اختلالات شخصیت پارانوید چیست
پارانوئید یا اختلال شخصیت پارانوئید (PPD: PPD: Paranoid personality disorder) زیر مجموعه‌ی بیماری‌های اختلالات شخصیتی است که به دلیل وجود افکار غیر عادی، رفتار فرد مشکوک به نظر می‌رسد. شناسه اصلی افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، پارانویا (بد گمانی) بوده و از این بابت رنج می‌برند.
ویدیو پییشنهادی : اصول و ملزومات رفتاردرمانی شناختی
پارانویا احساسی درونی در فرد حین ارتباط با دیگران است که به دلیل تفکر خود بزرگ‌بینی، توهم و اذیت از سوی دیگران را نسبت به خود دارد. پارانویا در بسیاری از اختلالات روانی رخ می‌دهد و به ندرت عنوان یک بیماری مجزا در نظر گرفته می‌شود. فرد مبتلا به پارانویا علاوه بر داشتن عملکردی عادی در زندگی روزمره، ممکن است محدود و منزوی باشد.
اولین نشانه‌های اختلال شخصیت پارانوئید در اوایل بزرگ‌سالی با بدگمانی و سوء ظنی غیر قابل اثبات آغاز می‌گردد. برداشت نا صواب از رفتار دیگران و تفسیر همراه با شک اعمال آنها سبب شکل گیری احساسات منفی در فرد شده و ترس از سوء استفاده، خیانت و بی اعتمادی به خانواده، رنجیدگی خاطر آنها را دو چندان می‌کند.
تست تشخیص پارانوئید
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید دائماً در حال مراقبت از خود بوده و اعتقاد دائمی مبنی بر وارد آمدن آسیب و آزار از جانب دیگران را دارند. این عقاید و افکار بی‌پایه و اساس همراه با بی‌اعتمادی آنها به اطرافیان، سبب اختلال در روابط اجتماعی و مسئولیت‌های شغلی آنها می‌گردد.
ویدیو پییشنهادی : ارتباط موثر و حل تعارض
اگرچه هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص اختلالات شخصیت وجود ندارد، اما پزشکان از تست‌های تشخیصی مختلفی برای اثبات بیماری و واکاوی علائم اولیه بهره می‌برند. فرم‌های مصاحبه ویژه ارزیابی بیماران پارانوئید توسط روانپزشکان و روانشناسان جهت تشخیص اختلال شخصیت طراحی شده است.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- بسیار حساس و انعطاف‌ناپذیر
- سرسخت و مجادله‌گر
- کینه توز و لجوج
- فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید در روابط خود با دیگران مخفی کاری نموده و سرد هستند.
- فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید معتقد است توسط سایرین فریفته شده و مورد سوء‌استفاده قرار خواهد گرفت.
- رفتار تلافی جویانه و واکنش توأم با عصبانیت در قبال دیگران اتخاذ می‌کند .
- رفتارهای خود را عاری از هر نوع نقص دانسته و بروز هر نوع مشکل را به دیگران نسبت می‌دهد.
- فرد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید با خودداری از ارائه اطلاعات شخصی به دیگران بر بی‌اعتمادی خود صحه می‌گذارد. زیرا معتقد است این اطلاعات موجب آزردن وی خواهد شد.
رفتار با فرد پارانوئید
- هر نوع تلاش جهت تغییر رفتار بیماران پارانوئید تقریباً غیرممکن است.
- ارتباط نزدیک با بیماران پارانوئید جهت افزایش حس رضایتمندی آنها مفید و مؤثر واقع خواهد شد.
- در مواردی که بیمار پارانوئید سوءظن نسبت به همسر خود دارد، بیان نقاط قوت طرف مقابل از تشدید بدگمانی جلوگیری خواهد نمود.
- در اختلال پارانوئید حاد، رفتار توأم با خشونت بیمار باید تحت نظر پزشک تعدیل گردد.
- تقویت و مدریت رابطه عاطفی با بیماران پارانوئید بعید به نظر می‌رسد.
اعتقاد راسخ افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به سلامت خود و انکار وجود هر نوع بیماری باعث می‌شود روند درمان و معالجه از طرف خود آنها صورت نپذیرد. بی‌اعتمادی به روان شناس در افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید، چالش عمده‌ای در درمان آنها محسوب می‌شود. با توجه به اهمیت اعتماد در فرآیند روان درمانی؛ بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید ممکن است انگیزههای درمانگر را نیز زیر سوال ببرند. زیرا اساساً این افراد به روان شناس خود هیچ گونه اعتمادی ندارند.
درمان اختلال شخصیت پارانوئید
در درمان اختلال شخصیت پارانوئید داروها معمولاً استفاده نمی‌شود. لیکن در موارد پارانوئید حاد یا زمانی که فرد مشکل روانی مرتبط مانند اضطراب یا افسردگی دارد، داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی از طرف پزشک تجویز می‌گردد. در صورتی که فرد مایل به پذیرش درمان باشد، روان درمانی مؤثر خواهد بود.
“رفتار درمانی شناختی” (CBT)، یکی از انواع روان‌درمانی است که به درک افکار و احساسات منفی در فرد کمک کرده و سعی در جایگزینی آنها با رفتارهای مثبت دارد. رفتار درمانی شناختی در درمان طیف گسترده‌ای از اختلالات از قبیل ترس، اعتیاد، افسردگی و اضطراب استفاده می‌شود.
رفتار درمانی شناختی به طور کلی کوتاه مدت بوده و بیشتر برای مقابله با یک مشکل بسیار خاص صورت می‌گیرد. در طول دوره درمان، فرد نحوه شناسایی الگوهای فکری مخرب یا مزاحم که تأثیر منفی بر رفتار وی دارند را آموخته و به تغییر آنها تشویق می‌گردد.
اختلال شخصیت پارانوئید و طلاق
اختلال شخصیت پارانوئید در بین مردانی که نسبت به همسران خود بدبین هستند نیز دیده می‌شود. البته زنان نیز از ابتلا به این اختلال مصون نیستند. شمار مردان و زنانی که به دلیل بدبینی همسر، به مرزهای افسردگی می‌رسند و پای در مسیر طلاق می‌نهند، روز به روز در حال افزایش است.
مقاله پییشنهادی : اطلاعات کامل در مورد روانشناسی شخصیت از روی چهره
این نوع شکاکیت و بدبینی می‌تواند نشانه اختلال شخصیت پارانوئید باشد (فرد همسر خود را دائم در حال بی‌وفائی و خیانت تصور می‌کند در تمام مراحل زندگی مشترک به استقلال شخصی همسر خود اعتقادی ندارد؛ هر نوع شک و بدگمانی در مورد همسر خود را طبیعی می‌داند؛ وجود این احساس را به عملکرد طرف مقابل نسبت می‌دهد؛ خواستار محدود کردن طرف مقابل است و…). در مواردی که یکی از زوجین دچار چنین اختلالات روانی شود، بنیان خانواده براحتی از هم پاشیده می‌شود.
درمان بدبینی و سوء ظن
برای معالجه و درمان ریشه‌ای سوءظن و بدبینی باید ورودی‌های ذهن و ضمیر خود را دائماً پالایش نمائیم. زیرا چشم، گوش و دهان سه معبر مهم و ورودی‌های ذهن انسان هستند که می‌بایست مراقب لازم نسبت به آنها بعمل آید. اختلال در نیروی تفکر که از تمایزات انسان از سایر موجودات زنده است، سبب تغییر در نحوه کنش(احساس، درک و فهم ) و واکنش (رفتار و گفتار) فرد می‌گردد.
مطالعه کتب دینی، عرفانی، اخلاقی و روانشناسی همراه با تمرین و ممارست، تأثیر فوق العاده‌ای در عملکرد ذهن و زندگی دارند. هرچند بیماران مبتلا به بدبینی را می توان با استفاده از دارو درمانی، رفتار درمانی( بویژه شناخت درمانی)، روان درمانی و محیط درمانی معالجه کرد.
درمان گیاهی پارانوئید
از منظر طب سنتی و طب گیاهی، پارانوئید از تجمع خلط سودای سوخته در مغز حاصل می‌شود. از داروهای گیاهی می‌توان به دمنوش افتیمون و اسطوخدوس در درمان پارانوئید اشاره کرد که می بایست یک روز در میان مصرف شوند. دیگر داروی گیاهی برای درمان پارانوئید زعفران است که لازم است در رژیم غذایی بیمار گنجانده شود.
خورشت‌های پرچرب با گوشت گوسفند و حجامت سر نیز در درمان گیاهی پارانوئید مفید و موثر است که حتما باید زیر نظر پزشک با تجربه و متخصص طب سنتی انجام گیرد. تماشای تلویزیون برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید بسیار مضر بوده و باعث افزایش خلط سودا در بدن این افراد می‌شود.
دیگر داروی گیاهی برای درمان پارانوئید برگ سنا است. مصرف روزانه یک قاشق چای خوری پودر برگ سنا به مدت دو هفته به همراه ماست یا دوغ شیرین در تسکین علائم مفید است. البته در بیماران مبتلا به کولیت روده مصرف آن توصیه نمی‌شود.
اسكيزوفرنی پارانوئيد
اسکیزوفرنی پارانوئید از شایع‌ترین بیماری‌های روانی است که مبتلایان، توانایی تشخیص هر نوع واقعیت از تخیل را از دست می‌دهند (سایکوز یا روان پریشی). بیماران اسكيزوفرني پارانوئيد يا بدگمان در اغلب مواقع ضریب هوشی آنها در محدوده نرمالی بوده؛ ولی به دلیل هذيان و توهمات شنیداری حالتی منزوی دارند.
مقاله پییشنهادی : رفتار درمانی شناختی برای اختلال اضطراب فراگیر و اضطراب اجتماعی
شکاکیت، پرخاشگری و خود بزرگ بینی از دیگر حالات درونی آنهاست که در اواخر دهه دوم يا اوايل دهه سوم زندگی بروز می‌کند. آنها حس می‌کنند می‌توانند دولت را برای چگونگی اداره مملکت راهنمایی کنند. این بيماران اغلب خونسرد و منزوی بوده و تمایلی به معاشرت با دیگران ندارند. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید نسبت به دیگران توهم توطئه دارد.
تشخیص اسکیزوفرنی پارانوئید
از آنجا که وجود بیماری‌های زمینه‌ای و سوء مصرف برخی داروها در بروز علائم شبیه به اسکیزوفرنی پارانوئید نقش دارند، انجام معاینات و آزمایشات لازم ضروری به نظر می‌رسند.
اگرچه هیچ درمان قطعی برای اسکیزوفرنی پارانوئید وجود ندارد، فرد بیمار باید متعهد به طی دوره درمان باشد. دوره درمان بر اساس شدت علائم، سابقه بیمار، سن و سایر عوامل مرتبط با فرد متفاوت است. عملکرد همزمان پزشک مجرب و مددکار اجتماعی ماهر در درمان اسکیزوفرنی پارانوئیدی می‌تواند مفید واقع شود.
مقاله پییشنهادی : دوگانگی شخصیتی چیست
علائم شایع اسکیزوفرنی پارانوئید موارد زیر را شامل می‌شود:
- اختلالات شنیداری و ذهنیت غیر واقعی
- خشمگینی بی‌دلیل
- قطع ارتباط احساسی
- اضطراب و آشفتگی شدید
- تمایل به مشاجره و خشونت در رفتار
- خود بزرگ پنداری (باور به دارا بودن قدرت و توانایی‌های خاص)
- افکار خودکشی
احتمال بهبودی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانوئید به دلیل عملکرد صحیح شناختی، رفتاری و احساسی بیشتر از سایر انواع است. محققان درک روشنی از دلایل اسکیزوفرنی پارانوئید ندارند. اگر چه معتقدند که اختلال در عملکرد مغز در ایجاد علائم آن مؤثر است. تحقیقات نشان می‌دهد عوامل ژنتیک و محرک‌های زیست محیطی در شروع این اختلال دخیل می‌باشند.
