در حالت کلی، مشاغل مدیریتی یا Managenent وظیفه‌ی هدایت تیم را برعهده دارند. بدون این شغل، تیم پراکنده شده و هدف مورد نیاز برآورده نخواهد شد. در تیم‌ها و اهداف بزرگ، نقش و اهمیت شغل مدیریت پررنگ‌تر و ملموس‌تر است با این حال تیم‌های کوچک و اهداف سطح پایین‌تر نیز از وجود این سمت شغلی بی‌نیاز نخواهند بود. یکی از شاخه‌های مدیریت، مدیریت پروژه یا همان Project management است. مدیریت پروژه برای پیشبرد یک پروژه‌ی تیمی یا سازمانی نقش مهمی دارد و بدون این سمت، پروژه به نتیجه نخواهد رسید. در این مطلب از مجله مکتوب در رابطه با اینکه مدیر پروژه کیست و وظایف اصلی آن چیست، اطلاعاتی ارایه خواهیم کرد.
مدیر پروژه کیست؟
مدیر پروژه یا همان Project manager به فردی گفته می‌شود که مسئولیت مدیریت پروژه در یک تیم را به عهده گرفته است. این فرد وظیفه دارد تا شش عنصر زمان، هزینه، کیفیت، ریسک، منابع و کلیت پروژه را برای پیشبرد و انجام پروژه، مدیریت و برنامه‌ریزی کند.
در پروژه‌های عظیم و تیم‌های بزرگ، مسئولیت مدیریت پروژه بر عهده‌ی چند نفر خواهد بود. به‌عنوان مثال هر فرد وظیفه خواهد داشت تا هر یک از عناصر زمان، هزینه، کیفیت انجام پروژه و غیره را به‌طور مجزا رهبری کند. در این حالت مدیریت هزینه و بودجه، فرد مجزایی خواهد بود.
شغل مدیریت پروژه
برای انتخاب سمت شغلی مدیریت پروژه ضروری است تا با وظایف، اختیارات، میزان حقوق و مهارت‌های ضروری آن آشنایی لازم را داشته باشید.
نیز قابل بیان است که مدیر پروژه به عنوان سمت شغلی رده بالای یک سازمان بیان می‌شود. مدیران پروژه می‌بایست ارتباط و تعامل قوی با ذی نفعان و سرپرستان شرکت داشته باشند.
شرح وظایف مدیر پروژه
مدیران پروژه از عناصر اصلی و مهم در یک تیم به حساب می‌آیند. لذا انتظار می‌رود که وظایف مهمی به آن‌ها محول شده باشد. برخی از وظایف اصلی مدیر پروژه در لیست زیر ذکر شده‌اند. این لیست در حقیقت برای شرح وظایف مدیر پروژه پیمانکار و شرح وظایف مدیر پروژه عمرانی نیز استفاده می‌شود.
- شناسایی اهداف پروژه
- تحلیل نیازمندی‌ها و ترسیم آن برای توافق بین مشتری و تیم
- شکستن پروژه به مراحل کوچک و تعیین برنامه‌ی زمان‌بندی
- اختصاص وظایف به تیم و تعیین تکلیف اعضای تیم (هدایت تیم)
- کنترل بودجه و هزینه‌ی پروژه
- تنظیم برنامه پروژه و تحلیل و ارزیابی مداوم آن
- ارائه‌ی گزارشات از وضعیت پروژه (گزارش به مدیر ارشد یا کارفرما ارائه می‌شود)
- مدیریت ریسک‌ها
- مذاکرات با پیمانکاران و دیگر تأمین‌کنندگان پروژه
همان‌طور که ملاحظه می‌شود، تمام وظایف اصلی مدیریت از آغاز سنجش نیازمندی‌ها در پروژه تا پایان ارائه‌ی آن به عهده‌ی مدیر پروژه خواهد بود. انتظار می‌رود توانایی و مهارت رهبری این فرد تاحدی باشد که به موفقیت پروژه بیانجامد.
اختیارات مدیر پروژه چیست؟
اکنون که دانستید مدیر پروژه کیست، خوب است تا با اختیارات این سمت نیز آشنا شوید. مانند هر سمت شغلی دیگر، اختیاراتی نیز برای مدیر پروژه در نظر گرفته شده است. لیست زیر برخی از این اختیارات را نشان می‌دهد.
- برنامه ریزی منابع
- برنامه ریزی فعالیت‌ها
- تعریف پروژه
- برآورد زمان
- برآورد هزینه
- تهیه‌ی بودجه
- تهیه‌ی مستندات
- تهیه‌ی نمودار، گزارش و دیگر جداول
- تحلیل ریسک
- مدیریت ریسک و خطرات
- رهبری تیم
- ارتباط با تأمین کنندگان
- کنترل کیفیت
پیشنهاد مطالعه: وظایف مدیر پروژه ساختمان
مدیر پروژه کیست و چه کسی می تواند این سمت را به عهده بگیرد؟
لیست زیر نشان می‌دهد که ویژگی‌ها و مهارت‌های لازم برای قبول کردن سمت مدیر پروژه چیست. برخی از این مهارت‌ها الزامی بوده و برخی دیگر، تنها قدرتمندتر بودن شخص را نشان خواهد داد.
- مهارت رهبری کردن تیم
- مهارت ارتباطی قوی (چه ارتباط گفتاری و چه ارتباط نوشتاری)
- فن بیان خوب
- مهارت انجام و مدیریت هم‌زمان چندین کار
- نظم
- زمان‌بندی عالی
- مهارت ریسک پذیری
- مهارت آینده‌نگری و پیش‌بینی ریسک‌ها و خطرات
- مهارت در مدیریت هزینه‌ها
- مهارت مدیریت بحران
- روحیه‌ی قوی در شرایط بحرانی و استرس‌زا
- جزئی‌نگر و دقیق و در عین حال دارای مهارت کلی‌نگری به مسائل
- فن مذاکره‌ی قوی
- تفکر انتقادی
- عاشق فناوری و به‌روز بودن در این زمینه
- آشنایی با نرم افزارهای مطرح در حوزه‌ی مدیریت پروژه
- آشنایی با روش‌های مدیریت پروژه‌ی چابک و اسکرام
توجه داشته باشید که با اطلاع از اینکه مدیر پروژه کیست، می‌توانید پیچیدگی و پرچالش بودن این شغل را درک کنید. لذا انتظار می‌رود فردی این سمت را عهده‌دار شود که علاقه‌مند به ماجراجویی و خستگی‌ناپذیر در این مسیر باشد. این شغل می‌تواند جالب باشد به‌شرط آن‌که روحیه‌ی متناسبی داشته باشید.
حقوق مدیر پروژه
یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها در هر شغل، توجه به میزان حقوق آن سمت است. میانگین حقوق مدیر پروژه در سال ۱۴۰۱ برای شهر تهران ۱۸ میلیون تومان و برای شهرهای دیگر در حدود ۱۱ الی ۱۴ میلیون بوده است. انتظار می‌رود حقوق مدیر پروژه در سال ۱۴۰۲ افزون بر این مقدار باشد.
به طور دقیق‌تر میانگین حقوق مدیر پروژه برای شهر تهران در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۸ میلیون تومان، برای دیگر شهرهای بزرگ حدود ۱۴ میلیون و شهرهای کوچک تا ۱۱ میلیون برآورد شده است. در شاخه‌ی صنایع نفت، این ارقام حقوقی اغلب مقدار بالاتر و قابل توجهی دارند.
حقوق مدیر پروژه در دیگر کشورها نیز به طور متفاوتی ارزیابی شده است. به‌عنوان مثال درآمد این شغل برای کشور آمریکا، طبق اطلاعات سایت salary.com میانگین ۱۳۱ دلار در سال برآورد شده است. همچنین بالاترین میانگین حقوق مدیر پروژه به کشور سوئیس اختصاص دارد که رقم ۱۳۰ هزار دلار در سال است.
ناگفته نماند که عواملی مثل منطقه‌ی جغرافیایی، میزان مهارت فرد، نوع صنعت، اندازه‌ی شرکت و حتی زمینه‌ی کاری، بر دریافتی و حقوق مدیر پروژه اثرگذار خواهد بود.
پیشنهاد مطالعه: مدیریت پروژه آنلاین: مفاهیم، مزایا و معرفی ابزارهای کاربردی
تحصیلات مورد نیاز مدیر پروژه
رشته‌های دانشگاهی مدیر پروژه، عبارتند از:
- رشته‌ی علوم کامپیوتر
- رشته‌ی IT و فناوری اطلاعات
- رشته‌ی تجارت و مدیریت بازرگانی
- گرایش‌های مختلف رشته‌ی مدیریت
- رشته‌ی مهندسی صنایع
البته کسب مدرک دانشگاهی در رشته‌های فوق به‌تنهایی کفایت نمی‌کند و فرد می‌بایست مهارت‌های ضروری را با مطالعه یا شرکت در دوره‌های مختلف و کسب تجربیات نیز به‌دست آورد. پس بهتر است بپذیرید که پیش از قبول کردن سمت شغلی مدیر پروژه، مدتی در سمت‌های کارشناس یا کارشناس ارشد مشغول به کار شوید تا تجربه‌ی لازم را کسب نمایید.
به‌طور کلی برای قبول‌دار شدن سمت مدیریت پروژه، توصیه می‌شود تا حداقل سه سال (یا بالاتر) در زمینه‌های مرتبط، مهارت و تجربه‌ی کافی کسب کنید. به‌خصوص برای مشاغل حساس و بااهمیت، این میزان تجربه‌ی کاری اهمیت فراوانی دارد. تجربه‌ی مذکور سبب آشنایی بیش‌تر شما با روند کارب و جزئیات انجام پروژه خواهد شد که تقریباً در هیچ روش دیگری قابل کسب نیست.
انواع زمینه‌های کاری برای مدیران پروژه
جالب است بدانید که مدیر پروژه می‌تواند در صنایع و زمینه‌های مختلفی مشغول به‌کار شود. برخی از رایج‌ترین این زمینه‌ها در ادامه ذکر شده‌اند.
- مدیریت پروژه‌ی ساخت و ساز (عمرانی)
شرح وظایف مدیر پروژه عمرانی در نظارت و مدیریت بر انجام پروژه، برنامه‌ریزی، دریافت بودجه و مجوزهای ضروری، خلاصه می‌شود. در این شاخه، مدیر پروژه باید لیسانس مهندسی عمران داشته باشد و در شاخه‌های مختلف مهارت‌های مربوط به مدیر پروژه، تسلط کافی کسب نموده باشد.
- مدیریت پروژه‌ی معماری
وظایف مدیر پروژه در این زمینه، به ارتباط با مشتریان، بازدید از محل و مشورت با مدیر پروژه‌ی عمرانی خلاصه می‌شود. در این شاخه نیز انتظار می‌رود تا مدیر پروژه، لیسانس مهندسی عمران یا معماری داشته باشد. داشتن دانش بالایی از کدهای ساختمانی و مهارت‌های مدیریتی از الزامات این سمت شغلی خواهد بود.
- مدیریت پروژه‌ی نرم افزاری
تکنیک به‌کار گرفته شده در بیش‌تر پروژه‌های نرم افزاری، مدیریت چابک است. لذا مدیر پروژه در این زمینه‌ی شغلی، می‌بایست مهارت کافی در مدیریت چابک را داشته باشد. همچنین داشتن لیسانس مرتبط با رشته‌های IT و مهارت مدیریتی لازم، از الزامات تقبل این سمت شغلی خواهد بود.
- مدیریت پروژه نفت و گاز و پتروشیمی
این شاخه از زمینه‌های کاری مدیر پروژه، بسیار سودده است. کارشناسان مهندسی صنایع، نفت و رشته‌های مرتبط می‌توانند در این سمت شغلی مشغول به کار شوند. خوب است بدانید که بازار کار این رشته بسیار سودده و پرتقاضا است.
تفاوت مدیر پروژه و سرپرست کارگاه
یکی دیگر از سمت‌های سازمانی، سرپرست کارگاه است. فردی که عهده‌دار این مسئولیت است، مدیریت ساخت و ساز (مجری پروژه) را انجام می‌دهد. با توجه به تعریفی که در شرح وظایف مدیر پروژه ارائه شد، سرپرست کارگاه برخلاف مدیریت پروژه، به ارتباط میان تیم و مدیران کاری ندارد.
نکته‌ی دیگری که در خصوص تفاوت مدیر پروژه و سرپرست کارگاه لحاظ می‌شود، تفاوت در مقامی است که این افراد را در منصب شغلی انتخاب می‌کند. سرپرست کارگاه توسط پیمانکار انتخاب خواهد شد.
کارشناس کنترل
یکی دیگر از سمت‌های سازمانی در یک تیم، کارشناس کنترل است. کارشناس کنترل پروژه کسی است که بر فرآیندهای مهندسی و تولید در یک تیم و کارگاه نظارت دارد. این فرد وظیفه‌ی اطمینان پیدا کردن از به‌کارگیری صحیح دستورالعمل‌ها و استانداردهای محصولات تولید را به‌دوش خواهد داشت. کارشناس کنترل همچنین مواد اولیه را از تأمین‌کنندگان، تهیه خواهد کرد. این فرد وظیفه دارد تا بابت استاندارد بودن مواد و کیفیت آن، نظارت لازم را داشته باشد.
پیشنهاد مطالعه: معرفی بهترین نرم افزارهای مدیریت پروژه و امکانات آن ها
آموزش مدیریت پروژه در مکتب خونه
مدیریت پروژه از برترین سمت‌های شغلی در این روزها به حساب می‌آید و در مطلب فوق در رابطه با اینکه مدیر پروژه کیست، اطلاعاتی کامل ارائه شد. اگر شما هم دوست دارید تا وارد این حرفه شوید، ضروری است تا مهارت‌های مربوطه را در خود تقویت کنید. دوره‌های آموزش مدیریت پروژه در مکتب خونه به شما نشان می‌دهد که ضروری‌ترین مهارت‌ها برای تبدیل به بهترین مدیر پروژه چه چیزهایی هستند. در این دوره‌ها، تمام نرم‌افزارهای ضروری این سمت شغلی نیز معرفی شده‌اند.
