اقتصاد مهندسی به زبان ساده بررسی اقتصادی بودن یک پروژه مهندسی یا مقایسه چند پروژه باهم است، اقتصاد مهندسی عبارت است از استفاده از مجموعه‌ای از روش‌های ریاضی برای ساده‌کردن مقایسه اقتصادی پروژه‌ها.

این علم، ابزار تصمیم‌گیری لازم را برای انتخاب اقتصادی‌ترین پروژه و اجرانمودن آن ایجاد می‌کند. درواقع برای هر پروژه، باید بتوان اثرات اجرای یک پروژه را هم کمی (Quantified) نمود و هم پولی (Monetized) کرد تا بتوان اثرات را با استفاده از روش‌هایی که در این درس تشریح می‌شود، درنهایت به یک مقدار واحد تبدیل نمود و قادر بود یک پروژه را با گزینه عدم انجام آن (Do Nothing) یا چند پروژه‌ را با یکدیگر مقایسه نمود. یک متخصص اقتصاد مهندسی، با استفاده از دانش علوم اقتصاد و مهندسی مربوط به رشته موردنظر خود، باید بتواند در نقش یک تصمیم‌ساز، برترین پروژه را با توجه به محدودیت منابع شناسایی کند، به سؤالاتی در رابطه با انتخاب پروژه برتر برای سرمایه‌گذاری، تعیین میزان و نوع مخاطره هر پروژه، تعیین بهترین فرایند مالی ممکن برای پروژه، تعیین انواع متغیرهای مؤثر در پروژه با ذکر میزان و نحوه تأثير، تعيين آثار تورم در اجرای پروژه، تعیین عدم قطعیت‌ها در اجرای پروژه و موارد مختلفی از این‌ دست پاسخ دهد.

درنهایت وی باید بتواند برای یک تصمیم‌گیر (Decision Maker) فرایند اخذ تصمیم را تسهیل نماید. توجه فرمایید که در رشته‌های مهندسی، تمرکز عمده بر طراحی و ساخت است، درحالی‌که در بسیاری از موارد، مهندسان باید بین گزینه‌های مختلف ساخت یک گزینه را انتخاب و اجرا نمایند (مثلاً باید بدانند که کدام گزینه برای ایجاد یک مسیر بزرگراهی می‌تواند بهتر باشد یا کدام‌یک از سیستم‌های حمل‌ونقلی انبوه‌ شهری (مترو سبک، تراموا، اتوبوس تندرو شهری یا مونوریل) می‌تواند مناسب برای اجرا در یک کریدور شهری با حجم متوسط تقاضای سفر باشد). تصمیم‌های مهندسی به‌خصوص در پروژه‌های بزرگ (راه‌سازی، سدسازی، ایجاد فرودگاه و ...)، دارای اثرات بسیار متنوع، با مقیاس وسیع، با کمیت بزرگ و دامنه زمانی بسیار طولانی بر محیط زیست انسان‌‌ها است؛ لذا تسلط کافی بر علم اقتصاد مهندسی می‌تواند از رخداد تصمیم‌های نادرست مهندسی به‌خصوص در پروژه‌های کلان و بزرگ جلوگیری نماید.

افرادی که این دانش را دارند می‌توانند به شرکت‌های مهندسین مشاور و ارگان‌های ذی‌ربط و ذی‌مدخل کمک شایانی در سیاست‌گذاری‌های مهندسی نمایند. همه پروژه‌های کلان کشور نیازمند بررسی از منظر علم اقتصاد مهندسی هستند. علم اقتصاد مهندسی را در کل می‌توان به دو دسته تحلیل فایده-هزینه مالی (Financial Benefit-Cost Analysis) و تحلیل فایده-هزینه اقتصادی (Economical Benefit-Cost Analysis) تقسیم نمود. تحلیل فایده-هزینه مالی مورد توجه بنگاه‌های اقتصادی خرد و خصوصی است و منافع و هزینه‌ها از منظر یک بخش خصوصی مدنظر قرار می‌گیرد و آیتم‌هایی چون قیمت فروش محصول، هزینه اجاره ادوات و فضا، هزینه تعمیر، نگه‌داری و بهره‌برداری، مالیات پرداختی، یارانه دریافتی، دستمزدها و ... در تحلیل اقتصاد مهندسی وارد می‌شوند.

در تحلیل فایده-هزینه اقتصادی، از دیدگاه کلان و براساس منافع و هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم برای کلیه شهروندان یا بخشی از آن‌ها، تحلیل جلو می‌رود و غیر از درآمدها و هزینه‌های مستقیم، آیتم‌هایی چون سلامت عمومی، عدالت، رفاه اجتماعی، محیط‌زیست، آبادانی، اشتغال، منابع طبیعی، منابع غیرقابل جایگزین و ... نیز در تحلیل اقتصاد مهندسی مدنظر قرار می‌گیرند.

ارزیابی اقتصاد مهندسی مناسب باید (تقریباً) تمام اثرات و نتایج از اجرای پروژه اعم از محسوس، نامحسوس، کمی و غیرکمی را در نظر بگیرند. ازآنجاکه این ارزیابی مربوط به وقایع آینده نیز هست، باید بتوان آینده را نیز پیش‌بینی نمود و براساس آن، تخمین‌هایی از نتایج احتمالی ارائه داد. با عنایت به این‌که بسیاری از زوایای حیطه اقتصاد به‌خصوص در کشورهای درحال‌ توسعه مثل کشور ما با ریسک و عدم اطمینان همراه است، می‌بایستی در برآوردهایی که انجام می‌شود اثر عدم اطمینان را موردتوجه قرار داد. روش‌هایی برای تحلیل حساسیت (Sensitivity Analysis) و روش‌هایی برای ورود متغیرهایی که با عدم قطعیت (Uncertainty) همراه هستند، تحلیل ریسک (Risk Analysis)، تحلیل فازی فایده-هزینه (Fuzzy Benefit-Cost Analysis)، تأثیر مالیات بر درآمد و محاسبه درآمد مشمول مالیات (Taxable Income)، اثر تورم (Inflation) بر فرایندهای مالی و تأثیر نقش وام (Loan) در پوشش بخشی از مبالغ راه‌اندازی پروژه نیز، از مواردی است که باید در درس اقتصاد مهندسی به آن پرداخته شود.

آموزش رایگان اقتصاد مهندسی مناسب چه کسانی است؟

درس اقتصاد مهندسی یکی از دروس مقطع کارشناسی مهندسی عمران، مهندسی صنایع و ... است.