شخصیت‌شناسی به روش انیاگرام یکی از انواع روش‌های شخصیت‌شناسی است. به جز این روش‌، روش‌های معروف دیگری مانند روش کتل، مایرز-بریگز (MBTI)، روش یونگ و ... نیز وجود دارند. شخصیت‌شناسی به روش انیاگرام و دیگر روش‌های شخصیت‌شناسی در موقعیت‌های بسیار زیادی به کار می‌روند. در حوزه توسعه فردی هر شخص اگر شخصیت خودش را به خوبی بشناسد و به نقاط قوت و ضعف خود اشراف پیدا کند می‌تواند تصمیم‌های بهتری در راستای انتخاب مسیر شغلی و رشته‌ تحصیلی مناسب خود بگیرد. شخصیت‌شناسی در حوزه منابع انسانی کمک می‌کند تا هنگام مصاحبه استخدامی تیپ‌های شخصیتی مختلف را به درستی بشناسیم و موقعیت شغلی مورد نظر هر فرد را بر اساس تیپ شخصیتی‌اش ارزیابی کرده تا بهترین تصمیم گرفته شود. در مذاکرات بین سازمان‌ها برای عقد قراردادها نیز آشنایی با شخصیت‌ هر فرد کمک می‌کند تا نقاط قوت و ضعف مذاکره‌کنندگان مختلف را بشناسید و مثلا اگر با یک فرد جدی مذاکره می‌کنید، از شوخی کردن اجتناب کنید.

در ابتدا ممکن است شخصیت‌شناسی به روش انیاگرام روشی سخت و پیچیده به نظر برسد، اما این‌گونه نبوده و انیاگرام مدلی بسیار ساده است. کافی است تا یک دایره بکشید و روی دایره 9 نقطه را با فاصله یکسان علامت گذاری کنید. نقاط را طوری از 1 تا 9 شماره‌گذاری کنید که عدد 9 در بالاترین قسمت دایره قرار بگیرد. هر کدام از این نقاط با یک خط به دو نقطه دیگر متصل می‌شوند. نقاط 3، 6 و 9 به یکدیگر متصل شده و یک مثلث متساوی‌الاضلاع را ایجاد می‌کنند. نقطه 1 به نقاط 4 و 7، نقطه 2 به نقاط 4 و 8، نقطه 4 به نقاط 1 و 2، نقطه 5 به نقاط 7 و 8، نقطه 7 به نقاط 1 و 5 و در نهایت نقطه 8 به نقاط 2 و 5 وصل می‌شوند. با اتصال این 9 نقطه به یکدیگر تصویر کلی مدل انیاگرام مشخص می‌شود، حال به بررسی این مدل می‌پردازیم.

در شخصیت‌شناسی به روش انیاگرام هر کدام از این 9 نقطه نشان‌دهنده یکی از تیپ‌های شخصیتی هستند و در واقع مدل انیاگرام تیپ‌های شخصیتی را به 9 دسته مجزا از هم تقسیم می‌کند. کاملا ممکن است که یک فرد شخصیتش را به بیش‌تر از یک تیپ شخصیتی نزدیک ببیند، اما در نهایت شخصیت‌شناسی به روش انیاگرام فقط یکی از این 9 تیپ شخصیتی را برای هر فرد انتخاب می‌کند. همچنین مدل انیاگرام تاکید می‌کند که شخصیت هر فرد در کودکی و بر اساس محیطی که در آن بزرگ می‌شود، شکل می‌گیرد و در بزرگ‌سالی شخصیت یک فرد تغییر نمی‌کند. تنها خصوصیات اخلاقی جدیدی به یک فرد اضافه شده و یا خصوصیات اخلاقی آن شخص ضعیف و قوی می‌شوند.

رفتارشناسی دیسک یکی از پرکاربردترین مدل‌ها و ابزارهای موجود در حوزه‌ی رفتارشناسی است. اما پیش از ورود به بحث رفتارشناسی DISC و جزئیات آن لازم است تا با تفاوت بین بحث رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی و همچنین انواع آن‌ها آشنا شویم تا در زندگی شخصی و کاری خود بتوانیم از این مدل‌ها استفاده کنیم.

رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی دو تفاوت عمده دارند. اولین تفاوت آن‌ها این است که رفتارشناسی بیشتر به خودمان کمک می‌کند اما شخصیت‌شناسی بیشتر به دیگران کمک می‌کند تا ما را بهتر بشناسند.

دومین تفاوت رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی در بعد زمانی آن‌هاست. شخصیت‌شناسی در اغلب مواقع حال انسان‌ها را هدف قرار می‌دهد اما رفتارشناسی چراغ راهی است برای آینده‌ی افراد که در ادامه با مثال‌هایی تفاوتشان را نشان خواهیم داد.

معرف‌ترین مدل‌های رفتارشناسی عبارتند از: رفتارشناسی دیسک (رفتارشناسی DISC) و مدل هالند. همچنین پر استفاده‌ترین و معروف‌ترین مدل‌های شخصیت‌شناسی عبارتند از: شخصیت‌شناسی با روش MBTI، شخصیت‌شناسی با مدل کتل، شخصیت‌شناسی انیاگرام، مدل یونگ و Big Five. 

همانطور که گفته شد، مدل‌های رفتارشناسی بیشتر به آینده‌ی افراد کمک کرده و برای خودشناسی به کار می‌روند. مثلا مدل هالند که شناخته‌شده‌ترین مدل برای استعدادیابی افراد است، به شما این کمک را می‌کند تا ببینید که در چه زمینه‌هایی استعداد دارید و برنامه‌ها‌ی بلند مدت شخصی و کاری خویش را با استعدادهای خودتان هماهنگ کنید.

اما مدل‌‌های شخصیت‌شناسی بیشتر لحظه‌ای هستند. مثلا منابع انسانی سازمان‌ها برای استخدام نیروهای مد نظرشان بهتر است تا از مدل‌های شخصیت‌شناسی استفاده کنند. یا در مباحث فنون مذاکره، شخصیت‌شناسی یکی از مباحث اصلی است که به مذاکره‌کننده کمک می‌کند تا استراتژی مذاکره خود را بر اساس تیپ‌های شخصیتی مختلف تغییر دهد و امکان پیروزی در مذاکرات را بالاتر ببرد. البته این مدل‌ها الزاما کامل و دقیق نیستند و به تمامی آن‌ها نقدهایی وارد است.

مدل رفتارشناسی DISC ، همانطور که از نامش هم پیداست، از چهار حرف D، I، S و C تشکیل شده است که هر کدام از این چهار حرف نشان‌ دهنده‌ی مدل‌های رفتاری متفاوتی هستند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد. لازم به ذکر است که مدل رفتارشناسی دیسک برخلاف مدل MBTI افراد را در یک طیف قرار می‌دهد.

مثلا یک فرد در مدل دیسک اگر بیش از 50% با معیارهای D مطابقت داشته باشد دارای ابعاد شخصیتی D است ولی ممکن است یک نفر 20% از این بعد را داشته باشد و اشکالی هم ندارد اما در مدل MBTI افراد یا برونگرا هستند و یا درونگرا و حالت بینابینی وجود ندارد.

حرف D که از ابتدای کلمه‌ی Dominance گرفته شده و به معنای تسلط و احاطه است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است.

مهم‌ترین صفاتی که در گروه D قرار می‌گیرند شامل: رقابتی بودن، مصمم، ریسک پذیر، صریح بودن، مصر بودن، چالش‌گرا، شروع کننده، حلال مشکلات و نتیجه گرایی است که معمولا افراد با درصد D بالا، تعداد قابل توجهی از این خصائص را دارند.

حرف I که از ابتدای کلمه‌ی Influence گرفته شده و به معنای تاثیرگذاری است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است.

مهم‌ترین صفاتی که در گروه I قرار می‌گیرند شامل: مثبت‌نگر بودن، خلاق بودن، مشتاق بودن، اعتماد کننده، اجتماعی، مشتاق، کلی‌نگر و ترغیب کنندگی است که معمولا افراد با درصد I بالا، تعداد قابل توجهی از این خصائص را دارند.

حرف S که از ابتدای کلمه‌ی Steadiness گرفته شده و به معنای ثبات است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است.

مهم‌ترین صفاتی که در گروه S قرار می‌گیرند شامل: ثبات بالا، خونسرد، آرام، قبل پیش‌بینی، ادراک بالا، صبور بودن، دلنشین بودن، دنبال کننده و سنونده خوب است که معمولا افراد با درصد S بالا، تعداد قابل توجهی از این خصائص را دارند.

حرف C که از ابتدای کلمه‌ی Compliance گرفته شده و به معنای تطابق و قانون‌مدار است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است.

مهم‌ترین صفاتی که در گروه C قرار می‌گیرند شامل: قاعده‌مند، با نزاکت، بالغ، جدی، دقیق، حقیقت‌یاب، استاندارد بالا داشتن، با وجدان، تجزیه و تحلیل کننده بودن است که معمولا افراد با درصد C بالا، تعداد قابل توجهی از این خصائص را دارند.

طبق گزارش مجله کسب و کار هاروارد در سال ۲۰۱۵، مهارت ارتباط موثر مهم‌ترین و تاثیرگذارترین مهارت، برای دستیابی به موفقیت است. به نظر می‌رسد توسعه مهارت‌های ارتباطی– به ویژه مذاکره- از مهم‌ترین اولویت‌های افرادی است که خواهان پیشرفت و بهبود ابعاد مختلف زندگی خود هستند.

زمانی که در روابط روزانه‌ی شخصی و شغلی، با پیش فرض‌های ذهنی متداول خود با افراد برخورد می‌کنیم معمولا دچار تعارضات و سوتفاهم‌های زیادی می‌شویم. احتمالا یکی از جذاب‌ترین و کاربردی‌ترین مباحث ارتباطی، مبحث شخصیت‌شناسی است. استفاده از ابزار شخصیت‌شناسی MBTI که امروزه یکی از مطرح‌ترین ابزارهای تیپ‌شناسی در جهان است و در بیش از ۸۰ شرکت از ۱۰۰ شرکت برتر fortune100 مورد استفاده است به ما کمک می‌‌کند تا برای درک و شناخت صحیح از افراد در جلسات مذاکره، فروش، و همچنین رهبری و تیم‌داری بسیار قدرتمندتر از پیش عمل کنیم.

تاکنون میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از این ابزار بهره بردند. واحدهای منابع انسانی و روانشناسان پیرو مکتب یونگ نیز با بهره‌گیری از آن به تصمیم‌گیری بهینه، حل تعارض و بهبود کار تیمی افراد کمک می‌کنند. MBTI افراد را به ۱۶ تیپ شخصیتی مختلف تقسیم می‌کند.

با تسلط بر MBTI می‌توانید در زمان کوتاهی  تیپ شخصیتی افراد را تشخیص دهید و فرایند متقاعدسازی آن‌ها را بسیار ساده تر طی کنید .تسلط بر MBTI نه تنها در مذاکرات حرفه‌ای، بلکه در روابط روزانه نیز به شما کمک می‌کند تا تعاملات اثربخش‌تری داشته باشید. همچنین با یافتن تیپ شخصیتتان مسیر تحصیلی و شغلی مناسبتان را شناسایی خواهید کرد و استعدادهایتان را کشف می‌کنید.

اگر صاحب کسب و کار هستید در این دوره خواهید آموخت چگونه تیپ شخصیتی مشتریان خود را تشخیص دهید و برنامه‌ی بازاریابی و تبلیغاتتان را بهبود دهید.

مدرس این دوره علاوه بر استفاده از معتبرترین وبه روزترین منابع در طراحی این درس، با بهره‌گیری از مثال‌ها و نمونه‌های کاملا کاربردی که حاصل تجربیات مشاوره و تدریس ایشان است، به شکلی ساده و روان به تدریس مباحث پرداخته است.

همچنین دوره‌ی MBTI مکتب‌پلاس به گونه‌ای طراحی شده تا برای افرادی که تا کنون مطالعات متمرکزی در این حوزه نداشتند نیز مفید باشد.