تعریف حسابرسی و اصول آن

حسابرسی چیست؟

درک تعریف حسابرسی فقط با فهمیدن چند نکته بسیار ساده می‌شود. تعریف حسابرسی به کنترل صورت‌های مالی یا بررسی و ارزیابی عینی صورت‌های مالی یک شرکت اشاره دارد که معمولاً توسط شخص ثالث خارجی انجام می‌شود.

درواقع حسابرسی یک پله از حسابداری بالاتر است و بعد از آن است و اگر بخواهیم تعریف حسابرسی را ساده‌تر بیان کنیم؛ حسابرسی یعنی اینکه اسناد مالی یک مجموعه توسط شخصی (حسابرس) بررسی و ارزیابی شود و نتایج آن به صورت گزارش‌های استاندارد ارائه شود.

حسابرس (Auditor) فردی می باشد که در زمینه حسابداری، ریاضیات و فناوری اطلاعات دانش کافی را داشته باشد

در دهه‌های گذشته با حرکت به سمت فناوری، سیستم‌های حسابداری و مالی هم کامپیوتری شدند؛ بنابراین یک حسابرس مجرب باید علاوه بر اینکه بداند حسابرسی چیست؟ دانش و تسلط کافی به اصول و فنون حسابرسی داشته باشد و کار با نرم‌افزارهای تخصصی این حوزه را نیز بلد باشد.

حسابرسی می‌تواند توسط احزاب داخلی و یک نهاد دولتی مانند سرویس درآمد داخلی (IRS) انجام شود.

در این مقاله علاوه‌بر تعریف حسابرسی، به اهمیت آن، انواع صورت‌های مالی، انواع ممیزی‌ها، تفاوت حسابرس داخلی و خارجی و اصول حسابرسی پرداختیم و هرکدام را مفصل توضیح داده‌ایم.

اهمیت حسابرسی

حسابرسی اصطلاح مهمی است که در حسابداری به کار می‌رود و بررسی و تأیید سوابق مالی شرکت را شرح می‌دهد که اطمینان حاصل می‌شود که اطلاعات مالی منصفانه و دقیق نشان داده شده است.

همچنین، حسابرسی برای اطمینان از تهیه صورت‌های مالی مطابق با استانداردهای حسابداری مربوطه انجام می‌شود.

سه صورت اصلی مالی عبارت‌اند از:

• صورت حساب درآمد
• ترازنامه
• صورت جریان وجوه نقد

صورت‌های مالی توسط مدیریت با استفاده از استانداردهای حسابداری مربوطه، مانند استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) یا اصول حسابداری عمومی پذیرفته شده (GAAP)، توسط مدیریت تهیه می‌شود. آنها برای ارائه اطلاعات مفید به کاربران زیر ساخته شده‌اند:

• سهام‌داران
• طلبکاران
• نهادهای دولتی
• مشتری‌ها
• تأمین کنندگان
• شرکا

صورت‌های مالی فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه گذاری و تأمین مالی شرکت را از طریق معاملات مختلف ثبت شده ضبط می‌کند. از آنجا که صورت‌های مالی به صورت داخلی تهیه می‌شوند، خطر ابتلا به رفتارهای متقلبانه توسط تهیه کنندگان آن‌ها بسیار زیاد است.

بدون مقررات و استانداردهای مناسب، تهیه کنندگان می‌توانند به‌راحتی موقعیت مالی خود را نادرست معرفی کنند تا شرکت سودآورتر یا موفق‌تر از آنچه که در حال حاضر است ظاهر شود.

حسابرسی برای اطمینان از اینکه شرکت‌ها موقعیت مالی خود را به طور عادلانه و دقیق و مطابق با استانداردهای حسابداری نشان می‌دهند بسیار مهم است.

انواع ممیزی‌ها

سه نوع حسابرسی اصلی وجود دارد:

1. ممیزی‌های داخلی

ممیزی‌های داخلی توسط کارمندان یک شرکت یا سازمان انجام می‌شود. این ممیزی‌ها در خارج از شرکت توزیع نمی‌شود. در عوض، آنها برای استفاده از مدیریت و سایر ذینفعان داخلی آماده شده‌اند.

از ممیزی‌های داخلی برای بهبود تصمیم گیری در یک شرکت با ارائه موارد عملی برای مدیران برای بهبود کنترل‌های داخلی، استفاده می‌شود. آنها همچنین از انطباق با قوانین و مقررات اطمینان حاصل می‌کنند و گزارشگری مالی به موقع، عادلانه و دقیق را حفظ می‌کنند.

تیم‌های مدیریتی می‌توانند قبل از اجازه دادن به حسابرسان خارجی برای بررسی صورت‌های مالی، از حسابرسی‌های داخلی برای شناسایی نقص یا ناکارآمدی در شرکت استفاده کنند.

1. ممیزی‌های خارجی

حسابرسی‌های خارجی که توسط سازمان‌های خارجی و اشخاص ثالث انجام می‌شود، نظر بی‌طرفی ارائه می‌دهند که ممکن است حسابرسان داخلی نتوانند آن را ارائه دهند. از حسابرسی‌های مالی خارجی برای تعیین هرگونه تحریف یا اشتباه مهم در صورت‌های مالی شرکت استفاده می‌شود.

هنگامی که یک حسابرس نظر غیر واجد شرایط ارائه می‌دهد، حاکی از آن است که حسابرس اطمینان می‌دهد، صورت‌های مالی با دقت و کامل ارائه شود.

1. حسابرسی‌های دولتی

حسابرسی‌های دولتی از تهیه دقیق صورت‌های مالی اطمینان پیدا می‌کند که میزان درآمد شرکتی که مشمول مالیات است، درست نشان داده شود.

سوءاستفاده از درآمد مشمول مالیات، عمدی یا غیرعمدی، تقلب مالیاتی محسوب می‌شود که الان از فرمول‌های آماری و یادگیری ماشینی برای یافتن مودیان در معرض خطر ارتکاب کلاهبرداری مالیاتی استفاده می‌کنند.

انجام یک حسابرسی دولتی ممکن است منجر به چه نتیجه‌ای شود؟

• تغییری در اظهارنامه مالیاتی وجود ندارد
• تغییراتی که پذیرفته می‌شود
• تغییراتی که پذیرفته نمی‌شود

اگر در پایان مالیات دهنده تغییری را نپذیرد، این مسئله از طریق فرایند قانونی مداخله یا تجدید نظر پیش می‌رود.

تا به اینجا توضیح مختصر اما مفیدی در مورد تعریف حسابرسی و اهمیت آن، انواع ممیزی‌ها و صورت‌های مالی و تفاوت بین حسابدار و حسابرس دادیم. الان، نوبت به موضوع اصلی‌تری می‌رسد.

اصول حسابرسی

یک حسابرس باید چه ویؤگی‌هایی داشته باشد و چه اصولی را باید در کار خود رعایت کند؟ سوالی است که مطمئنن پاسخ آن باید در کنار تعریف حسابرسی آورده شود زیرا، تعریف حسابرسی ما را با دانش حسابرسی آشنا و اصول آن به ما دید بیشتری می‌دهد.

• برنامه‌ریزی

یک حسابرس باید کار خود را برنامه‌ریزی کند تا کار خود را به موقع و با کارایی و به خوبی انجام دهد. برای برنامه‌ریزی متناسب با کار، یک حسابرس موارد زیر را مدیریت می‌کند.

سیستم و سیاست‌های حسابداری.

سیستم کنترل داخلی سازمان.

تعیین رویه‌های حسابرسی و هماهنگی کار حسابرسی.

• صداقت

حسابرس باید برخورد بی‌طرفانه‌ای داشته باشد. او باید نسبت به کار خود صادق و صادق باشد و بدون تعصب و تعصب کار خود را انجام دهد.

• رازداری

یک حسابرس باید تمام اطلاعاتی را که وی در طول حسابرسی خود به دست آورده محرمانه نگه دارد. وی نباید اطلاعات را بدون اجازه مشتری با هیچ کسی به اشتراک بگذارد. اطلاعات فقط می‌تواند در مواقعی که مجوز آن باشد (با اجازه مشتری) به اشتراک گذاشته شود.

• شواهد حسابرسی

حسابرس قبل از انجام حسابرسی باید به روش اساسی و انطباق برای جمع‌آوری شواهد حسابرسی پایبند باشد. از طریق رویه‌های اساسی، یک حسابرس می‌تواند شواهد مربوط به صحت، کامل بودن و اعتبار داده‌ها را جمع‌آوری کند و از طریق روش انطباق، او می‌تواند شواهد مربوط به سیستم کنترل داخلی را که در سازمان مشتری استفاده می‌شود، جمع آوری کند.

• سیستم کنترل داخلی

این وظیفه اصلی یک شرکت است که سیستم کنترل داخلی کافی را در سازمان خود حفظ کند. بر اساس چنین سیستم کنترل داخلی، یک حسابرس می‌تواند ماهیت، زمان و روش حسابرسی مورد استفاده برای انجام حسابرسی خود را تعیین کند.

• مهارت و شایستگی

حسابرسی باید توسط افراد آموزش دیده، باتجربه و با صلاحیت انجام شود و کارکنان حسابرسی باید با تمام تحولات حسابداری، حسابرسی و قوانین و مقررات قانونی که هر از چند گاهی اصلاح می‌شوند، به روز شوند.

• کار انجام شده توسط دیگران

حسابرس مجاز است به کارهای انجام شده توسط دیگران اعتماد کند اما هنگام مراجعه به آن باید دقت کافی را به خرج دهد. وی باید منبع مرجع آن را در گزارش خود ذکر کند.

• مقالات کاری

حسابرس باید کلیه اسناد و مدارک لازم را که طی حسابرسی خود بدست آورده تهیه و حفظ کند. این اسناد را او می‌تواند به عنوان شواهد حسابرسی استفاده کند.

• چارچوب حقوقی

کلیه فعالیت‌های تجاری باید با رعایت قوانین و مقررات مندرج در چارچوب قانونی انجام شود. این امر برای حفظ منافع و حقوق اشخاص ذینفع است.

• گزارش حسابرسی

بر اساس بررسی و ارزیابی شواهد حسابرسی، حسابرس باید نظر خود را در مورد صورت‌های مالی یک سازمان بیان کند.

1. صورت‌های مالی با استفاده از اصول حسابداری قابل قبول تهیه می‌شود.
2. صورت‌های مالی کلیه الزامات قانونی مربوط را مطابقت دارد.
3. کلیه موارد مهم افشا می‌شوند و ارائه صحیح صورت‌های مالی با توجه به الزامات قانونی انجام می‌شود.

تفاوت حسابدار و حسابرس:

حسابداری به معنای ساخت و ایجاد یک سند مالی و حسابرسی به معنای کنترل، بررسی صحت و اظهار نظر در مورد آن است. حسابرسی مکمل حسابداری است.

کسی که حسابرس است باید به علم حسابداری مسلط باشد ولی کسی که حسابدار است، نیازی به دانستن حسابرسی ندارد.

حسابرس وظیفه در پیدا کردن ایرادات، مشکلات و تقلبات صورت گرفته در سند مالی دارد و در رفع آن‌ها مسئولیتی ندارد.

و در آخر، وجود یک حسابدار در هر شرکت الزامی است اما وجود حسابدار اینگونه نیست.

تفاوت بین حسابدار و حسابرس از نظر تحصیلات آکادمیک

• حسابدار و حسابرس از نظر تحصیل، هر دو شغلی هستند که منشا آن رشته حسابداری است و حداقل مدرک تحصیلی برای مشغول شدن در هر کدام، کارشناسی یا لیسانس است.
• البته که علاوه بر رشته حسابداری از رشته‌‌ مدیریت بازرگانی با مدرک کارشناسی ارشد یا فوق لیسانس می‌توان در این شغل فعالیت کرد.
• داشتن گواهی‌های مهارتی مثل حسابدار عمومی گواهی‌شده، حسابدار مدیریت گواهی‌شده (Certified Management Accountant) یا حسابرس داخلی گواهی‌شده (Certified Internal Auditor) در این دو حرفه، مزیت به حساب می‌آید.

تفاوت اصلی بین یک حسابرس خارجی و یک حسابرس داخلی در استقلال حسابرس خارجی است. این بدان معناست که آنها قادرند بیشتر از یک حسابرس داخلی که استقلال وی به دلیل روابط کارفرما و کارمند به خطر بیفتد، نظرات بی‌طرفانه‌تری ارائه دهند.

بسیاری از شرکت‌های حسابداری با سابقه وجود دارند که به طور معمول حسابرسی‌های خارجی را برای شرکت‌های مختلف انجام می‌دهند. معروف‌ترین آن‌ها Deloitte ، KPMG ، Ernst & Young (EY) و PricewaterhouseCoopers (PwC) هستند.

نتیجه گیری

• پس از تنظیم یک سند مالی توسط حسابدار، درست یا نادرست بودن آن توسط حسابرس بررسی می‌شود.
• برای اینکه حسابرس موفقی باشیم، علاوه بر علم آن باید ویژگی‌های مورد نیاز این شغل را داشته باشیم و به اصول آن پایبند باشیم.
• اظهار نظر حسابرسان در تصمیم گیری‌های مدیران بسیار تاثیر گذار است. مطالعه این مقاله به شما در درک بهتر تعریف حسابرسی و موارد مربوط به آن کمک می‌کند.