بازاریابی

مارکتینگ یا بازاریابی چیست؟ چرا روز به روز این کلمات بیش از پیش به گوشمان می‌خورد؟ اصول بازاریابی چیست؟ اصلا آیا می‌توان برای بازاریابی هم همانند خیلی از علوم قواعدی را تعریف کرد؟

اگر شما لغت‌نامه را باز کنید و کلمه‌ی بازاریابی را در آن جست و جو کنید احتمالا با این تعریف مواجه می‌شوید که به تمام کارها و فعالیت‌هایی که برای بیشتر دیده شدن و فروش محصولات یا خدمات انجام می‌گیرد بازاریابی می‌گویند. اما خب این تعریف نمی‌تواند بیانگر تمام پیچیدگی‌های این حوزه باشد. شاید شما از یک شخصی که موقعیت شغلی مربوط به مارکتینگ دارد و سال‌ها کار بازاریابی انجام داده هم این سوال‌ها را بپرسید نتواند به درستی جواب شما را بدهد چرا که به سختی می‌توان تعریفی را بیان کرد که شامل تمامی فعالیت‌های یک بازاریاب باشد. همین وسعت و پیچیدگی باعث شده تا بازاریابی به بخش‌های مختلفی تقسیم شود و هرکس بر اساس توانایی‌ها و تخصص‌هایی که دارد در یک بخش از مارکتینگ فعالیت کند. بازاریابی اینترنتی، بازاریابی حضوری و تلفنی، بازاریابی شبکه‌ای و ... هر کدام بخشی از بازاریابی هستند که گاه افرادی با تخصص‌ و دانش کاملا متفاوت با یکدیگر نیاز دارند.

مفاهیم بازاریابی نیز بعضی اوقات با حوزه‌های دیگر هم‌پوشانی دارد. بر فرض مثال حوزه‌ی تبلیغات یا فروش مفاهیمی بسیار مشابه با مفاهیم بازاریابی دارند. 

به طور کلی نبض اصلی هر کسب و کار رو به رشدی نیاز است تا دست مارکترها باشد. آن‌ها هستند که همیشه در حال بررسی رفتار مصرف کنندگان هستند. با تشکیل جلسات، ارسال پرسش‌نامه، تحلیل و بررسی داده‌ها و رفتار مصرف کنندگان نیاز مصرف‌کننده را پیدا می‌کنند.

تا پیش از دهه‌ی 1950 میلادی بازاریابی و تبلیغات به روزنامه‌ها و مجلات خلاصه می‌شد؛ اما با ورود رادیو و تلویزیون به منازل مردم و در ادامه همه‌گیری اینترنت، اصول و مفاهیم بازاریابی در کسب و کارها اهمیتی دوچندان پیدا کرد.

به دلیل تنوع بسیار زیادی که محصولات و خدمات مختلف دارند؛ برای هرکدامشان هم مدل بازاریابی متفاوتی هم با دیگر محصولات و خدمات نیاز است. بازاریابی را می‌توان با مدل‌های مختلفی انجام داد، مانند:

بازاریابی اینترنتی: با پیدایش اینترنت و رواج روز افزون آن بین مردم، نگاه‌ها به این مقوله جلب شد که بازاریابی و تبلیغات از طریق اینترنت و در فضای آنلاین صورت بگیرد.

بازاریابی از طریق موتورهای جست و جو (SEM): روزانه میلیون‌ها انسان به موتورهای جست و جو نظیر گوگل و یاهو سر می‌زنند و به دنبال محصولات، خدمات و پرسش‌های خود می‌گردند. در نتیجه می‌توان از طریق موتورهای جست و جو با مصرف‌کنندگان ارتباط برقرار کرد.

بازاریابی شبکه‌های اجتماعی: شبکه‌های اجتماعی کاربران بیشماری در سراسر دنیا دارند و این کاربران هر روز به شبکه‌های اجتماعی سر می‌زنند. کسب و کارها می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و از طریق اینستاگرام، فیس‌بوک، لینکداین، پینترست، توئیتر و دیگر شبکه‌های اجتماعی با مخاطبانشان ارتباط برقرار کرده و محصولات و ویژگی محصولاتشان را به کاربران نشان دهند.

بازاریابی چاپی: درست است که با رشد اینترنت و افزایش شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی اقبال به روزنامه‌ها و مجلات کمتر شده، اما از آنجایی‌که مخاطبانی وفادار و نیچ (Niche) دارند هنوز هم از این نوع بازاریابی استفاده می‌شود.

بازاریابی ایمیلی و پیامکی: این نوع بازاریابی یکی از راه‌هایی است که بیشتر به فروش محصول کمک می‌کند. اما تمرکز بیش از حد و بی‌رویه بر رویآن باعث تاثیر عکس و نارضایتی مخاطب می‌شود.

بازاریابی چریکی (Guerilla Marketing): یک روش کم‌هزینه از بازاریابی به شمار می‌رود که هدفش ایجاد تجربه‌ای خوشایند و لذت‌بخش در مصرف‌کننده است.

در دهه‌ی 1960 میلادی، مک کارتی یک اصل به اصول بازاریابی با نام 4پی اضافه کرد. 4پی برگرفته از حروف اول چهار کلمه انگلیسی محصول (Product)، قیمت (Price)، مکان (Place) و جلواندازی (Promotion) است. 4پی به طور کامل مشخص می‌کند که که بازاریابی چقدر با تمام ابعاد یک کسب و کار در هم تنیده است.

محصول (Product): فرض کنید شما یک ایده برای تولید محصولی جدید دارد. اگر ایده خود را عملیاتی کنید و محصول مد نظرتان را تولید کنید، احتمالا نمی‌توانید این محصول را به فروش نیز برسانید. در  اینجا اهمیت تیم بازاریابی مشخص ‌می‌شود. بازاریاب‌ها با بررسی محصول و بررسی بازار نیازهای مشتریان را تحلیل می‌کنند و اگر لازم باشد تغییراتی در ماهیت و کیفیت محصول ایجاد می‌کنند تا نیاز مصرف‌ کنندگان را بیش از پیش مرتفع کند.

قیمت (Price): تیم بازاریابی با بررسی بازار و مطالعه دقیق روی رقبا و محصولات مشابه می‌تواند قیمت مناسبی برای محصول در نظر بگیرد. اگر قیمت محصول زیاد باشد، مزیت رقابتی خود را نسبت به محصولات مشابه رقبا از دست می‌دهد و آن طور که باید و شاید نمی‌فروشد. اگر قیمت محصول کم‌تر از چیزی که باید باشد تعیین شود ممکن است شما بیش‌تر از درآمدتان هزینه کنید و سود خود را از دست بدهید. خوشبخاتانه در این زمینه هم مارکترها می‌توانند کمک کنند و با تحلیل رقبا، پرسش‌نامه و بررسی بازار قیمت مناسبی را برای محصولات مشخص کنند.

مکان (Place): یک سوال خیلی مهم که برای کسب و کارها پیش می‌آید این است که بازار هدف ما کجاست. بازاریاب‌ها با بررسی بازار سعی می‌کنند تا دریابند که محصول مورد نظر در کدام مکان فروش بیشتری دارد و در چه جایی باید تبلیغات صورت بگیرد تا از هدر رفت هزینه جلوگیری شود. مثلا اگر محصول شما کرم ضد آفتاب باشد، احتمالا بازار هدف شما مناطقی است که ابری و بارانی نیستند و باید در شهرهای گرم و آفتابی تبلیغات خود را نجام دهید. حتی اگر سرمایه زیادی هم برای تبلیغات داشته باشید و هدر رفت هزینه برایتان اهمیت چندانی نداشته باشد، تبلیغات در جایی که بازار هدف شما نیست می‌تواند نتیجه‌ی معکوس داشته باشد.

جلواندازی (Promotion): پی چهارم که تحت عنوان پروموشن شناخته می‌شود بیشتر از مکان و قیمت و محصول دیده می‌شود. هر اقدامی از قبیل تخفیف، تبلیغات و طراحی کمپین‌های مختلف در این بخش جای می‌گیرد. تمام اعمالی که در پی چهارم صورت می‌گیرد در نهایت باید منجر به شناخته شدن بیش از پیش یک برند یا افزایش فروش شود. نکته حیاتی این است که نباید بیش از اندازه روی پی چهارم تمرکز شود چرا که ممکن است نتیجه‌ی عکس داشته باشد و به فروش کمتر یا ضربه خوردن نام برند شما منجر شود.