انتقال حرارت یکی از شاخه‌های مهم مهندسی مکانیک، فیزیک و شیمی است که به بررسی روش‌ها و فرایندهای انتقال انرژی گرمایی بین سیستم‌ها و محیط‌های مختلف می‌پردازد. انتقال حرارت به سه روش اصلی انجام می‌شود:

• هدایت حرارت (رسانش):
  در این روش، انرژی حرارتی از طریق تماس مستقیم مولکول‌ها از یک قسمت گرم‌تر به یک قسمت سردتر منتقل می‌شود. این نوع انتقال حرارت در مواد جامد بسیار مؤثر است. قانون فوریه برای هدایت حرارتی بیان می‌کند که نرخ انتقال حرارت هدایت از طریق یک ماده، مستقیماً با گرادیان دما و بطور معکوس با ضخامت ماده متناسب است. مثال‌های رایج این روش شامل انتقال حرارت از دیواره‌های ساختمان یا درون قطعات الکترونیکی است.
• جابه‌جایی حرارت (همرفت):
  این نوع انتقال حرارت شامل انتقال انرژی حرارتی به واسطه حرکت سیال است. جابه‌جایی به دو نوع طبیعی و اجباری تقسیم می‌شود. در جابه‌جایی طبیعی، حرکت سیال به دلیل تغییرات چگالی ناشی از اختلاف دما رخ می‌دهد، مانند حرکت هوا در اطراف یک شوفاژ. در حالیکه در جابه‌جایی اجباری، یک منبع خارجی مانند پمپ یا فن، سیال را به حرکت درمی‌آورد، مثل سیستم‌های خنک‌کننده خودروها.
• تابش حرارتی (تشعشع) :
  در این روش، انرژی حرارتی به صورت امواج الکترومغناطیسی (معمولاً مادون قرمز) از یک جسم به جسم دیگر منتقل می‌شود. این نوع انتقال حرارت نیاز به وجود ماده واسطه ندارد و حتی در خلا نیز رخ می‌دهد. قانون استفان-بولتزمن بیان می‌کند که توان تابشی یک جسم سیاه، متناسب با توان چهارم دمای مطلق آن جسم است. مثال رایج این روش، انتقال حرارت از خورشید به زمین است.
• کاربردهای انتقال حرارت
  انتقال حرارت کاربردهای گسترده‌ای در صنایع و زندگی روزمره دارد. برخی از این کاربردها عبارتند از:

تولید و تبدیل انرژی: در نیروگاه‌های برق، فرایندهای انتقال حرارت برای تبدیل انرژی گرمایی به انرژی الکتریکی استفاده می‌شوند. در نیروگاه‌های حرارتی، بخار آب با حرارت تولید شده از سوختن سوخت‌های فسیلی یا واکنش‌های هسته‌ای، توربین‌ها را به حرکت درمی‌آورد.

سیستم‌های تهویه مطبوع و گرمایش: در سیستم‌های HVAC (گرمایش، تهویه و تهویه مطبوع)، انتقال حرارت برای تنظیم دمای محیط‌های داخلی استفاده می‌شود. این شامل گرم‌کن‌ها، خنک‌کن‌ها، و سیستم‌های تهویه است.

صنایع فرآوری مواد غذایی: انتقال حرارت در فرایندهای پخت و پز، انجماد، و خشک کردن مواد غذایی نقش اساسی دارد. این فرایندها برای اطمینان از ایمنی و کیفیت مواد غذایی بسیار حیاتی هستند.

صنایع خودروسازی: سیستم‌های خنک‌کننده موتور و تهویه مطبوع خودروها بر اصول انتقال حرارت استوار هستند. این سیستم‌ها به حفظ دمای مطلوب موتور و راحتی سرنشینان کمک می‌کنند.

صنایع الکترونیک: خنک‌سازی قطعات الکترونیکی مانند پردازنده‌ها و واحدهای گرافیکی نیازمند مدیریت دقیق انتقال حرارت است تا از داغ شدن بیش از حد و آسیب دیدن قطعات جلوگیری شود.

پیشگیری از یخ‌زدگی: در هواپیماها و سازه‌های خارجی، سیستم‌های گرمایش الکتریکی و شیمیایی برای جلوگیری از یخ‌زدگی و حفظ کارایی آنها در شرایط سرد به کار می‌روند.انتقال حرارت یک موضوع چند بعدی و مهم است که در بسیاری از جنبه‌های علمی و صنعتی کاربرد دارد. درک دقیق و مدیریت موثر فرایندهای انتقال حرارت می‌تواند به بهبود کارایی انرژی، افزایش ایمنی و راحتی در زندگی روزمره، و پیشرفت‌های فناوری منجر شود.