آموزش معماری نظری به بیان و نقد دیدگاه‌های معماران و منتقدان معماری می‌پردازد. مبانی نظری معماری، شناخت مصالح، روش‌های اجرا و دیگر نکات مربوط به ساخت و ساز یک بنا و سازه را مورد مطالعه قرار می‌دهد. برای کلیه‌ی معماران و افراد علاقه‌مند به این فن و هنر، ضرورت دارد تا با مبانی نظری این رشته آشنایی داشته باشند.
علم معماری به مطالعه برای ساخت مسکن و سرپناه انسان‌ها می‌پردازد. عوامل زیادی روی مسکن تأثیر دارند. فضاهای سبز، آسایش، فضاهای امن، دور بودن از هیاهوی شهری و غیره برخی از پارامترهایی هستند که باید در طراحی و ساخت سازه‌های مسکونی مورد مطالعه قرار بگیرند. این وظیفه در شاخه‌ی معماری برطرف خواهد شد.
معماری با تکیه بر فنون و تکنیک‌های مدرن ساخت و ساز و نگاهی به زیبایی‌شناختی سازه‌ها، اقدام به طراحی و ساخت سازه‌های بی‌نقص و استاندارد می‌کند. باتوجه به اهمیت سازه‌های مسکونی (و دیگر انواع سازه)، دانش معماری نیز اهمیت خود را نشان خواهد داد.
معماری هم فن و صنعت است و هم هنر و زیبایی. بنابراین زمانی‌که از دانش معماری سخن می‌گوییم هم بخش مهندسی و هم بخش هنری آن را مورد نظر قرار داده‌ایم. این امر بدان معناست که در مبانی نظری معماری، هم تجلی زیبایی‌ها و هم دیدگاه‌های مختلف فنی یک سازه مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
در این شاخه از علم معماری، به مطالعه‌ی دیدگاه‌ها و ایده‌های نظری در میان معماران پرداخته می‌شود. هر ایده مورد بحث و تفکر قرار گرفته و سپس نقد خواهد شد. لابه‌لای این نقدها، طرز تفکر معماران قبلی تعیین می‌شود. این طرز تفکر می‌تواند مبنای ایده‌های بعدی نیز قرار بگیرد.
آموزش معماری نظری که به مطالعه‌ی مبانی نظری معماری می‌پردازد و ایده‌های نظری و علمی در این زمینه را بررسی می‌کند. این مطالعات سبب خواهد شد تا پرورش ایده‌ها و روش‌های جدید در زمینه‌ی معماری ساده‌تر باشد. مطابق با شرح معماری نظری، یک ایده یا تجربه از معماران قبلی، به وسیله‌ی عقل موشکافی شده و سعی می‌شود تا قوانین و استانداردهای آن کشف شود.
این مطالعات عمدتاً به دو منظور انجام می‌گیرد. یکی تولید معماری جدید از روی نظرات و تجربیات قبلی و هدف دوم، نقد معماری موجود برای شناسایی نقاط قوت و ضعف آن. بدین صورت که شما می‌توانید از روی نظرات معماران قبلی، به پارامترهای مهم طراحی و ساخت در حوزه‌ی معماری پی ببرید. هم‌چنین معماری جدید را با این پارامترها تطبیق داده و آن را نقد خواهید کرد.
تحقیق در مورد مبانی نظری معماری به شما کمک می‌کند تا اندیشه‌های مختلف در این حوزه را بشناسید. این شناخت سبب می‌شود تا قدرت نقد و تحلیل آن را به‌دست آورید. در نتیجه مکاتب مختلف حوزه‌ی معماری را شناسایی کرده و می‌توانید به‌طور تخصصی به نقد یک مکتب خاص بپردازید.
از سوی دیگر برای طراحی در معماری، شما باید اصول فنی و تکنیکی آن را بدانید. در نظر داشته باشید که برای اجرای واقعی پروژه‌های معماری، شما باید بتوانید خواسته‌های کارفرمایان را با واقعیات و استانداردها تطبیق دهید. این امر شما را ملزم می‌کند که اصول فکری و مبانی نظری معماری را بدانید.
به بیان خیلی ساده‌تر، آموزش مبانی نظری، نقشه‌ی راه برای ایده‌پردازی تا اجرای پروژه‌های معماری را نشان می‌دهد. اگر چیزی از این نقشه ندانید، احتمالاً برای مسیر صحیح، سردرگم خواهید شد. اطلاع از رهیافتهای نظری، جایگاه شما را روی این نقشه تعیین کرده و به شما یک دید جامع‌تری ارائه می‌دهد.
در مبانی نظری معماری، مکاتب مختلفی وجود دارد. در حقیقت هریک از این مکاتب از ابزارهای خاصی برای تحلیل و نقد نظرات استفاده می‌کنند. این مکاتب عبارتند از:
شک گرایان
نسبی گرایان
اشراقیون و عرفا
حکمت متعاله
حس‌گرایان درونی و بیرونی
عقل گرایان
مشائیان
کلیه‌ی علاقه‌مندان به معماری و عمران و افرادی که در این حوزه به‌صورت حرفه‌ای فعالیت دارند، می‌بایست با دانش نظری معماری آشنا شوند. مهندسین معمار و عمران، بخش عمده‌ی مخاطبین این آموزش‌ها به‌شمار می‌آیند.
برای یادگیری معماری نظری، منابع بسیار زیادی وجود دارد. شما می‌توانید یادگیری خود را با مطالعه‌ی کتاب مبانی نظری معماری و یا جزوه مبانی نظری معماری شروع کنید. اگر بودجه‌ی کافی برای تهیه و خریداری کتاب مبانی معماری ندارید، استفاده از نسخه‌ی Pdf مبانی نظری معماری (رایگان یا با هزینه‌ی کم) توصیه می‌شود.
منبع دیگری که برای یادگیری معماری نظری کمک‌کننده و مفید است، شرکت در دوره‌های آموزشی است. اگر بودجه‌ی اندکی دارید، می‌توانید از دوره‌های آنلاین و غیرحضوری استفاده کنید. شرکت در این دوره‌ها در زمان و انرژی شما برای یادگیری صرفه‌جویی قابل توجهی را به‌عمل می‌آورد.
اگر برای مطالعات معماری نظری از کتاب استفاده می‌کنید، خوب است تا فهرستی از بهترین منابع در این زمینه در اختیار داشته باشید. فهرست زیر، عناوین کتاب‌های آموزشی معماری نظری را نشان می‌دهد.
• کتاب سیری در مبانی نظری معماری نوشته‌ی غلامحسین معماریان
• کتاب مبانی نظری معماری نوشته‌ی عبدالحمید نقره‌کار
• کتاب مبانی نظری معماری در غرب (سه جلدی) نوشته‌ی دیوید اسمیت کاپن
• جزوه مبانی نظری معماری مهدی حجت
• کتاب مبانی نظری معماری در طراحی ورودی شهر نوشته‌ی پوریا مرادی
• کتاب آموزش معماری (از رهیافتهای نظری تا رویکردهای ععملی) نوشته‌ی علی بهنام والا
• کتاب درس گفتار مبانی نظری معماری نوشته‌ی سید غلامرضا اسلامی
• کتاب مبانی نظری معماری تألیف دکتر محمد فاتح و مهندس بابک داریوش
• کتاب مبانی نظری معماری نوشته‌ی علیرضا علی مددی
• کتاب مبانی آموزش معماری (رویکردی بر معماری ایرانی) نوشته‌ی دکتر مرتضی صدیق، دکتر سید باقر حسینی و مهندس دانیال صدیقی
• کتاب نظریه و روش‌های طراحی نوشته‌ی دکتر حیدر جهان‌بخش و سید تاج‌الدین منصوری
• کتاب سیر اندیشه‌های معماری نوشته‌ی محمد جواد مهدوی نژاد
• کتاب نظریه‌های معماری نوشته‌ی امیر بانی مسعود
آن‌چه که در این دوره‌ی آموزشی بدان پرداخته می‌شود، خلاصه‌ای از مباحث سرفصل‌های زیر است:
معرفی مبانی نظری در معماری
تعریف معماری
ضرورت یادگیری مبانی نظری در معماری
انسان شناسی در معماری
در این سرفصل، نام معماران برتر مطرح می‌شوند. در سرفصل‌های بعدی، اطلاعات کامل‌تری در خصوص زندگی‌نامه، آثار و سپس فلسفه و دیدگاه این افراد مطرح خواهد شد.
• بررسی زندگی‌نامه و آثار معماران برگزیده‌ی جهان
• بیان فلسفه و اندیشه‌ی معماران برتر دنیا
• معرفی برندگان جوایز بین المللی در شاخه‌ی معماری
• معرفی بهترین گروه‌های معماری دنیا
• معرفی مجلات معتبر در زمینه‌ی معماری
• آشنایی با ارتباط با معماری با دیگر علوم
• پارامترهای مهم در معماری
• مفاهیم کلیدی در معماری
• تجزیه و تحلیل آثار معماری
• آشنایی با انواع محصولات معماری (انواع سازه‌ها در شهرسازی)
دشواری مطالعات نظری، یک امر نسبی است. به‌طور کلی اگر یادگیری اطلاعات لازم برای یک رشته را از مبتدی و سطوح اولیه آغاز کنید، مسیر ساده‌تری را پیش‌رو خواهید داشت. مطالعات نظری معماری، جزو مطالعات اولیه‌ی رشته‌ی معماری است. بنابراین گرچه حجم اطلاعات وسیع است، اما به دلیل سطح پایین‌تر، دشواری کم‌تری در آن احساس خواهد شد.
شما می‌توانید برای یادگیری معماری، از دوره‌های موجود در مکتب خونه استفاده کنید. این دوره‌ها شما را برای حضور در پروژه‌های واقعی معماری آماده می‌کند. دوره‌های آموزشی مکتب خونه براساس سطح علمی دانشجویان از مقدماتی تا پیشرفته تدوین شده و به شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد تا با سطح علمی فعلی خود، دوره‌ی مناسب را انتخاب کنند.