رشته مدیریت پروژه چیست؟
در این مقاله سعی داریم به شما هر اطلاعاتی که راجب رشته مدیریت پروژه لازم است بدانید را در اختیارتان بگذاریم.
مدیریت پروژه یکی از رشته های مطلوب افراد علاقه‌مند در دانشگاه ها می باشد؛ اسم کامل این رشته مهندسی مدیریت پروژه است و در دسته مهندسی عمران قرار می‌گیرد.
این رشته ترکیبی از دو علم فن و هنر است که هدف آن آماده سازی افراد برای مدیریت، کنترل، اجرا و نظارت پروژه میباشد. که در اصل ترکیبی از دو رشته مهندسی عمران و مدیریت است.
امروزه دانشگاه پیام نور رشته مهندسی مدیریت پروژه را به عنوان یک تخصص در رشته‌ها جای داده است و افراد زیادی در سراسر کشور وجود دارند که در دانشگاههای پیام نور مشغول به تحصیل در آن هستند.
پذیرش در رشته مدیریت پروژه به چه شکل میباشد؟
دانشگاه پیام نور دانشجو های زیادی را در مقطع لیسانس ( کارشناسی ) در این حوزه می‌پذیرد و انصافا هم خواهان زیادی در این دانشگاه‌ها وجود دارند. داوطلبان میتوانند از طریق کنکور سراسری و آزمون‌های فراگیر در این رشته پذیرفته شوند.
دانش‌آموزانی که پیش دانشگاهی خود را پشت سر گذاشتند میتوانند در این رشته دانشگاهی ادامه تحصیل دهند.
کاربرد رشته مهندسی مدیریت پروژه در دنیای امروز
بدون شک اگر شخصی بخواهد پروژه‌ای ایجاد کند، باید قبل از ایجاد تمام جوانب را از جمله زمان، طرح، هزینه و … در نظر بگیرد؛ در نظر گرفتن تمامی این موارد و اجرای طرح آن به علم و فنی نیاز دارد که بتواند بدون نقص تمامی موارد را به درستی اجرا کند.
قطعا آن علم مهندسی مدیریت پروژه میباشد؛ قطعا پروژه‌ای که مدیر ارشد آن بر علم مهندسی مدیریت پروژه کاملا آشنا باشد یا اصلا مدرک و رشته تحصیلی آن در راستای مدیریت پروژه باشد، بسیار موفق خواهد بود.
نکاتی درباره رشته مدیریت پروژه
این رشته یکی از جدیدترین و البته کاربردی‌ترین رشته‌هایی است که تازه وارد دانشگاه شده است؛ داوطلبان این رشته را فقط میتوانند در دانشگاههای پیام نور در سراسر کشور بخوانند و به دلیل تازه وارد شدن به ایران، امکان تحصیل آن در دانشگاه دیگری نخواهد بود.
حتی به دلیل جدید الورود بودن این رشته، بسیاری از افراد حتی افرادی که با این رشته مرتبط هستند هم به اشتباه می‌افتند و حتی این رشته را با دیگر رشته‌های دانشگاهی اشتباه می‌گیرند؛ اکثر افراد نیز از وجود این رشته در ایران آگاهی ندارند و اصلا نمی‌دانند که این رشته در ایران نیز تدریس می‌شود.
یکی از مسائل مهمی که می‌تواند در این رشته به دانشجو ضربه بزند، نبودن اطلاعات کافی برای این رشته میباشد؛ بدون شک وقتی که یک رشته ناشناخته باشد و ناشناخته باقی بماند، اطلاعات زیادی از آن در دسترس نخواهد بود.
در دسترس نبودن اطلاعات کافی و بدون داشتن علم لازم برای ورود به رشته مهندسی مدیریت، می‌تواند دانشجو را دل‌سرد و در نهایت از این رشته دل‌زده کند.
شرایط تحصیل در رشته مدیریت پروژه
هنگامی که افراد در رشته مهندسی مدیریت پروژه فارغ التحصیل شدند، میتوانند در دو رشته ادامه تحصیل بدهند؛ آن دو رشته سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی و مدیریت سیستم و بهره‌وری می باشد.
از آن‌جایی که افراد در این رشته با مهندسی عمران، مدیریت و صنایع در ارتباط بودند، هم از نظر عملی در سطح بالایی قرار دارند و هم از نظر تئوری و دانشی به سطح مطلوبی رسیده‌اند. این افراد توانایی کارهایی که با مهندسی عمران، مدیریت و صنایع در ارتباط هستند را دارند و در صورت وجود دانش و شرایط کافی، میتوانند افراد موفقی در زمینه کاری باشند.
همانطور که گفته شد این حوزه برای بسیاری از افراد و حتی برخی از اساتید دانشگاهی نیز ناشناخته مانده است؛ قطعا ناشناخته ماندن این رشته آسیب‌هایی را به اجتماع وارد خواهد کرد که هر چه زودتر باید جلوی آن را بگیرند.
ناشناخته ماندن آن دلایل زیادی دارد که در ادامه به برخی از این دلایل خواهیم پرداخت.
دلایل ناشناخته ماندن رشته مدیریت پروژه
-
جدید بودن رشته
اولین و البته مهم‌ترین دلیل ناشناخته ماندن این رشته، به تازگی وارد شدن آن به ایران میباشد؛ هم اکنون در سال‌های اولیه تدریسش در ایران میباشد و نمی‌توان انتظار داشت که از همین ابتدا رشته‌‍‌ای پر سروصدا در کشور عزیزمان باشد.
-
دانشگاه پیام نور
دومین دلیل آن می‌تواند وجودش در دانشگاه پیام نور باشد؛ دانشگاه پیام نور جزو دانشگاه‌هایی میباشد که چندان وضع مناسبی ندارد و با این شرایط نیز نمی‌تواند آن را به خوبی معرفی کند.
دانشگاه پیام نور به دلیل کمبود امکانات و موقعیت نه چندان مناسب، آن‌طور که انتظار می‌رفت برای این رشته عمل نکرده است؛ قطعا اگر رشته مهندسی مدیریت پروژه در یک دانشگاه سطح بالا و مطلوب تدریس می‌شد، خواهان بسیار زیادی پیدا می‌کرد و بدون شک شناخته شده‌تر خواهد بود.
سومین مسئله باز هم مربوط به دانشگاه پیام نور میباشد؛ در این دانشگاه از اساتید با تجربه استفاده نمی‌شود و بیشتر آن‌ها مدرک لیسانس دارند و یا حتی دانشجوی کارشناسی می‌باشند. همین امر باعث می‌شود که استادان هم شناخت کافی نسبت به مهندسی مدیریت پروژه را نداشته باشند.
-
کم‌کاری دانشجویان
از حق نگذریم خود دانشجویان این حوزه هم در زمینه شناساندن این رشته به مدیران و مهندسان مختلف کم‌کاری می‌کنند و به عبارتی دیگر هیچ کاری بر شناساندن آن به مردم و صاحب نظران انجام ندادند.
زمانی هم که مسئولین، مهندسان و عامه مردم با این رشته آشنا نباشند و شناخت کافی نسبت به آن پیدا نکنند، بدون برگزاری جشنواره یا همایش این رشته هم‌چنان ناشناس خواهد ماند.
-
کم کاری مجلات و نهاد‌های مرتبط
لازم به ذکر است که موسسه یا ارگانی برای این رشته وجود ندارد که بخواهد آن‌را به مردم و مسئولان معرفی نماید؛ این مسئله را باید پای کم‌کاری مسئولان و مدیران مرتبط با مهندسی مدیریت پروژه نوشت.
تا به حال نشریه یا مجله علمی و فرهنگی دیده نشده است که بخواهد به معرفی این رشته مظلوم بپردازد و تلاش کند که آن‌را به مردم بشناساند.
این مشکلات فقط بخشی از دلایل ناشناخته ماندن رشته مدیریت پروژه میباشد و مسائل بسیار دیگری هم وجود دارد که مانع شناخته شدن آن می‌شود.
تدریس در دانشگاههای معتبر خارجی
با این‌که رشته مهندسی مدیریت پروژه در دانشگاههای داخلی تدریس نمی‌شود و فقط دانشگاه پیام نور آن را پوشش می‌دهد که متاسفانه آن‌هم از کیفیت خوبی برخوردار نیست، اما دانشگاههای خارجی نشان دادند که توجه ویژه‌ای به این رشته کاربردی دارند و به راحتی از کنار آن رد نخواهند شد.
امروزه این رشته در دانشگاههای معتبری همچون دانشگاه تورنتو کانادا، دانشگاه برکلی، دانشگاه استنفورد و جورجیا تدریس می‌شود که انصافا هم خواهان زیادی در این دانشگاههای معتبر پیدا کرده است.
درس‌های تخصصی :
درس‌های تخصصی این حوزه در زیر مجموعه سه پودمان قرار دارند؛ مدیریتی، طراحی و اجرایی سه پودمانی هستند که دروس تخصصی را در خود جای دادند. دروس تخصصی موجود در این سه پودمان بسیار مهم هستند و در آینده شغلی و زندگی شما تاثیر بسیار زیادی را خواهند گذاشت.
اگر شما در رشته مهندسی مدیریت پروژه تحصیل کنید، از بقیه افراد حاضر در رشته‌های مدیریت، طراحی و مهندسی عمران یک گام جلوتر خواهید بود؛ چرا که این حوزه تمام پودمان‌ها و درس‌های تخصصی را در طول تحصیل به شما آموزش خواهد داد که در رشته‌های مدیریت، طراحی و مهندسی عمران این‌چنین نخواهد بود و در مقطع کارشناسی به بالا آن‌ها را خواهید آموخت.
رشته مهندسی پروژه چیست ؟
یکی از رایج‌ترین سوالات که سعی داریم در این بخش در رابطه با آن صحبت کنیم این است که ” رشته مهندسی پروژه چه تفاوتی با مدیریت پروژه دارد؟”
در حقیقت مدیر پروژه مهندسی دارای چند تفاوت جزئی با مهندسی مدیریت پروژه « Project Management Engineering » است که در ادامه مطالب به بررسی آن خواهیم پرداخت. پس تا آخر مطالب همراه ما باشید.
برای شروع می‌توان گفت که مهندسی پروژه یک رشته تلفیقی و ترکیبی از مهندسی عمران، مهندسی صنایع و مدیریت به حساب می‌آید که در حوزه‌های مدیریتی، نظارت، طراحی و پیاده سازی پروژه‌ها به خصوص پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژگی اصلی و تخصصی این رشته‌ی تلفیقی را می‌توان ” علم هنر ” دانست؛ لذا افرادی که در سمت مهندسی پروژه مشغول به کار می‌شوند باید بر علم هنر، علم مدیریت بودجه، دانش برنامه ریزی و … مسلط باشند تا بتوانند به خوبی بر روی پروژه‌های مهندسی مدیریت نمایند.
دانشجویان رشته مهندسی پروژه آموزش می‌بینند که چگونه از روش‌های استاندارد مدیریت جهت توسعه طرح‌های پیچیده و ساخت و ساز محصول استفاده کنند و با مدیریت صحیح پروژه مطمئن شوند که تیم اجرایی به اهداف خود می‌رسد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که تمرکز اصلی رشته مهندسی پروژه بر روی مدیریت صحیح، دانش و اجرا است.
هنگامی که صحبت از پروژه‌های مهندسی به میان می‌آید، مهندسی پروژه به عنوان یک راهکار باور نکردنی جهت مدیریت تمام وظایف و فرآیندهای مختلف توسعه می‌درخشد؛ لذا تصمیم گرفتیم تا برخی از وظایف مهندسی و غیر مهندسی مدیران مهندسی پروژه را جمع آوری و ارائه نماییم. این وظایف به شرح زیر است:
- اعمال آئین نامه‌ها و مقررات
- اتقاء کیفیت ساخت در طرح‌های ساخت و ساز و عمرانی
- رعایت نکات ایمنی، بهداشتی و…
- مدیریت بودجه و انتخاب پروژه‌هایی که صرفه اقتصادی دارند.
- مدیریت مواد و تخصیص مواد اولیه طی فرآیند توسعه
- تخصیص بودجه و هزینه منابع مرتبط با پروژه مهندسی
- برنامه ریزی برای تمام مراحل مرتبط با پروژه
فواید رشته مهندسی مدیریت پروژه
افرادی که در این حوزه تحصیل می‌کنند، بعد از فارغ التحصیلی افرادی متخصص در زمینه‌های مهم شغلی همچون نظارت، مدیریت و اجرا می‌شوند.
افراد فارغ التحصیل ، توانایی اجرا کردن پروژه، نظارت بر پروژه‌های موجود و همچنین کنترل و مدیریت پروژه‌های مختلف به ویژه پروژه‌های عمرانی و ساختمانی خواهند بود و مطمئنا یک سر و گردن از دیگر افراد بالاتر هستند و کیفیت کاری آن‌ها به مراتب بهتر خواهد بود.
چه تفاوتی میان مدیر پروژه مهندسی و مهندس پروژه وجود دارد ؟
همانطور که در بالا بیان کردیم، یک تفاوت جزئی میان مهندس پروژه و مدیر پروژه مهندسی وجود دارد که قصد داریم در این بخش به بیان آن بپردازیم.
مدیران پروژه مهندسی بر روی یک پروژه مهندسی و تیم اجرایی نظارت می‌کنند. در صورتی که مهندس پروژه یکی از اعضای تیم پروژه به حساب می‌آید و بیشتر درگیر مسائل فنی پروژه خواهد بود.
نکته‌ای که وجود دارد این است که با وجود تفاوتی که میان مدیریت پروژه مهندسی و مهندس پروژه وجود دارد، گفتنی است که هدف هردو مشترک است.
جهت موفقیت در رشته مهندسی پروژه به چه مهارت‌هایی نیاز داریم ؟
جهت موفقیت در رشته مهندسی پروژه لازم است که از مهارت‌های زیر بهره‌مند باشید :
- به عنوان یک مدیر پروژه مهندسی باید قادر به برقراری ارتباط با تیم خود و ذی‌نفعان پروژه باشید.
- لازم است که مدیر پروژه مهندسی به طور منظم یک گزارش از وضعیت پروژه بنویسد.
- بسیار مهم است که دانشجویان رشته مهندسی پروژه در دوران تحصیل خود، مهارت گوش دادن را تقویت کنند تا در زمان کاری، درک صحیحی از انتظارات مشتریان داشته باشند.
- بخشی از نقش یک مهندس و مدیر، یافتن راه حل صحیح و توانایی حل مسائل جهت برطرف سازی موانع پروژه است.
- به عنوان یک مدیر باید قادر به مدیریت زمان باشید و به عنوان یک مهندس باید بدانید که چه چیزی را اولویت کار خود در فرآیند پروژه قرار دهید.
- فارغ التحصیلان رشته مهندسی پروژه باید دارای مهارت تعامل با دیگران باشد.
رشته کنترل پروژه چیست ؟
رشته کنترل پروژه « Project Controls » و مدیریت پروژه دو بخش جدا نشدنی از یکدیگر هستند. ناگفته نماند که حوزه مدیریت پروژه بسیار گسترده‌تر از کنترل پروژه است. در مطالب فوق در رابطه با مدیریت پروژه به طور کامل صحبت کردیم. اکنون وقت آن رسیده تا شما را با محدوده فرآیندهای کنترل پروژه آشنا سازیم.
در حقیقت، افرادی که وظایف کنترل پروژه را بر عهده دارند، باید به طور مدام عملکرد پروژه را بررسی و ردیابی کنند و بر نحوه فعالیت تیم اجرائی نظارت داشته باشند.
با در نظر گرفتن مجموعه دانش مدیریت پروژه می‌توان گفت که رشته کنترل پروژه زیر مجموعه رشته مدیریت پروژه به حساب می‌آید و هدف اصلی در کنترل پروژه، کنترل زمان و هزینه‌ها است. از طرف دیگر، کنترل پروژه یک محل برای استخراج داده‌ها و دسته بندی اطلاعات مرتبط با پروژه با هدف ارائه یک خروجی به مدیران و ذی‌نفعان پروژه است.
بنابراین می‌توان گفت که رشته کنترل پروژه بر موارد زیر متمرکز می‌شود :
- اندازه‌گیری و بررسی عملکرد برنامه ریزی شده در مقابل عملکرد واقعی
- ارزیابی مداوم عملکرد تیم اجرایی جهت شناسایی اصلاحات مورد نیاز
- استفاده صحیح از اطلاعات دقیق جهت دریافت خروجی
- تنظیم یک گزارش براساس به روز رسانی وضعیت، پیش‌بینی‌ها و ارزیابی پیشرفت‌ها
- پیش بینی هزینه‌ها جهت تخصیص بودجه
- نظارت بر بروی تغییرات و اصلاحات برنامه مصوب
بنابراین می‌توان گفت که رشته کنترل پروژه نقش پررنگی در تکمیل به موقع پروژه خواهد داشت. همچنین، جمع آوری داده‌ها توسط مدیر کنترل پروژه به سایر مدیران اجازه می‌دهد تا تصمیماتی آگاهانه در رابطه با فرصت‌های پیشرو بگیرند و از مسائل بحرانی آگاه شوند.
کارشناس کنترل پروژه چه مهارت‌هایی دارد ؟
لازم است بعد از تحصیل در رشته کنترل پروژه، بررسی کنید که دارای مهارت و توانایی‌های لازم برای ورود به بازار کار هستید یا خیر! برخی از مهارت‌های مهم و ضروری برای کارشناس کنترل پروژه به شرح زیر است:
- تسلط کافی بر مفاهیم مدیریت و کنترل پروژه « تسلط بر PMBOK »
- توانایی گسترش وحفظ WBS
- تسلط بر زبان انگلیسی
- تسلط بر مهارت‌های آفیس به خصوص اکسل
- تسلط بر نگارش صحیح جهت تنظیم گزارش و نامه‌های اداری
- توانایی و مهارت کار گروهی و روحی ارتباطی بالا
- آشنایی با روش‌های آنالیز داده‌های پروژه
- تسلط بر ابزارهای مدیریت و کنترل پروژه
جمع بندی نهایی
رشته مهندسی مدیریت پروژه یکی از آن رشته‌هایی است که بدون شک به حق و جایگاه واقعی خود در بین مردم و دانشگاههای کشور نرسیده است و باید تدابیر بسیار زیادی برای شناساندن این رشته کاربردی به مردم و مهندسان اتخاذ نمود تا دانشگاههای مختلف نیز این رشته را تدریس کنند و موجب پیشرفت بسیار زیاد رشته مهندسی مدیریت پروژه شوند.
هر چه‌قدر این رشته بیشتر شناخته شود، می‌تواند به تربیت مدیرانی کاربلد و ماهر کمک بسیار زیادی کند؛ این روزها کمتر مدیرانی پیدا می‌شوند که کارهای نظارتی، اجرایی و مهندسی پروژه‌های خود را در دست بگیرند و اکثر آن‌ها سعی می‌کنند کار را به شخص متخصص بسپارند.
پیشنهاد می‌شود افرادی که علاقه به تحصیل در این رشته دارند، ابتدا اطلاعاتی درباره رشته مهندسی مدیریت پروژه کسب کنند و بعد وارد آن شوند؛ افراد زیادی وجود دارند که بدون هیچ اطلاعی در این رشته تحصیل کردند و بعد از گذشت مدتی، بسیار دل‌زده شدند و قصد خروج از این رشته را دارند. این‌کار غیر از تلف شدن عمر چیز دیگری در پی نخواهد داشت.
