آموزش گام به گام نقاشی مینیاتوری

یکی از راه‌های زنده نگه داشتن هنر و صنایع کشور آموزش نقاشی مینیاتوری است. پیدایش این سبک نقاشی ایرانی به پیش از ظهور اسلام بر می‌گردد. این تکنیک نقاشی اوایل برای تصویر نگاری کتاب‌ها استفاده می‌شد. نام‌های اصلی نقاشی مینیاتوری در ایران تذهیب و نگارگری بوده که با ورود فرانسوی‌ها به ایران واژه مینیاتوری را برای این هنر انتخاب کردند.

اگر بپرسید معنای مینیاتور چیست باید بگویم، کلمه مینیاتور Miniature واژه‌ای ساخته شده از عبارات minimum natural به معنی طبیعت کوچک است. انتخاب چنین نامی برای این هنر ایرانی می‌تواند مهر تأییدی بر مهارت، ذوق و اشتیاق هنری پیشینیان ما باشد؛ چرا که اجداد ما سال‌ها قبل از پیشرفت‌های صورت گرفته در اروپا توانستند به صورت کاملاً هنرمندانه نقاشی‌هایی در ابعاد ریز داخل کتاب‌های خود بگنجانند. دقت و ظرافت نقاشی‌های مینیاتوری به قدری بالا بوده که فرانسوی‌ها آن را با واژه طبیعی توصیف کردند.

البته این ماجرا به حدود ۸۰ سال پیش برمی‌گردد. اما همان‌طور که اشاره شد قدمت این سبک نقاشی بسیار بالاتر از حضور فرانسوی‌ها در ایران بوده است. نقاشی مینیاتوری ایرانی پس از اعلام موجودیت اسلام تبدیل به ابزاری برای ادغام مکتب اسلام و عرفان ایرانی در تصاویری نفیس و ارزشمند شد. از دلایل اصلی  چنین اتفاقی می‌توانیم به قرابت بالای فرهنگ ایرانی و اسلام نوظهور آن زمان اشاره کرد.

در دوران عباسی این هنر به قدری رشد کرد که توانست در دربار عباسی جایی برای خود باز کند. اما متأسفانه با ورود مغول‌ها به منطقه و چپاولگری‌هایی که انجام داند، هزاران طرح مینیاتوری ایرانی از بین رفتند؛ بنابراین سده‌های هفتم و هشتم دوران تاریکی برای دنیای هنری ایران محسوب می‌شوند. همین دشمنی‌های دیرین و بی‌توجهی بیش از حد ما به حفظ و نگهداری این هنر باستانی می‌تواند عاملی بزرگ در از بین رفتن مینیاتور ایرانی شود. 

پس باید آموزش نقاشی مینیاتوری و هر میراث باستانی دیگری را به شدت جدی بگیریم. با تبدیل شدن هر یک از ما به یک مینیاتوریست پایه‌‌های فرهنگ و اصالت ایرانی هر چه بیشتر مستحکم خواهند شد. 

آموزش نقاشی مینیاتوری ایرانی را از کجا شروع کنم؟

آموزش مینیاتور و کار کردن با مداد رنگی بسیار لذت بخش است. اما اغلب ما اطلاع دقیقی از فرایند یادگیری آن نداریم. پیشنهاد می‌کنم با پیدا کردن یک آموزش نقاشی مینیاتوری ساده شروع کنید. با وجود تمام چالش‌هایی که در کشور وجود دارند خوشبختانه از دنیای تکنولوژی و اینترنت دور نیستیم؛ بنابراین می‌توانید با یک سرچ ساده یکی از مؤسسه‌هایی که آموزش مینیاتور رایگان یا مقدماتی ارائه می‌دهند را پیدا کنید. 

خیلی راحت می‌توانید نقاشی مینیاتوری ساده را از این طریق یاد بگیرید. اگر حس کردید انگیزه یادگیری این سبک نقاشی در شما افزایش می‌یابد ادامه راه به خودی خود برایتان روشن می‌شود. البته مسیر بهتر برای ثبت نام در دوره آموزش طراحی مینیاتور پیش مطالعه در مورد چیستی و انواع آن است. تا اینجا تا حد زیادی در مورد چیستی این سبک نقاشی بحث کردیم. در ادامه سعی می‌کنیم مکاتب مختلف نقاشی مینیاتوری در ایران را مورد بررسی قرار دهیم.

مکاتب نقاشی مینیاتوری در ایران

پرداختن به صورت دقیق و جزء به جزء به مکاتب نقاشی مینیاتوری در ایران از حوصله این نوشته خارج است. اما باید بدانید این سبک نقاشی که از سده سوم هجری قمری توانست به دربار عباسیان وارد شود تا به الان در شهر‌های بزرگ ایران که هر کدام دوران پایتختی خود را داشتند مکاتب مختلفی را تجربه کرده است. چیزی که امروز تحت عنوان نقاشی مینیاتوری ایرانی از آن یاد می‌شود شاید در بر گیرنده مجموعه این مکاتب باشد. به هر حال نقاشی مینیاتوری ایران در ۵ مکتب مختلف قابل مطالعه است که عبارت‌اند از:

·      مکتب تبریز

·      مکتب اصفهان 

·      مکتب شیراز

·      مکتب قزوین

·      مکتب هرات

تفاوت نقاشی مینیاتوری ایران با سایر مناطق جهان

شروع دوره آموزش نقاشی مینیاتوری ایرانی زمانی مناسب خواهد بود که علاوه بر مکتب‌های ایرانی که معرفی کردیم با اجرای این هنر در سایر کشور‌های جهان نیز آشنا شوید. چیزی که نقاشی مینیاتوری ایران را با سایر مناطق جهان متمایز می‌سازی جزئی‌نگری آن است. شاید به همین دلیل باشد که فرانسوی‌ها این هنر را مینیاتور می‌نامند. زیرا هر چه بیشتر به جزئیات پرداخته شود به تصویر طبیعی نزدیک‌تر می‌شود.

در حالی که نقاشی‌های مینیاتوری در اروپا و حتی کشور‌های آسیای شرقی مانند چین چنین ویژگی منحصر به فردی را ندارند. این سبک نقاشی در میراث تاریخی کشورهای دیگر چندان به چشم نمی‌خورد. اما اگر آثار باستانی ایران را به دقت مورد مطالعه قرار دهیم متوجه اهمیت و گستره حضور آن می‌شویم.

زیورآلات، قلمدان‌ها قرآن‌های قدیمی گران‌قیمت، حواشی کتاب‌های شعر کهن و آینه‌ها، ظروف باستانی، نسخه‌های خطی باستانی و دیوار نوشته‌های به‌جامانده از دوران گذشته تاریخ ایران می‌تواند شاهد زنده‌ای برای این ادعا باشد. 

نکته قابل توجهی که در این آثار تاریخی مشاهده می‌شود، عدم رعایت پرسپکتیو است. تمام نقاشی‌هایی که از ایران باستان کشف شده‌اند صحنه‌ها و تصاویری هستند که بدون رعایت هیچ قاعده و قانونی روی هم قرار گرفته و جلوه دیگری از تفاوت هنر ایران را با دیگر کشورها به تصویر می‌کشند. موضوع جالب دیگری که شاید از آن اطلاعی نداشته باشید این هست که نقاشی مینیاتوری در سازمان یونسکو به عنوان یک هنر مشترک میان کشور‌های ایران، ترکیه، آذربایجان و ازبکستان شناخته می‌شود.

مراحل آموزش نقاشی مینیاتوری ایرانی

به طور کلی آموزش نقاشی مینیاتوری را می‌توان در سه بخش خلاصه کرد. مرحله اول که می‌توان گفت الفبای این هنر است مداد زنی نام دارد. در این مرحله هنوز خبری از مداد رنگی و در کل کار با رنگ نیست. ابتدا یاد می‌گیرید که چگونه طرح اولیه یک نقاشی مینیاتوری را روی کاغذ یا هر سطح دلخواهی پیاده کنید. تمرینات این مهارت معمولاً با مداد معمولی یا مداد اتود انجام می‌شود.

در مرحله بعدی باید طریقه درست قلم‌گیری را بیاموزید. لازم است با المان‌های اصلی نقاشی نظیر ابر، چهره و درخت آشنا شوید. در این مرحله نیز اصول و فنون ضروری به ترتیب آموزش داده خواهند شد. 

تا این قسمت همچنان صحبتی از رنگ‌آمیزی به میان نیامد؛ زیرا یادگیری اصول اولیه زمان بیشتری را از شما می‌گیرد. با این وجود کار با رنگ نیز ظرافت‌های و چالش‌های خود را دارد. از این رو مرحله آموزش رنگ‌آمیزی نقاشی مینیاتوری آخرین قسمت این آموزش در نظر گرفته می‌شود. 

نکته مهم بعدی که باید در گذراندن آموزش نقاشی مینیاتوری مورد توجه قرار دهید این است که مانند هر آموزش دیگری باید تمرینات دقیق و مستمر داشته باشید. البته به دلیل ظرافت‌های موجود در این هنر باستانی نیاز به تمرین بسیار بیشتری نسبت به هر آموزش هنری دیگری دارید. اما اگر علاقه و اشتیاق کافی برای یادگیری در خود حس می‌کنیم نباید از دشواری تمرینات یا حتی طولانی بودن زمان یادگیری این سبک نقاشی بترسید.

چه لوازمی برای آموزش نقاشی مینیاتوری بخرم؟

خواندیم که یکی از ابزار‌های اولیه برای آموزش نقاشی مینیاتوری مداد مشکی است. مداد رنگی و دیگر لوازم مناسب از این دست را در طی دوره خواهید شناخت. موضوعی که در این بخش بیشتر مورد توجه خواهد بود سطوحی است که می‌توان روی آن‌ها نقاشی مینیاتوری انجام داد. همان‌طور که احتمالاً در بخش‌های قبیل متوجه شدید این نوع نقاشی روی هر سطحی قابل اجرا است. 

فلز، شیشه، سرامیک، سفال، پوست، چوب و هر سطح دیگری می‌تواند میزبان یک نقاشی مینیاتوری فاخر باشد. همچنین همه شنیده‌ایم که از نقاشی مینیاتوری در دیوار نگاره‌ها نیز استفاده شده است. اما در مراحل ابتدایی نیازی به چنین لوازم نسبتاً گران‌قیمت نخواهید داشت. 

کافیست کاغذی با بافت محکم پیدا کنید و به کار ببرید. البته آنچه در اینجا مطالعه می‌کنید تنها یک راهنمای کلی در مورد لوازم مورد نیاز برای نقاشی مینیاتوری به شمار می‌روند. نظر نهایی را استاد شما خواهد داد.

شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد چرا باید از کاغذی با بافت محکم استفاده کنیم. در یک نقاشی مینیاتوری ممکن است از مداد رنگی استفاده کنید. ولی این یک قانون ثابت نیست. اغلب اساتید این حوزه برای آموزش هنرآموزان خود از رنگ‌های محلول در آب استفاده می‌کنند. برخی از این نوع رنگ‌ها را در لیست زیر می‌بیند.

·      گواش

·      آبرنگ

·      رنگ اکریلیک

·      مرکب

کسب درآمد پس از آموزش نقاشی مینیاتوری

آموزش نقاشی مینیاتوری بخشی از دروس رشته‌ گرافیک در هنرستان‌ و دانشگاه است. در نتیجه نمی‌توان تصور کرد که راه درآمدی برای آن پیش‌بینی‌نشده باشد؛ زیرا هر کسی علاقه به داشتن این نگاره‌ها دارد. همچنین خوب است بدانید افراد زیادی در ایران همین الان که شما در حال مطالعه این متن هستید از نقاشی مینیاتوری کسب درآمد می‌کنند. 

یکی از روش‌های درآمدزایی از نقاشی مینیاتوری تولید صنایع دستی هست. همان‌طور که خواندید این سبک نقاشی محدود به هیچ سطحی نبود و تقریباً روی هر چیزی قابلیت اجرا دارد. هر چیزی که حس می‌کنید با نقاشی مینیاتوری زیبایی بیشتری خواهد داشت یک اثر هنری ارزشمند برای شما به ارمغان خواهد آورد. 

روش بعدی که البته به مهارت بیشتری نیاز دارد، تدریس نقاشی مینیاتوری است که در ابتدای مسیر به هیچ عنوان هدف مناسبی به نظر نمی‌رسد.

آموزش نقاشی مینیاتوری با مکت خونه

در صورتی که به یادگیری و آموزش نقاشی مینیاتوری علاقه دارید می‌توانید از منابع آموزشی مکتب خونه نیز استفاده کنید. مکتب خونه یک رسانه آموزش مجازی شناخته شده ایرانی است که بسیار از حوزه‌های آموزشی را پوشش می‌دهد. آموزش نقاشی مینیاتوری یکی از موضوعات آموزشی فوق‌العاده در این مجموعه به شمار می‌رود. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید ویدئو معرفی دوره‌های موجود در سایت را تماشا کنید. در صورت داشتن هرگونه سؤالی دوستان ما هر لحظه آماده پاسخگویی به شما هستند.