چه تفاوتی میان بازار بورس و فرابورس وجود دارد؟

تفاوت بازار بورس و فرابورس در چه فاکتورهایی است ؟

تفاوت بازار بورس و فرابورس : سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های اقتصادی در ایران به دلیل شرایط موجود طرفداران بسیاری دارد و البته یکی از این روش‌های سرمایه‌گذاری استفاده از ظرفیت‌های بورس و خرید و فروش اوراق بهادار است اما بسیاری از افراد که قصد ورود به این سازمان عریض و طویل را دارند با دو واژه بورس و فرابورس غربیه خواهند بود که در ابتدای ورود به بازار سرمایه طبیعی است.

 

 

 

دو واژه بورس و فرابورس، بازار سرمایه در ایران را می‌سازند. در این مقاله به بررسی چیستی بورس و فرابورس می‌پردازیم و همچنین بررسی می‌کنیم که این دو مفهوم چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با یکدیگر در حوزه مالی و سرمایه‌گذاری دارند.

 

بورس چیست؟

بورس (Bourse) کلمه‌ای که آن را بارها و بارها شنیده‌اید، یک واژه فرانسویست به معنای بازاری که در آن دارایی‌های شرکت‌ها در قالب سهم به صورت تکی معامله می‌شود، اما این دارایی‌ها چه چیزهایی هستند؟ بازار بورس به سه دسته بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار تقسیم‌بندی می‌شود که به جز دسته دوم، بورس کالا و بورس اوراق بهادار در ایران بسیار فعال است. در بازار ایران فعالیت‌های متنوعی در بازار بورس اتفاق می‌افتد.

 

 

بورس اوراق بهادار چیست؟

• دسته اول

دسته اول از بازار بورس در ایران بازار اوراق بهادار است که در آن سهام شرکت‌ها و همچنین اوراق بهادار مربوط به هر شرکت دادوستد می‌شود و شرایط فعالیت و خریدوفروش تحت نظارت سازمانی به نام سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شده و به گونه‌ایست که سود و مناسبات سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها در آن به خوبی رعایت شود.

بازار بورس و یا به نامی دیگر بازار اوراق بهادار قوانین و شرایط مشخصی دارد و این قوانین به شکلی ایجاد شده که به صورت کامل منفعت تمام افراد در آن رعایت شود و سرمایه‌های مردم در آن امن باشد که در ادامه به بررسی شرایط و قوانین آن به صورت کامل می‌پردازیم.

در بازار بورس درصدی از مالکیت شرکت‌های واردشده به آن به متقاضیان سرمایه‌گذاری فروخته می‌شود و در قبال آن پول دریافت می‌گردد. شرکت‌ها با استفاده از این روش درآمد بالایی کسب می‌کنند که برای ادامه فعالیت شرکت و توسعه آن بسیار حیاتی و مهم است. به سهامی که شرکت مادر از این طریق به متقاضیان می‌فروشد سهام شناور آزاد می‌گویند.

 

 

• دسته دوم

دسته دوم بازار بورس، بورس کالا است. بورس کالا بازاری است که در آن کالاهای معینی خرید و فروش می‌شود اما اشتباه نکنید منظور از کالا مواداولیه معین برای هر صنعت است که در بازار بورس کالا به صورت روزانه معامله می‌شود. در این بازار محصولات صنعتی و معدنی، محصولات کشاورزی، محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و… معامله می‌شود.

در نهایت هم بازار بورس ارز وجود دارد که در ایران فعالیتی ندارد. در این بازار می‌توان به دادوستد و ارزهای خارجی پرداخت.

شرایط حضور در بازار بورس چیست؟

همانطور که پیشتر ذکر شد حضور در بازار بورس راهی دشوار برای شرکت‌ها است. برای درک بهتر موانع موجود در مسیر بورسی شدن یک شرکت یک مثال را بررسی می‌کنیم.

فرض کنید شرکتی قصد ورود به بازار را دارد. در قدم اول این شرکت باید حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه ثبت شده داشته باشد. اما این ۲۰۰ میلیارد ریال قدم اول برای حضور در بازار دوم بورس است. اما برای حضور در بازار اول چه شرایطی وجود دارد؟

 

 

برای حضور در بازار اول بورس که به دو تابلو اول و دوم تقسیم‌بندی می‌شود، نیاز به حداقل سرمایه ثبت شده ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ میلیارد ریالی است.

شرکت‌های متقاضی تابلو اول بازار بورس نیازمند سرمایه ثبت شده ۱۰۰۰ میلیارد ریالی و شرکت‌های حاضر در تابلو دوم بازار نیازمند سرمایه ثبت شده حداقل ۵۰۰ میلیارد ریالی هستند.

فارغ از موارد گفته‌شده شرایطی همچون حداقل سهام شناور، حداقل تعداد سهام‌داران، حداقل سابقه فعالیت موثر و حداقل سودآوری مدنظر سازمان در راهیابی یک شرکت به بازار بورس و تابلوهای آن موثر است.

 

 

شرایط گفته‌شده برای ورود به بازار، تضمین کننده بزرگی و سودده بودن شرکت است و سرمایه‌گذاران می‌توانند از سرمایه‌گذاری امن خود بر این شرکت‌ها اطمینان داشته باشند، اما این شرایط برای شرکت‌های نوپا بسیار سخت بوده و آن‌ها نمی‌توانند به سادگی از عواید این فعالیت منتفع شوند.

پس از بررسی بورس و دسته بندی‌های آن به واژه دوم یعنی فرابورس می‌پردازیم.

 

فرابورس چیست؟

جهت درک بهتر مفهوم فرابورس و فعالیتی که در این بازار اتفاق می‌افتد باید قدمی به عقب بردارید. در بازار اصلی بورس که در بخش قبل توضیح داده شد قوانین و مقررات سخت‌گیرانه بسیاری برای ورود شرکت‌ها و سازمان‌ها وضع شده‌ است و هر شرکت که متقاضی ورود به بازار بورس است باید پیش‌نیازهای بسیاری را تهیه کرده و پس از تایید این پیش‌نیازها توسط سازمان بورس وارد آن شود و سهام خود را در آن عرضه نماید اما در بازار فرابورس این قوانین ساده‌تر و راه ورود شرکت‌ها به آن هموارتر است.

بازار فرابورس همانند بازار بورس محلی است که در آن همانند بازار بورس، اوراق بهادار و سهم‌ها به فروش می‌رسد اما قوانین ورود شرکت‌ها به آن بسیار ساده‌تر از بازار اصلی بورس است در نتیجه شرکت‌هایی که متقاضی ورود به آن و عرضه سهام خود در آن هستند می‌توانند با طی کردن مسیری کوتاه‌تر سهام خود را در آن عرضه نمایند. تا اینجا با مفهوم بازار بورس و فرابورس آشنا شدید در ادامه بیشتر درباره تفاوت بازار بورس و فرابورس صحبت خواهیم کرد.

 

 

در خصوص بازار فرابورس و ساختار آن تقسیم‌بندی کمی گسترده‌تر و پیچیده‌تر است. ساختار فعلی فرابورس از پنج زیرمجموعه تشکیل شده است:

بازار اول، بازار دوم، بازار سوم، بازار پایه، بازار ابزارهای نوین مالی

در بازار اول فرابورس سهام شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری معامله می‌شود در بازار دوم فرابورس تنها سهام شرکت‌هایی که سهامی عام هستند مورد معامله قرار می‌گیرد و در نهایت بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس بوده که در آن نقل و انتقال، خریدوفروش و عرضه اوراق بهادار انجام می‌پذیرد.

حال که با مفهوم بازار بورس و فرابورس آشنا شدیم در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو بازار و این دو مفهوم می‌پردازیم.

تفاوت‌ بازار بورس و فرابورس چه مواردی هستند؟

• تفاوت اول

اولین تفاوت بین بازار بورس و فرابورس، وضعیت ساختاری تقسیم‌بندی بازارهای زیرمجموعه در آن است، به عبارت ساده‌تر هر یک از بازارهای بورس و فرابورس دارای تقسیم‌بندی ساختاری در خود هستند. بازار بورس در تقسیم‌بندی خود به دو دسته بازار اول و بازار دوم تقسیم می‌شود.

اما تفاوت این دو دسته بازار اول و دوم در بورس چیست؟

شرکت‌هایی که عملکرد مناسب و سوددهی مناسبی داشته باشند در بازار اول بورس فعالیت می‌نمایند و در صورتی که عملکرد آن‌ها دچار مشکل شود و به حد نصاب‌های حضور در بازار اول نرسند به بازار دوم بورس منتقل می‌شوند. عکس این موضوع نیز صادق است، شرکت‌هایی که عملکرد مناسبی نداشته‌اند و به بازار دوم منتقل شده‌اند در صورت بازگشت به عملکرد ثابت می‌توانند به بازار اول بازگردند.

• تفاوت دوم

دومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در میزان دامنه‌نوسان روزانه معاملات در گذشته بوده‌است به شکلی که دامنه‌نوسان در بازار بورس یک درصد و در بازار فرابورس ۵ درصد بود اما در زمان حال و پس از تغییر قوانین در بازار اصلی بورس دامنه‌نوسان آن هم به ۵ درصد روزانه افزایش یافت.

 

 

• تفاوت سوم

سومین تفاوت بازار بورس و فرابورس در مالیات شرکت‌هاست، شرکت‌هایی که در بورس فعالیت می‌کنند ده درصد مالیات می‌پردازند اما شرکت‌های فعال در بازار فرابورس از پرداخت مالیات ۱۰ درصدی معاف هستند. این تفاوت برای پرداخت مالیات هم برای شرکت‌های فعال در فرابورس مناسب و مفید است و هم برای سرمایه‌گذاران این بازار بسیار مناسب و پرفایده است.

 

• تفاوت چهارم

چهارمین تفاوت بازار بورس و فرابورس در تنوع زیرمجموعه‌های آن‌ها و طبعا تنوع این بازارها برای سلایق متفاوت سرمایه‌گذاران است. در این حالت سرمایه‌گذاران می‌توانند با ایجاد سبدی از سهم‌های مختلف بازار بورس و فرابورس هم ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و هم سرمایه‎‌گذاری متنوع تری در شرکت‌های مختلف داشته باشند.

• تفاوت پنجم

مورد بعدی در خصوص این تفاوت‌ها که بسیار مهم و چشمگیر است، دریافت تسهیلات بانکی شرکت‌هاست. شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت دارند می‌توانند از این طریق برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها اقدام نمایند. با توجه به وضعیت شرکت‌های فعال در بازار فرابورس، دریافت تسهیلات از بانک‌ها می‌تواند در شرایط شرکت‌ها تاثیر بسیار مناسبی داشته باشد و باعث پیشرفت آن‌ها شود.

 

 

• تفاوت ششم

از دیگر تفاوت‌های بازار بورس و فرابورس برای سرمایه‌گذاران میزان ارزش شرکت‌های فعال در آن‌هاست، شرکت‌هایی که در بازار بورس فعالیت می‌کنند شرکت‌هایی بزرگ‌تر، سوده‌تر و برای سرمایه افراد مناسب‌تر هستند. اما شرکت‌های فعال در فرابورس بعضا شرکت‌های کوچک و تازه‌کار بوده و به اندازه حضور در بازار بورس سودده نیستند و سرمایه‌گذاری در فرابورس ریسک بیشتری نسبت به فعالیت در بازار بورس دارد.

• تفاوت هفتم

تفاوت بنیادی و مهم دیگر این دو بازار در روند پذیرش شرکت‌هاست، همانطور که پیشتر نیز اشاره شد روند پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس بسیار دشوارتر از فرابورس است، شرایطی مانند حداقل تعداد سهامداران، سرمایه ثبت شده، سهام شناور و سابقه فعالیت شرکت فاکتورهای اصلی جهت ورود شرکت‌ها به بازار بورس و یا فرابورس است.

جمع‌بندی

در خصوص جمع‌بندی موارد گفته‌شده نکته اصلی و مهم، شرایط هر سرمایه‌گذار جهت فعالیت در این بازارهاست. شما به عنوان فرد سرمایه‌گذار با توجه به میزان سرمایه خود و البته میزان ریسک‌پذیری خود می‌توانید فعالیت دز بازار بورس و یا فرابورس را برگزینید.

هیچ توصیه‌ای در خصوص سودده بودن بورس و یا فرابورس و همچنین فعالیت شما در این بازارها وجود ندارد. همه‌چیز به دانش و شرایط شما به عنوان سرمایه‌گذار وابسته است.

در این مقاله سعی بر این بود که شما به صورت کامل با تفاوت بازار بورس و فرابورس آشنا شوید تا بتوانید جهت سرمایه‌گذاری بهترین تصمیم را اتخاذ نمائید.