معایب صندوق‌های سرمایه گذاری را در این مقاله با مکتب‌خونه بشناسیم. امروزه به دلیل شرایط حاکم یا تحریم‌های اقتصادی، اکثر افراد به دنبال راهی برای آزادی مالی خود هستند. هدف سرمایه‌گذاران پیدا کردن راه و روشی است که در کنار حفظ آزادی مالی، ارزش پول و سرمایه را نیز حفظ کنند. به همین دلیل، بسیاری از افراد به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری روی می‌آورند.
رابرت کیوساکی در این باره می‌گوید:” پس‌انداز کردن پولی که هرروز در حال از دست دادن ارزش خود است، به تنهایی کافی نیست، بلکه این سرمایه‌گذاری است که شما را ثروتمند می‌کند.” یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. این صندوق‌ها مناسب افرادی است که علاقمند به سرمایه‌گذاری غیر مستقیم هستند.
این صندوق‌ها فرصتی برای افراد کم تجربه یا کسانی که وقت کافی برای سرمایه‌گذاری مستقیم ندارند، به وجود می‌آورد. این صندوق‌ها بازدهی بالاتری نسبت به سرمایه‌گذاری در بانک دارند.
صندوق سرمایه‌گذاری مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. این صندوق‌ها زیر نظر بعضی بانک‌ها و موسسات اعتباری و همچنین زیر نظر سازمان بورس قرار دارد. نحوه سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها به صورت مشارکتی است؛ یعنی افراد مختلف با هرمبلغی که بخواهند(با رعایت حداقل مبلغ لازم برای سرمایه‌گذاری) در سبدی از اوراق‌بهادار شرکت و سرمایه‌گذاری می‌کنند.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با ایفا نقش واسطه مالی موجب ایجاد فرصت برای یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک با بازدهی نسبتا خوب برای سرمایه‌گذاران می‌شود.
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها نیازی به دانش زیاد نیست و نیاز به صرف وقت برای کارهای اداری و مالی ندارد؛ زیرا تمام این‌کارها توسط متولی صندوق‌ها انجام می‌شود.
انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
برای درک بهتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهتر است ابتدا با انواع آنها آشنا شوید تا در ادامه بحث راحتتر معایب صندوق سرمایه‌گذاری را بررسی کنیم.
۱)صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت:
۷۰ تا ۹۰ درصد از دارایی این صندوق‌ها در گواهی سپرده بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت، سرمایه‌گذاری می‌شود. در اغلب موارد، باقی‌مانده دارایی صندوق‌ها در بورس سرمایه‌گذاری می‌شود.
سود این صندوق به صورت دوره‌ای به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. دوره سوددهی از قبل تعیین می‌شود؛ برای مثال: در دوره‌های ماهانه یا ۳ماه یکبار سود این صندوق‌ها پرداخت می‌شود.
۲)صندوق سرمایه‌گذاری سهامی:
حداقل ۷۰درصد از دارایی صندوق سرمایه‌گذاری سهامی، در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. مابقی دارایی نیز در اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار می‌گیرند.
ریسک صندوق سرمایه‌گذاری سهامی به دلیل سرمایه‌گذاری در بورس، از سایر صندوق‌ها بیشتر است.
۳)صندوق سرمایه‌گذاری مختلط:
همانطور که از نام این صندوق‌ها پیداست، این صندوق‌ها ترکیبی از دو صندوق قبلی هستند. حداکثر ۶۰ درصد دارایی‌ها در سهام و حداقل ۴۰درصد آنها در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود.
ریسک این صندوق‌ها بین دو صندوق قبلی قرار دارد.
۴)صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله:
عملکرد و بازدهی این صندوق‌ها به پشتوانه آنها بستگی دارد؛ زیرا دارایی این صندوق‌ها به صورت فیزیکی و همچنین فعالیت اصلی آنها در اوراق بهادار است.
۵)صندوق‌سرمایه‌گذاری در طلا:
بسیاری ار سرمایه‌گذاران قصد سرمایه‌گذاری با پول کم در بازار طلا را دارند. بعضی دیگر افراد علاقمند به سرمایه‌گذاری در این بازار از دزدیده شدن و گم شدن طلا و سکه خود می‌ترسند. این صندوق‌ها با معاملات سپرده سکه و اوراق بهادار مبتنی بر طلا به کسب سود می‌پردازند.
۶)صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان:
شاید ورود به بازار ملک با پول کم با هدف سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر نباشد. این صندوق‌ها باعث می‌شوند تا ورود به بازار ملک دیگر نیازمند سرمایه هنگفت نباشد.
صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان با جذب پول و سرمایه افراد در پروژه‌های بزرگ ساختمانی شرکت می‌کند.
معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
در بالا تعدادی از معروف‌ترین صندوف‌های سرمایه‌گذاری را معرفی کردیم. شاید از نظر بسیاری از افراد به خصوص افراد ریسک گریز، این صندوق‌ها مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد. اما سوالی که افراد تازه‌وارد به بازار سرمایه به طور مدام با آن دست و پنجه نرم می‌کنند این است که، معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری چیست؟
شاید استفاده از کلمه معایب آنچنان درست نباشد و کلمه ریسک، کلمه مناسب‌تری باشد. اما به دلیل نامطلوب بودن ریسک برای افراد ریسک گریز، ما ترجیح داده‌ایم از کلمه معایب استفاده کنیم.
۱)بازدهی کمتر نسبت به روش‌های مستقیم:
یکی از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کمتر بودن سود آن نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم است.
در شرایط خاص ،ممکن است فرد در روش مستقیم دچار زیان شود و در صندوق سرمایه‌گذاری سود به دست آورد، اما به طور میانگین میزان سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری کمتر از روش‌های مستقیم است. به همین دلیل، کسانی که اطلاعات کافی از سرمایه‌گذاری و شناخت کافی از بازارها دارند، ترجیح می‌دهند به طور مستقیم سرمایه‌گذاری کنند.
امروزه صندوق‌های متفاوتی توسط موسسات و بانک‌ها ارائه شده است که بازدهی هرکدام با دیگری متفاوت است. بعضی مواقع حتی ممکن است بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت برابر با سودبانکی شود.
۲)تسلط کم بر مدیریت سرمایه:
هنگام سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، فرد سرمایه خود را به افراد ماهر و مسلط به بازار می‌سپارد. همین موضوع می‌تواند به عنوان یکی از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری به حساب بیاید. بعد از سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران دیگر تسلط خاصی بر سرمایه ندارند و نمی‌توانند مدیریت سرمایه را اجرا کنند.
متولی و مدیران صندوق‌های سرمایه تمام تلاش خود را می‌کنند که به بهترین نحو از بازار سود ببرند. با این حال، صاحبان سرمایه به دلیل مسلط نبودن بر دارایی، قادر به مدیریت سرمایه نخواهند بود و اطلاع کاملی از سود سهام یا دارایی خریداری شده، ندارند. احتمال دارد بازدهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر از سود دریافتی سرمایه‌گذار باشد.
لازم به ذکر است که صندوق‌ها برای افراد تازه‌وارد و کسانی که زمان کافی برای سرمایه‌گذاری مستقیم ندارند، بسیار مناسب است.
۳)هزینه‌های جاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
صندوق‌های سرمایه‌گذاری هزینه‌هایی به دنبال دارد؛ مانند: هزینه دفاتر، پرسنل و هزینه‌های جاری متعدد. خدمات صندوق‌ها رایگان نیست و متولی صندوق این هزینه‌ها را از محل بازدهی صندوق‌ها پرداخت می‌کند. همین موضوع یکی دیگر از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری به شمار می‌آید و باعث کاهش سود صندوق‌ها نسبت به روش مستقیم می‌شود.
سرمایه‌گذاران معمولا از این هزینه‌ها آگاهی ندارند و ممکن است در بعضی صندوق‌ها هزینه‌ها بسیار بالاتر باشد و مقدار بیشتری از سود و بازدهی سرمایه کسر کند.
۴)صندوق‌ها حق رای در مجامع شرکت‌ها ندارند:
برای برخی سرمایه‌گذاران مهم است که بتوانند در مجامع شرکت‌ها حضور داشته باشند. این دسته از سرمایه‌گذاران نداشتن حق رای را از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری به حساب می‌آورند؛ زیرا سرمایه‌گذاران در روش مستقیم دارای حق رای در انواع مجامع شرکت، هستند.
۵)معروف نبودن صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
از سال ۸۸ تا به حال صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعالیت خود را در ایران شروع کرده‌اند. با این حال، بسیاری از افراد از وجود این صندوق‌ها بی‌خبر هستند.
۶)کم بودن سامانه‌های جامع برای دریافت اطلاعات صندوق‌ها:
هرکس قبل از سرمایه‌گذاری دوست دارد اطلاعات کافی کسب کند و از بین چند انتخاب، بهترین را برگزیند. کمبود سامانه‌ای جامع برای دریافت اطلاعات از آن جهت از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید که موجب ناتوانی سرمایه‌گذار در مقایسه بین صندوق‌ها می‌شود.
۷)نوسانی بودن بازده:
بازده نوسانی از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. هیچ تضمینی وجود ندارد که بازده صندوق شما مثبت باشد. FDIC یا شرکت بیمه سپرده‌گذاری فدرال از صندوق‌های سرمایه‌گذاری حمایت نمی‌کند. به همین دلیل هیچ تضمینی برای عملکرد خود و موفق صندوق‌ها وجود ندارد.
درست است که هر سرمایه‌گذاری ریسک خود را دارد. اما برای بسیاری از سرمایه‌گذاران مهم است در بازاری وارد شوند که مورد تضمین و حمایت FDIC باشد.( البته بعضی از صندوق‌ها دارای ضمانت بانک برای نقد شوندگی هستند.)
۸) نقدشوندگی صندوق‌ها:
در روش مستقیم، سرمایه‌گذار قادر خواهد بود در طول روز به خرید و فروش بپردازد. محدودیت در خرید و فروش در طول روز از دیگر معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. معاملات بعضی از صندوق‌های مشارکتی فقط در پایان روز معاملاتی ممکن است.
۹)دشواری در ارزیابی ارزش صندوق‌ها:
از دیگر معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دشواری در ارزیابی ارزش صندوق است. سرمایه‌گذار قادر نخواهد بود تا قیمت را به نسبت سود (P / E) و درآمد هر واحد (EPS) را محاسبه کند.
با داشتن اطلاعاتی از ارزش دارایی خالص صندوق مشترک، مقایسه صندوق‌ها تا حدی امکان پذیر خواهد بود. اما به علت متنوع بودن سبدهای سهام، مقایسه صندوق‌ها با یکدیگر کار بسیار دشواری است. حتی اگر اهداف مشترک و یکسانی داشته باشند.
صندوق‌های سرمایه گذاری چه معایبی دارند؟
صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از روش‌های سرمایه گذاری در بورس هستند که مانند دیگر روش‌ها و بازارها محدودیت‌ها و معایبی دارند. اما سؤال اینجاست که معایب یا به‌عبارتی محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه گذاری چیست؟ البته گفتنی است در بحث معایب صندوق‌های سرمایه گذاری به‌کارگیری واژه محدودیت مناسب‌تر است زیرا این صندوق‌های سرمایه گذاری بیشتر محدودیت دارند یا عیب و این محدودیت‌ها نیز توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به آنها تحمیل می‌شود. این در صورتی است که انواع صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از بهترین روش‌های سرمایه گذاری در بورس هستند.
محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از روش‌های سرمایه گذاری در بورس هستند که مانند دیگر روش‌ها و بازارها محدودیت‌ها و معایبی دارند. اما سؤال اینجاست که معایب یا به‌عبارتی محدودیت‌های صندوق‌های سرمایه گذاری چیست؟ البته گفتنی است در بحث معایب صندوق‌های سرمایه گذاری به‌کارگیری واژه محدودیت مناسب‌تر است زیرا این صندوق‌های سرمایه گذاری بیشتر محدودیت دارند یا عیب و این محدودیت‌ها نیز توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به آنها تحمیل می‌شود. این در صورتی است که انواع صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از بهترین روش‌های سرمایه گذاری در بورس هستند.
معایب یا محدودیت صندوق‌های سرمایه گذاری دارای چندین بخش و جنبه است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
-
محدودیت در تعداد کل واحدهای قابل صدور صندوق
یکی از مشکلاتی که در هنگام خرید واحدهای سرمایه گذاری صندوق‌ها پیش می‌آید محدودیت در خرید واحدهای هر صندوق است. برای بسیاری از ما پیش آمده است که قصد خرید واحدهای یک صندوق را داشته باشیم اما واحدی از صندوق برای فروش موجود نیست. در این صورت سرمایه گذار باید منتظر بماند تا واحدهای صندوق از سوی دیگر مشتریان باطل شود تا بتواند چند واحد خریداری کند یا اینکه صندوق با اخذ مجوز از سازمان بورس تعداد کل واحدهای صندوق را افزایش دهد تا بتواند واحدهای جدیدی صادر کند.
البته این مسئله برای صندوق‌های پرطرفدار که بازدهی خوبی داشته باشند پیش می‌آید زیرا معمولاً تقاضا برای خرید واحدهای صندوق و سرمایه گذاری زیاد است. در ماه‌های اخیر که استقبال از بورس افزایش پیدا کرد بسیاری از صندوق‌های سرمایه گذاری به سقف خود رسیده و تقریباً هیچ واحدی برای عرضه وجود نداشت. به‌عنوان مثال در گزارشی که سازمان بورس از عملکرد صندوق‌های سرمایه گذاری منتشر کرد سقف سرمایه گذاری در صندوق گسترش فردای ایرانیان ۶۰ میلیون واحد بوده است که نزدیک به ۵۹ میلیون آن به فروش رفته است.
-
ناشناخته بودن صندوق‌های سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه گذاری از سال ۸۸ کار خود را در بورس ایران آغاز کردند و در این ۱۲ سال توانسته‌اند سرمایه خوبی را از عموم مردم جذب بازار سرمایه کنند. این در حالی است که اکثر مردم شناخت زیادی از صندوق‌های سرمایه گذاری نداشته و اطلاعاتی در این زمینه ندارند. سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری مناسب افراد مبتدی بوده و تقریباً بدون ریسک است. در این میان کسانی که با صندوق‌های سرمایه گذاری آشنایی دارند سرمایه خود را در این صندوق‌ها سرمایه گذاری کرده و در سال‌های اخیر سود خوبی نصیب آنها شده است.
-
آنی نبودن قیمت گذاری واحدهای سرمایه گذاری
یکی دیگر از معایب صندوق‌های سرمایه گذاری عدم قیمت گذاری آنی واحدهای آن است. البته این مشکل در صندوق‌های ETF یا قابل معامله در بورس وجود ندارد و قیمت گذاری آنها به‌صورت آنی است. بنابراین اگر شما قصد خرید واحدهای یک صندوق را داشته باشید چون قیمت در پایان روز کاری اعلام می‌شود با قیمت اعلام شده برای فردا باید خرید کنید و در مورد ابطال واحدها نیز به همین صورت محدودیت وجود دارد.
-
کمبود سامانه‌ای جامع برای پوشش اطلاعات صندوق‌ها و مقایسه آنها
یکی دیگر از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، نبود سامانه‌ای جامع برای پوشش اطلاعات همه صندوق‌های موجود است. البته اغلب صندوق‌های سرمایه گذاری سایت اختصاصی خود برای خرید و فروش واحدها را دارند اما تمامی این صندوق‌ها در کنار هم برای مقایسه خریدار وجود ندارد. هم اکنون برخی از سایت‌های بورسی اقدام به جمع‌آوری اطلاعات صندوق‌ها برای مقایسه بازدهی و کمک به خریداران برای تصمیم گیری کرده‌اند.
-
خطر پذیری در بخش بازار
یکی دیگر از معایب صندوق‌های سرمایه گذاری خطرات سرمایه گذاری در بخش خاصی از بازار است. چنانچه سرمایه گذاری در بخشی صورت بگیرد که منجر زیان به سرمایه شود، صندوق شکست خواهد خورد.
-
سود تضمین شده
از میان صندوق‌های سرمایه گذاری صندوقی مناسب است که بانک اصل پول را تضمین کرده باشد. برخی از صندوق‌های حداقلی از سود را تضمین می‌کنند و چنانچه این تضمین وجود نداشته باشد در شرایطی که بازدهی صندوق کاهش پیدا کند، سود واریزی نیز کاهش پیدا کرده و صندوق نیز تعهدی برای پاسخگویی به شما نخواهد داشت. معمولاً صندوق‌ها پیش بینی سودی دارند که بانک اعلام می‌کند، اما سود قطعی صندوق ممکن است متفاوت باشد.
-
نداشتن حق رأی در مجامع شرکت‌ها
یکی از معایب صندوق‌های سرمایه گذاری این است که خریدار واحدهای صندوق حق شرکت در مجامع عمومی شرکت را نداشته و تنها می‌تواند سود مشخص شده را دریافت کند. تنها افرادی که واحدهای صندوق ممتاز را خریداری کرده باشند می‌توانند در مجمع شرکت حضور پیدا کنند.
-
کاهش قدرت اختیار سرمایه گذار بر سرمایه گذاری شخصی
در سرمایه گذاری مستقیم و خرید سهام شما اختیار کامل دارایی خود را داشته و می‌توانید بر خرید و فروش سهام خود نظارت داشته باشید. این در صورتی است که در صندوق این اختیار از شما گرفته شده و شما حق دخالت و نظارت بر سهام و دارایی خود را ندارید.
-
هزینه‌های اداره صندوق
یکی دیگر از معایب صندوق‌های سرمایه گذاری هزینه‌های است که برای اداره آن پرداخت می‌شود و به سرمایه گذار تحمیل می‌شود. این در صورتی است که در معاملات مستقیم این هزینه‌ها از سوی سرمایه گذار پرداخت نمی‌شود.
نتیجه‌گیری در رابطه با معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری:
در این مطالب معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری را بررسی کردیم. این صندوق‌ها راهی امن و مطمئن برای سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. به خصوص برای افرادی که دارای تخصص یا آگاهی لازم در رابطه با بازار نیستند.
ریسک این صندوق‌ها به دلیل تنوع دارایی‌ها کمتر از سرمایه‌گذاری مستقیم است. همچنین زمانی که سرمایه‌گذاری پول خود را به صندوق‌ها می‌سپارد، درواقع مدیریت آن را به افراد ماهر و حرفه‌ای سپرده است.
سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها این امکان را فراهم می‌کند تا بتوان با سرمایه‌های کوچک در سرمایه‌گذاری‌های بزرگ شرکت کرد.
برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، نوعی را انتخاب کنید که دارای تضمین اصل پول باشد. بعضی دیگر از صندوق‌ها، درصدی از سود را تضمین می‌کنند. این صندوق‌ها می‌تواند انتخاب بهتری نسبت به سایر صندوق‌ها باشد. وجود نداشتن تضمین حداقل سود، از معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که در شرایطی خاص، موجب کاهش بازدهی صندوق‌ها می‌شود و بانک‌ها و موسسات هم تعهدی در قبال کاهش سود ندارند.
