تفاوت حسابدار و حسابرس : چه تفاوتی بین حسابداری و حسابرسی وجود دارد؟ در مقاله “آشنایی با انواع حسابدای” و “هر آنچه باید درباره رشته حسابداری بدانیم” به طور کامل در رابطه با حسابداری صحبت کردیم. اما اکنون قصد داریم در رابطه با تفاوت حسابدار با حسابرس صحبت کنیم. برای درک بهتر تفاوت حسابدار با حسابرس، ابتدا تعریفی کوتاه از این دو شغل آورده شده است. سپس به بررسی دقیق حسابرسی خواهیم پرداخت.
حسابداری چیست؟
حسابداری یک سیستم است که در آن حسابدار به جمع‌آوری، منظم‌سازی اطلاعات، طبقه‌بندی، خلاصه کردن اطلاعات، گزارشگیری و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مالی است تا افراد ذی‌نفع بتوانند بهترین تصمیم را بگیرند.
به‌طورکلی، می‌توان گفت که حسابداری یک زبان راجع به موقعیت مالی یک سازمان اطلاعات است. با یادگیری و تسلط زبان حسابداری قادر به درک عملیات مالی انواع سازمان‌ها و برقراری ارتباط با آن‌ها خواهید بود.
اطلاعات مالی اغلب سازمان‌ها شبیه به یکدیگر هستند و می‌توان آن‌ها را به ۳ دسته اصلی زیر تقسیم کرد:
- اطلاعات حسابداری مالی.
- اطلاعات عملیاتی.
- اطلاعات حسابداری مدیریتی.
انواع حسابداری:
- حسابداری صنعت.
- حسابداری مالی.
- حسابداری دولتی.
- حسابداری مدیریت.
- حسابداری منابع انسانی.
اهداف مهم حسابداری:
- تعیین نتایج عملیات از طریق محاسبه سود و زیان.
- وارد کردن داده‌ها به سیستم و ثبت حساب‌ها.
- تعیین وضعیت مالی شخصیت‌های حسابداری از طریق ثبت ترازنامه.
- فراهم‌سازی اطلاعات مهم سازمان؛ مانند توان پرداخت بدهی و میزان نقدینگی.
حسابرسی چیست؟
حسابرسی( Audit)، بررسی کلیه مدارک و گزارشات مالی شرکت توسط فردی مستقل از شرکت، به منظور کشف اشتباه یا تقلب است. این گزارش مالی شامل ترازنامه، درآمد، صورت تغییرات در سود صاحبان سهام، صورت گردش نقدی و صورت درآمد می‌شود. در واقع خلاصه‌ای از سیاست‌های مهم و تاثیرگذار حسابداری است.
هدف از تربیت نیرو به عنوان حسابرس، بهبود عملکرد سیستم‌های گردش کار دستگاه مربوطه است. این افراد، ضمن آشنایی به دروس نظری و سیستم‌های مالی باید قادر به تصمیم‌گیری صحیح بر مبنای اطلاعات علمی باشند.
وظیفه اصلی حسابرس(Auditor)، حسابرسی صورت‌های مالی و ارائه خدمات مرتبط است.
انواع حسابرسی:
حسابرسی صورت‌های مالی:
شرکت‌ها و سازمان‌ها با هدف اعتباردهی به صورت‌های مالی به استخدام حسابرس می‌پردازند. هدف از اعتباردهی به صورت‌های مالی، قضاوت اشخاص و اظهار عقیده نسبت به مطابقت صورت‌های مالی با قوانین و استاندادهای شرکت است.
حسابرسی رعایتی:
هدف از حسابرسی رعایتی، رعایت سیاست‌ها، احکام، قوانین و مقررات دولتی، پیمان‌ها و کنترل داخلی توسط شرکت‌های مورد رسیدگی است؛ برای مثال: شرکت‌ها برای بررسی و تعیین میزان رعایت قوانین و احکام بخش‌های مختلف سازمان به سراغ حسابرسان می‌روند.
حسابرسی عملیاتی:
حسابرس عملیاتی به بررسی فعالیت‌های کل سازمان یا بخش معینی از آن می‌پردازد. هدف اصلی از این حسابرسی، ارزیابی رعایت شدن صرفه اقتصادی، هنگام تهیه منابع و اثربخشی عملیات، جهت رسیدن به اهداف از قبل تعیین شده است. حسابرسان به ارائه پیشنهادهای اصلاحی و تشخیص فرصت‌ها برای بهبود عملیات به ذی‌نفعان می‌پردازند.
به طور کلی، حسابرسی عملیاتی شامل کارایی و اثربخشی سیستم حسابداری کامپیوتری، ارائه پیشنهاد جهت بهبود عملیات و ارزیابی به صرفه بودن می‌شود.
حسابرسی قانونی:
امروه شرکت‌ها از حسابرسان برای ارائه خدمات حسابرسی قانونی (Forensic Audit) دعوت به همکاری می‌کنند. به خصوص هنگامی که اختلافات مالی رخ می‌دهد.
حسابرسان قانونی مانند “پزشک قانونی” عمل می‌کنند. اشتباه یا تقلب‌های تجاری کارکنان شرکت، خسارت‌های تجاری و مالی، ایجاد اختلاف بین سهام‌داران یا شرکاء از مواردی هستند که شرکت به وجود حسابرس قانونی نیاز پیدا می‌کند.
حسابرسی داخلی:
برای بهبود عملیات شرکت یا سازمان، از حسابرس داخلی استفاده می‌شود. این حسابرسان با رویکردی سیستماتیک برای ارزیابی فرآیندهای راهبری و مدیریت و کنترل ریسک به سازمان برای نیل به اهدافش کمک می‌کند.
نحوه انجام حسابرسی:
- مدیر شرکت به تهیه گزارش مالی می‌پردازد. گزارش مالی باید طبق استاندارد و براساس الزامات قانونی باشد.
- مدیران شرکت بعد از بررسی گزارش مالی باید آن را تایید کنند.
- مدیران گزارش را به حسابرس تحویل می‌دهند و حسابرس با توجه به مسائل روز اقتصادی و صنعتی به بررسی می‌پردازد.
- حسابرسان به بررسی و ارزیابی ریسک‌های تاثیر گذار بر عملیات، عملکرد مالی شرکت و وضعیت مالی می‌پردازند.
- در این مرحله، بعد از بررسی ریسک عملیات باید گزارش مالی و شواهد حمایتی مورد بررسی قرار بگیرد.
- حسابرسان براساس گزارش مالی، وضعیت مالی شرکت و گردش نقدی آن، به قضاوت در رابطه با مطابق بودن گزارش مالی با قوانین شرکت(Corporations Act) می‌پردازند.
- در آخر، گزارش حسابرسی به سهام‌داران یا سایر اعضاء شرکت تحویل داده می‌شود.
چه ارتباطی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد؟
یکی از سوالات رایج در ذهن علاقمندان به حسابداری این است که تفاوت حسابدار و حسابرس چیست؟ شاید در ظاهر این دو سمت شبیه به یکدیگر باشند و بسیاری از افراد آن‌ها را با یکدیگر و حتی با دفترداری اشتباه بگیرند. اما در حقیقت، تفاوت قابل توجهی بین شغل حسابداری و حسابرسی وجود دارد.
حسابداران معمولا به طور رسمی کارمند شرکتی هستند که در آن فعالیت می‌کنند. این در صورتی است که حسابرسان اغلب مستقل از آن شرکت کار می‌کنند و در استخدام شرکتی دیگر هستند که با هدف بررسی حساب‌های شرکت برای مدتی، به طور موقت، به استخدام شرکت جدید در می‌آیند.
به طور خلاصه می‌توان گفت که ارتباط مالی خاصی بین حسابرس و شرکت وجود ندارد.
حسابرسان گاهی وضایف حسابداران را انجام می‌دهند. اما در بیشتر مواقع مسئولیتی متفاوت دارند. به همین دلیل، در برخی از شرکت‌ها از این افراد به جای یکدیگر استفاده می‌شود. در چنین حالتی، مجددا این سوال پیش می‌آید که ” پس تفاوت حسابدار با حسابرس چیست؟” برای پاسخ به این سوال باید بدانید که هردو آن‌ها مسئول فرآیندهای حسابداری شرکت هستند. در حقیقت حسابرس مسئول بررسی درستی کار حسابدار است.
تفاوت حسابدار و حسابرس در مدرک تحصیلی:
الزامات اولیه برای جایگاه حسابداری و حسابرسی، تکمیل دوره کاشناسی رشته حسابداری است. بعضی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که حسابدار یا حسابرس آن‌ها دارای مدرک کارشناسی ارشد باشد.
مدارک و گواهی‌نامه‌های مختلفی برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود دارد؛ مانند: حسابرس داخلی (Certified Internal Auditor) ، حسابدار عمومی، حسابدار مدیریت(Certified Management Accountant).
استخدام حسابدار در شرکت‌ها ضروری است. اما حسابرس یک گزینه اختیاری است.
تفاوت حسابدار و حسابرس براساس شرح وظایف:
شاید حسابداری و حسابرسی در تعریف، شبیه به یکدیگر باشند. اما در ماهیت با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین، این دو شاخه را می‌توان مکمل و همکار با یکدیگر دانست.
داده و گزارش به دست آمده از حسابداری به عنوان موضوع اصلی برای حسابرسی به حساب می‌آید. حسابرس طی یک پروسه منظم و دقیق به جمع‌آوری اطلاعات مالی، به طور کاملا مستقل، می‌پردازد و اطلاعات به دست آمده را ارزیابی می‌کند و نظر نهایی خود را نسبت به آن مدارک و صورت‌های مالی بیان می‌کند. همچنین، حسابرس به مطابقت دادن مجموعه مدارک و اطلاعات با استاندارد‌ها، در قالب یک گزارش می‌پردازد.
اهداف اصلی حسابداران تهیه و تنظیم سندهای مالی، ثبت اسناد در دفاتر تجاری و سیستم‌های کامپیوتری است. در صورتی که حسابرس به ارزیابی مدارک و اطلاعات به دست آمده از حسابداری می‌پردازد.
از دیگر تفاوت حسابدار و حسابرس می‌توان به زمان و بازه کاری آن‌ها اشاره کرد. حسابدار موظف است که هررزو به ثبت فعالیت‌های مالی بپردازد. در حالی که حسابرس در بازه زمانی مشخص، مانند آخر هرفصل یا پایان سال مالی به پردازش اطلاعات می‌پردازد.
حسابدار به درستی اطلاعات شک ندارد. تنها در صورتی شک و شبه ایجاد می‌شود که تراز دفترکل برابر نباشد. اما حسابرس باید با یک دید منتقدانه به ارزیابی حساب‌ها و اطلاعات بپردازد.
وظیفه حسابرس، تنها پیدا کردن تقلب‌ها و اشتباهات گزارش‌های مالی است. و وظایفی جهت رفع آن بر عهده ندارد.
تفاوت برخی از مفاهیم در حسابداری و حسابرسی:
برخی تعاریف و مفاهیم در حسابداری و حسابرسی با یکدیگر فرق دارند. مهم‌ترین آن‌ها را در زیر جمع‌آوری کرده‌ایم.
- آغاز دوره:
هنگامی که دفتر دارایی تمام می‌شود، آغاز دوره برای حسابداران است. در حالی که آغاز دوره برای حسابرس، همزمان با به پایان رسیدن فرآیند حسابداری است.
- دوره:
حسابرسی یک فرآیند دوره‌ای است. در صورتی که حسابداری یک فرآیند دوره‌ای یا موقت نیست. حسابداری یک فرآیند ادامه‌دار است.
- مسئول:
از دیگر تفاوت حسابدار و حسابرس، متفاوت بودن سمت و جایگاه آن‌ها در شرکت و سازمان است.
خلاصه:
در این مقاله تلاش کردیم تا به طور واضع تفاوت حسابدار و حسابرس را بیان کنیم. هرچند که برای کسب اطلاعات بیشتر و درک بهتر این دو رشته نیاز به داشتن آگاهی بالاتر نسبت به هریک از این تخصص‌ها است.
با وجود تمام تفاوت‌های میان حسابداری و حسابرسی، صداقت و درستکاری از الزامات هردو تخصص به حساب می‌آید.
