، چرا که با دانستن وظایف آن و حدود اختیارات ایشان در مدیریت سرمایه، شما بهتر می‌توانید در خصوص همکاری تصمیم‌گیری نمائید.
وظیفه هر سبدگردان در قبال سرمایه‌گذار چیست؟
سبدگردان موظف است با دانش و تجربه خود از بازارسرمایه سبدی مناسب سرمایه‌گذار تشکیل دهد که این سبد کامل سودده باشد. سبدگردان موظف است با توجه به شرایط بازار و تجربیات خود از بازارسرمایه، زمان دقیق خرید و فروش هر سهم و البته مقدار خرید و فروش هر یک از دارایی‌ها را مشخص نماید.
سبدگردان موظف است در دوره‌های زمانی مشخص شده گزارشاتی دقیق از فعالیت خود در بازار و همچنین میزان خرید و فروش و سود و زیان سرمایه‌گذار را به سمع و نظر ایشان برساند.
نکات مهم در همکاری سرمایه‌گذاران با سبدگردان‌ها
پس از بررسی چند مورد از وظایف سبدگردان در قبال سرمایه‌گذار، بهتر است نکاتی در خصوص سبدگردانی و همکاری شخص سرمایه‌گذار با اشخاص و یا شرکت‌های سبدگردان را بررسی نماییم:
-
نکته اول: اهمیت همکاری با اشخاص حقوقی سبدگردان
با توجه به میزان سرمایه هر سرمایه‌گذار که قصد ورود آن به بازار را دارد، توصیه می‌شود که جهت همکاری با سبدگردان‌ها حتماً با اشخاص حقوقی همکاری نمایید، چراکه شما به عنوان سرمایه‌گذار یک شرکت را پشتیبان خود خواهیدداشت و می‌توانید از امن بودن فعالیت و همکاری خود آسوده خاطر باشید.
-
نکته دوم: حداقل میزان سرمایه مورد نیاز برای شروع همکاری
نکته بعدی میزان سرمایه موردنیاز جهت همکاری با شرکت‌های سبدگردان است، شما به عنوان سرمایه‌گذار جهت همکاری با شرکت‌های سبدگردان نیازمند حداقل ده میلیاردریال سرمایه هستید و اکثریت سبدگردان‌ها با سرمایه کمتر از این میزان با اشخاص همکاری نمی‌کنند.
-
نکته سوم: میزان سود و دریافتی سبدگردان در پایان قرارداد
نکته بعدی در خصوص سبدگردانی و همکاری با شرکت‌های سبدگردان این است که شما به عنوان سرمایه‌گذار در ابتدای کار باید میزان سهم سبدگردان از سود حاصله را مشخص نمایید که این میزان سهم عمدتا به روش خاصی مشخص می‌شود. در ادامه روش محاسبه آن را به طور کامل بررسی می‌نمائیم.
روش محاسبه سود شرکت‌های سبدگردان از میزان سود حاصله
در خصوص محاسبه سود شرکت‌های سبدگردان در هنگام عقد قرارداد، روش کار به این شکل است که سود سبد دارایی به ازای سود بانکی در زمان عقد قرارداد سبدگردانی برای فرد سرمایه‌گذار تضمین شده‌است. به این معنی که هر فرد سرمایه‌گذار میزان ۲۰ درصد از سرمایه ورودی خود را به صورت سالانه در قرارداد همکاری با سبدگردان دریافت خواهد‌کرد و از مابقی سود حاصله از فعالیت ۲۰ درصد به شرکت سبدگردان می‌رسد و مابقی سهم سرمایه‌گذار است.
یکی از موارد بسیار مهمی که سرمایه‌گذاران برای همکاری با شرکت‌های سبدگردان باید اطلاع داشته باشند این است که سازمان بورس یک شخصیت حقوقی را با نام امین صندوق به سرمایه‌گذار معرفی می‌کند. امین صندوق یک شرکت حسابرسی است که جهت نظارت بر حسن کار شرکت سبدگردان با شخص سرمایه‌گذار همکاری می‌نماید، ویژگی مهم این تصمیم امنیت بیشتر سرمایه است.
پس از بررسی کلمه سبدگردانی و خدماتی که در این حوزه ایجاد شده‌است، قصد داریم به بررسی معایب همکاری با سبدگردان‌ها و در حالت کلی معایب سبدگردانی بپردازیم.
معایب سبدگردانی شامل چه مواردی است؟
معایب سبدگردانی را می‌توان به چند دسته اصلی و مهم تقسیم بندی کرد:
۱. انتخاب سبدگردان نامناسب و غیر حرفه‌ای
بزرگترین مشکلی که می‌تواند در سبدگردانی سهام برای سرمایه‌گذار ایجاد شود، همکاری با سبدگردان نامناسب و غیرحرفه‌ای است.
شما به عنوان سرمایه‌گذار حجم عظیمی از سرمایه خود را به امید دریافت سود مناسب وارد بازارسهام می‌نماید و جهت تجارت در بازار، سبدگردان نامناسبی انتخاب می‌کنید. نتیجه این اتفاق خسارت سنگین و جبران‌نشدنی به سرمایه شماست، چراکه سرمایه شما به صورت کاملا مستقیم زیر نظر سبدگردان مدیریت می‌شود و از آنجایی که شرکت‌های سبدگردان در ضررهای ایجادشده سهیم نیستند با مدیریت غلط سبدسهام، سرمایه شما به شکل باورنکردنی از بین می‌رود.
۲٫ محدود بودن مدت زمان همکاری و قرارداد
از دیگر معایب همکاری با شرکت‌های سبدگردان مدت محدود همکاری شما با ایشان خواهدبود. قراردادهای سبدگردانی عمدتاً یک ساله تنظیم می‌شود و حتی امکان فسخ آن پیش از موعد پایان یافتن قرارداد برای سرمایه‌گذار میسر است، اما این اتفاق یکی از معایب این همکاری شمرده می‌شود چراکه شما سرمایه‌گذار بازار سهام هستید و نیاز به یک همکاری مستمر و کسب سود مستمر دارید و کم بودن مدت قرارداد می‌تواند لطمه های جبران‌ناپذیری به سرمایه شما وارد آورد.
۳٫ بالا بودن میزان سرمایه موردنیاز جهت همکاری با شرکت‌های سبدگردان
مورد سوم از معایب سبدگردانی این است که هرکس نمی‌تواند با هر میزان از سرمایه، سبدگردان اختصاصی خود را داشته باشد چراکه حداقل میزان سرمایه جهت همکاری از یک میلیارد ریال آغاز شده و در حال حاضر حتی تا ۱۰۰ میلیارد ریال نیز افزایش یافته‌است و شرکت‌های سبدگردان با افرادی که این حداقل سرمایه را نداشته باشند همکاری نمی‌کنند.
۴٫ عدم تضمین سود مشخص و سهیم نبودن در ضرر ایجادشده
از معایب سبدگردانی عدم تضمین سود مشخص توسط شرکت سبدگردان و همچنین عدم شراکت در ضرر ایجاد شده می‌باشد. شرکت‌های سبدگردان براساس قوانین بازار بورس هیچ تضمینی جهت سودده بودن همکاری به سرمایه‌گذاران نمی‌دهند و از آن مهم‌تر هیچ یک از شرکت‌های سبدگردان در میزان ضرر ایجاد شده از سرمایه‌گذاری شریک نیستند و صرفاً زمانی که سبد تشکیل شده سودده باشد میزان ۲۰ درصد از آن را به عنوان سود تملک می‌نمایند.
۵٫ محدودیت‌ها و جریمه جهت پایان همکاری پیش از موعد
از دیگر معایب همکاری با شرکت های سبدگردان می‌توان به مشکلات و محدودیت هایی جهت پایان دادن همکاری اشاره کرد. شرکت‌های سبدگردان برای سرمایه‌گذاران شرایط بسیار سخت و پیچیده‌ای جهت فسخ قرارداد و اتمام همکاری پیش از موعد در نظر گرفته‌اند که این باعث می‌شود شما در صورتی که قصد اتمام همکاری پیش از موعد را داشته باشید به مشکلات عدیده‌ای دچار شوید.
نکات تکمیلی در مورد شرکت‌های سبدگردان بازار سرمایه
پس از بررسی معایب سبدگردانی به نکاتی می‌پردازیم که پیش از آغاز همکاری با شرکت‌های سبدگردان باید مدنظر داشته باشید. فرد سرمایه‌گذار پیش از شروع همکاری با شرکت‌های سبدگردان باید ۵ نکته مهم را مد نظر قرار دهد:
- لطفا پیش از شروع همکاری به میزان سرمایه موردنیاز و همچنین میزان کارمزد شرکت سبدگردان توجه نمایید.
- پیش از همکاری با شرکت سبدگردان حتماً سابقه آن شرکت را به صورت کامل بررسی نمایید و شرکتی را انتخاب کنید که موفقیت بالایی در مدیریت سبد متقاضیان خود داشته است.
- نکته بسیار مهم بعدی این است که شما هنگام انتخاب شرکت سبدگردان باید به تیم متخصص آن شرکت توجه نمایید و شرکتی را برگزینید که تیم تحلیلگر و متخصص حرفه‌ای تری دارد.
- پیش از انتخاب شرکت سبدگردان خود حتماً به خدماتی که آن شرکت به سرمایه‌گذاران در مدت زمان همکاری ارائه می‌دهد توجه کنید و شرکتی را انتخاب کنید که خدمات مناسب‌تری ارائه می‌نماید.
- در نهایت شرکتی را انتخاب کنید که قابل اعتماد است و دارای مجوز رسمی سبدگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد، چراکه شما حجم عظیمی از دارایی خود را در اختیار این افراد قرار خواهیدداد و باید پیش از همکاری از قابل اطمینان بودن آن مطمئن شوید.
موارد گفته‌شده مهمترین فاکتورهایی بودند که در ویژگی‌های منفی همکاری با شرکت‌های سبدگردان دسته‌بندی می‌شوند و پیش از شروع همکاری با این شرکت‌ها مد نظر قراردادن آن‌ها حائز اهمیت است.
ضرر در سبد گردانی
ضرر در سبد گردانی یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های سرمایه گذاران در بازار بورس است. سؤال این است که آیا تضمینی برای سود در بازار سهام جود دارد؟ اگر در سبد گردانی دچار ضرر شدیم باید چه اقدامی انجام دهیم؟ هنگامی که وارد بازار بورس و سرمایه می‌شویم باید بدانیم کخ در این بازار سرمایه گذاری تضمینی برای کسب سود وجود ندارد و هر لحظه ممکن است با زیان مواجه شویم.
سرمایه گذاری در هیچیک از بازارهای سکه و دلار و… متضمن سود نیست و هر لحظه ممکن است ضرر را به دنبال داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگی‌های سبد گردانی اختصاصی نبود تضاد بین منافع شرکت سبد گردان و سرمایه گذار است. زیرا هر چه سود سبد بیشتر باشد کارمزد سبد گردانی که از نرخ سود بدون ریسک است نیز افزایش می‌یابد. خوب است بدانید چنانچه سود سبد گردانی کمتر یا بدون ریسک باشد تمام سود حاصله به سرمایه گذار می‌رسد و اگر این سود بیشتر شود درصدی از سود به‌دست آمده به شرکت سبد گردان و بخش عمده آن نیز به سرمایه گذار می‌رسد. بنابراین می‌توان گفت منطقی که بر سبد گردانی حاکم است و هدف اصلی آن کسب سود بیشتر از نرخ سود بدون ریسک است که این مسئله باعث می‌شود شرکت و سرمایه گذار هر دو منتفع شوند. این کار ریسک و دغدغه سرمایه گذار برای سرمایه گذاری را کاهش داده و زیان در سبد گردانی را به حداقل ممکن می‌رساند.
همه این عوامل در کنار هم باعث می‌شود که سبد گردان همه تلاش خود را بکند تا سبد کمترین ضرر را داشته باشد. بنابراین دقت در انتخاب کارگزار و شرکت سبد گردان برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه از اهمیت زیادی برخوردار است.
جمع بندی
در پایان و پس از بررسی چگونگی ایجاد شرکت‌های سبدگردان در بازار سرمایه ایران و همچنین بررسی ریسک‌های موجود در همکاری با این شرکت‌ها به این نکته می‌رسیم که بیش از هر فعالیتی، آموزش در بازار سرمایه حرف اول را زده، می‌زند و خواهد زد.
شما پیش از شروع فعالیت در بازار باید ریسک‌های مثبت و منفی آن را به خوبی بشناسید. زمان صحیح خرید و فروش سهم‌ها، تعریف مجامع و نتایج هریک، روش‌های درک نمودارهای هر سهم و… مواردیست که باید در آن‌ها حرفه‌ای باشید.
