تفکر انتقادی :
در دنیای امروز کمتر کسی وجود دارد که اصطلاح تفکر انتقادی آشنا نباشد. برخلاف آنچه که از این اصطلاح استنباط می‌شد، این مهارت به معنی زیر سوال بردن مسائل نیست. در واقع اندیشه انتقادی (Critical Thinking) به معنی، تجزیه و تحلیل واقعیت‌ها برای به دست آوردن یک قضاوت درست است. ما در این مقاله سعی داریم تا اندیشه انتقادی را به طور کامل بررسی کنیم، پس با ما همراه باشید.
تفکر انتقادی چیست؟
در وهله اول این مهارت از جمله مواردی به شمار می‌رود که تقریبا برای هر کارفرمایی جذاب است. همچنین این مهارت ارزشمند در عصر حاضر ما با هجوم اخبار جعلی، داده‌های متضاد و حجم زیاد اطلاعات روبه رو هستیم، لذا اندیشه انتقادی به ما راه حلی برای مواجه و درک دنیا پیرامون‌مان را ارائه می‌کند.
تفکر نقادانه، تفکر انتقادی، اندیشه‌ی انتقادی یا تفکر سنجشگرایانه به معنای روندی برای درست اندیشیدن و تلاش برای یافتن آگاهی قابل اعتماد در جهان است. این مهارت از فرایندهای ذهنی تشخیص، تحلیل و ارزیابی داده‌ها تشکیل شده است. این مهارت به ذهن ما کمک می‌کند تا اندیشه‌های خود را به شکل بهتر، روشن تر، دقیق تر، یا قابل دفاع‌تر مدیریت کنیم.
مقاله پیشنهادی : تفکر استراتژیک
افرادی که انتقادی می‌اندیشند، این توانایی را دارند تا پرسش‌های مناسب طرح کنند، بهتر موضوعات جدید را یاد بگیرند و البته اطلاعات موجود را هدفمند جمع آوری کنند. این افراد معمولا می‌توانند ایده‌های خود را دسته‌بندی کنند و با منطق و استدلال به فرآیندی قابل قبول یک نتیجه مناسب برای راه حل مسائل باشند.
کودکان با مهارت اندیشه خلاقانه به دنیا نمی‌آیند، اما به این مهارت به طور طبیعی در ادامه زندگی آن را می‌آموزند. هرچند که بسیاری از افراد نمی‌توانند به این مهارت تسلط داشته باشند. در واقع این مهارت به راحتی به وسیله والدین یا آموزگاران معمولی قابل آموزش به کودکان نیست و برای آموزش مهارت‌های اندیشه انتقادی نیاز به مربیان ویژه‌ای نیاز است. .
پس اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که تفکر انتقادی چیست، باید بگوییم اندیشه انتقادی توانایی تفکر به صورت سازمان‌یافته و منطقی برای ایجاد ارتباط بین ایده‌ها یا واقعیت‌ها است.
تصویر شماره۱: تفکر سنجش گرایانه (منبع ansrsource)
مراحل تفکر انتقادی
باید بدانید که شما برای رسیدن به یک قضاوت مناسب نیاز دارید به استفاده از یک سری مراحل مشخص را دارید. مراحل تفکر انتقادی به شرح ذیل است:
- شخص‌سازی مسئله یا سوال
- دقیق باشید
- جمع آوری داده‌ها، نظرات و استدلال‌ها
- استفاده از چندین منبع برای بررسی همه جانبه موضوع
- تجزیه و تحلیل و ارزیابی داده‌ها
- شناسایی فرضیات
- تعیین اهمیت اطلاعات
- تصمیم گیری برای رسیدن به نتیجه
- ارائه یا برقراری ارتباط.
- اشتراک‌گذاری نتیجه با ذینفعان
- اهمیت مهارت‌های تفکر انتقادی
باید بدانید که بهره مندی از مهارت‌های اندیشه انتقادی بسیار اهمیت دارد، چون این قابلیت به ما در پیدا کردن ایده‌های جدید در مشاغل، راه حل مشکلات و البته ایجاد راه‌حل‌ها کمک می‌کند. همچنین اندیشه انتقادی به ما در حل بسیاری از موارد نیز به ما در بسیاری از زمینه‌ها شغلی نظیر ناکارآمدی فرایندها و مدیریت امور مالی کمک می‌کند. در واقع دلیل محبوبیت این مهارت در نزد کارفرمایان در همین مسائل نهفته است.
مقاله پیشنهادی : افزایش قدرت تفکر
کاربرد تفکر انتقادی
شبکه‌های مختلف تلویزیونی، پیام‌های تبلیغاتی، روزنامه‌ها و مجله ها، شبکه‌های اجتماعی و غیره در حوزه‌های مختلف تخصصی به طور روزمره در حال اطلاع‌رسانی به ما هستند. اما در میان انبوه اطلاعات تنها بخش کوچکی از آن‌ها برای حوزه تخصصی ما مفید خواهد بود و بسیاری از این اطلاعات نیز به دلایل مختلف، دارای استدلال‌های غلط هستند و با ارائه آمار فریبنده و دلایل بی‌ربط به ما اطلاعات تحریف شده ارائه می‌کنند.
همچنین بخشی از اطلاعات ارائه شده تنها شایعه یا شبه علم هستند که باعث ایجاد و شکل گیری باورهای غلط یا تصمیم گیری‌های اشتتباه مانند خرید پیکیج یادگیری زبانی خارجی در ۷۲ ساعت می‌شوند.
البته باید بدانیم که در میان انبوهی از مطالعات و شبه علم و شایعات، اطلاعات درست و واقعی، اخبار واقعا علمی و استدلال‌های معتبر و صحیح نیز وجود دارد که ما باید آن‌ها را از اطلاعات جعلی تشخیص دهیم.
کاربرد تفکر انتقادی در درست استدلال کردن، خلاقانه اندیشیدن، برقراری ارتباط بهتر و موثرتر با دیگران و در نهایت تصمیم مناسب در امور زندگی است. چنین مهارتی به ما کمک می‌کند تا از میان راه‌های متنوع، راه درست را انتخاب کنیم.
در واقع می‌توان گفت که می‌توان از اندیشه انتقادی در حل مسائل مهمی که دنیا وجود دارد، استفاده کرد. از جمله مهم‌ترین این مشکات می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
- بحران انرژی
- مدیریت زباله‌های الکترونیکی
- گرم‌شدن کره زمین
- ازدیاد جمعیت
- کمبود آب
- آلودگی
- نیاز به مراقبت‌های بهداشتی
تصویر شماره۳: کاربرد تفکر سنجش گرایانه (منبع ansrsource)
بهبود مهارت‌های تفکر انتقادی
باید بدانید مهارت تفکر فقادانه مانند سایر مهارت‌های شما کاملا قابل آموزش و گسترش است. لذا شما این مهارت را به وسیله تمرین و فرصت‌های گسترده آموزشی گسترش دهید. مراحل ذیل می‌تواند به شما برای بهبود مهارت‌های اندیشه انتقادی کمک کند:
- گسترش مهارت و دانش در زمینه‌های تخصصی خود برای تشخیص آسان‌تر مشکلات
- آموزش اندیشه انتقادی در دوره‌های دیگر مرتبط با شغلتان
- حل مشکلات کارفرمای خود
- مشاوره از متخصصان در زمینه یا صنعت موردنظر خود
- انجام فعالیت‌های انفرادی و گروهی نیازمند تفکر نقادانه
- پرسشگری در مورد موضوعات مختلف
- استفاده از سوال‌های اساسی و اولیه
- انعطاف‌پذیری در مورد فرضیه‌ها و باورهایتان
- ارتباط با انسان‌های موفق و باهوشیدگیری متدوام از تجربیات و اندیشه‌های دیگران
- بررسی همه جنبه‌های یک موضوع با استفاده از اندیشه انتقادی
- متوقف نکردن یادگیری از طریق حرف زدن با دیگران، مطالعه کتاب‌ها و یا گوش دادن به مطالب آموزنده
- فعال نگه داشتن ذهن
- تجزیه و تحلیل خودتان
- اشتراک ایده‌های خود با دیگران
- پرهیز از بمباران اطلاعاتی به وسیله گوشی‌ها و ابزارهای هوشمندعدم تلاش برای تجزیه و تحلیل بیش از حد اطلاعات بی‌فایده
- گوش دادن فعال
- بررسی شواهد موجود
- جستجو و دنبال کردن منابع اطلاعاتی معتبر
- تمرین پیش بینی کردن، در نظر گرفتن جواب از جوانب مختلف برای مشکلات
- آزمایش باورهای خود در موقعیت‌های مختلف
ویدئو پیشنهادی : آموزش مدیریت
عادت‌هایی ساده برای تقویت مهارت‌های اندیشه انتقادی
همان طور که گفته شد اندیشه انتقادی یک مهارت آموزش‌پذیر است. در وهله اول ۳ عمل ساده ذیل را هیچ وقت فراموش نکنید
- فرضیات فعلی را زیر سؤال ببرید
- ارائه دلایل منطقی را فراموش نکنید
- همیشه در جستجوی تفکری متنوع و همکاری بیشتری باشید.
شاید این سه کاری باشید که شما نیز انجام داده اید، اما باید بدانید که در طولانی‌مدت این ۳ مهارت به شما در بازار کار، یافتن فرصت‌های شغلی مناسب کمک می‌کنند. پس در با کار بردن روزانه این سه عادت در طول روز غافل نشوید.
فواید اندیشه انتقادی
در طول تاریخ همیشه مطالب زیادی در راستای تمجید از اندیشه انتقادی وجود داشته است. در ذیل لیستی از مهم‌ترین فواید این مهارت ارزشمند ارائه شده است.
-
بر انگیختن کنجکاوی
کنجکاوی باعث می‌شود تا ما درک عمیق‌تری از جهان پیرامون خود پیدا کنیم.
در طول تاریخ متفکران منتقد حقیقی با کنجکاو درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات فکر کرده‌اند تا به درک درستی درمورد جهان و مردم برسند. در واقع نحوه زندگی ما ثمره همین کنجکاوی است. این ویژگی باعث شده است تا افراد بزرگ هیچ گاه در تمام طول زندگی‌شان از یادگیری دست نکشند و همیشه به دنبال نتایج مفید باشند.
-
تقویت خلاقیت
باید بدانید که متفکران منتقد حقیقی همیشه متفکران خلاقی نیز بوده اند. در حال حاضر خلاقیت به عنوان یک مهارت ارزشمند برای نیروی کار و آموزش در نظر گرفته می‌شود. اندیشه انتقادی به به توانایی خلاق‌بودن افراد وابسته است تا در در تجارت، بازاریابی و اتحادیه‌های حرفه‌ای به نتایج رضایت بخشی برسد. در واقع مشاغل بای رشد و بقای خود با محصولات و تبلیغات خلاقانه وابسته هستند.
-
تقویت توانایی حل مسئله
افراد که دارای تفکر منتقدانه هستند به طور معمول از مهارت‌های حل مسئله برخوردار هستند و در رویارویی با موقعیت‌های دشوار با استفاده از اندیشه انتقادی راه‌حل‌های ابتکاری ارائه می‌کنند. در واقع شما برای پیدا کردن راه حل منطقی مسائل باید وانمندی بالایی در تفکر نقادانه داشته باشید.
مقاله پیشنهادی : تفکر مثبت چیست ؟
-
اندیشه انتقادی یک تمرین چندبعدی به شمار می‌رود.
تفکر پرسش‌گرایانه از طیف گسترده ایی از رشته‌ها و پرورش محدوده گسترده‌ای از استعدادهای شناختی تشکیل شده است. این در حالی است که ذهن همانند یک عضله برای سالم و قوی ماندن نیازمند تمرین است. علاوه بر این موارد تفکر نقادانه موجب پیشرفت در مسائل مختلفی نظیر موارد ذیل خواهد شد:
- ظرفیت خودانعکاسی
- مهارت‌های دیداری
- فکر تحلیلی
- ذهنیت باز
- مهارت‌های استدلال
- مهارت‌های ارزشیابی
- تفکر منطقی
- تکنیک‌های تجسم خلاق
- توانایی سوال‌کردن
- تصمیم گیری.
- مهارت‌های سازمانی و برنامه ریزی
- توانایی‌های زبانی
- پرورش استقلال فکری
باید بدانیم که مشخصه اصلی رهبران بزرگ در طول تاریخ وجود تفکر نقادانه بوده است. در واقع این مهارت به ما خواهد آموخت تا با استفاده از تجربه و مشاهدات شخصی به درک و فهمی از جهان دست پیدا کنیم. همچنین به ما کمک می‌کند تا با حساسیت و آگاهی درباره مسائل مختلف تصمیم گیری کنیم. بعلاوه ما با استفاده از تفکر نقادانه توانایی یادگیری اعتماد به نفس لازم برای درس گرفتن از اشتباهات خود را کسب می‌کنیم.
-
انظباط ذهنی
اصلی‌ترین فایده اندیشه انتقادی برای ما ایجاد یک طرز تفکر منظم و هدفمند است. لذا ذهنیت ما به ساختاری خوداصلاح‌شونده در برابر موضوعات مختلف می‌رسد.
-
عادت تفکر فعالانه
ما با استفاده از اندیشه انتقادی به طور روزمره به وسیله یادگیری و تجربه سعی در تقویت قدرت تفکرمان داریم. این کار در طول زمان باعث می‌شود ایجاد یک عادت همیشگی به نام تفکر فعالانه در ما می‌شود.
ویدیو پیشنهادی : روان شناسی
سخن آخر
تفکر انتقادی در حال حاضر به عنوان جز جدای ناپذیر زندگی و کار مورد نیاز ما است و کاربرد این مهارت ارزشمند روز به روز در حال گسترش است. لذا باید به روش‌های یادگیری و تقویت این مهارت ارزشمند توجه داشته باشیم. همچنین باید توجه داشته باشید که در حال حاضر روش‌های توسعه و بهبود مهارت اندیشه خلاقانه روز به روز در حال گسترش است.
