انقلاب اسلامی ایران سرآغاز تشکیل نظامی جدید و تحول در تاریخ سیاسی معاصر جهان بود. این نظام بدون نسخه و نمونه‌ای از‌ پیش‌داده پا به عرصه گذاشت. درس پیش‌رو در کنار شناسایی خرده گفتمان‌های سیاسی این نظام، به‌دنبال یافتن ریشه‌های برآمدن و فروافتادن آن است.

جریان‌های اصلاح‌طلب از کجا به‌وجود آمدند؟

یکی از ویژگی‌های ایران در عصر قاجار، ظهور جریانات اصلاح‌طلب در آن بود و علت آن آشنایی مردم با جوامع غربی ازیک‌طرف و ازطرف دیگر فقدان پیشرفت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی از سمت قاجارها زمینه‌ساز پیدایش تلاش‌های اصلاح‌طلبانه متعددی شد که با افزایش آگاهی ایرانیان مخصوصاً تعدادی از دولتمردان فهمیده و تحصیل‌کرده که آگاه به ضعف‌ها و عقب‌ماندگی‌های گسترده جامعه خود شده‌بودند باعث شد تا عده‌ای از آن‌ها از اصلاحات سخن گویند. اولین کسانی‌که جریانات اصلاحات را از درون خود حاکمیت قاجار شروع کردند، میرزا عیسی و میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام بودند، حتی در مقاطعی خود ناصرالدین‌شاه، پادشاه مقتدر و نیرومند قاجار به‌دنبال اصلاحات بود.

در این درس مباحث زیر بررسی شده‌است که عبارتند از:

• جریانات روشن‌فکری قبل و بعد از انقلاب
• علل تصویب قطع‌نامه‌ی ۵۹۸
• بررسی وقایع سال ۸۸ براساس دیدگاه کارکردگرایی
• دولت موقت و کشمکش احزاب بر سر قدرت
• روشن‌فکری دینی در دهه‌ی ۷۰
• زمینه‌های تحول در دولت ایدئولوژیک
• بررسی مجدد علل جنگ ایران و عراق
• ساختار دولت رضاشاه

کلاس تحولات سیاسی و اجتماعی در عصر جمهوری اسلامی در مقطع کارشناسی و در دانشگاه تهران برگزار شده‌است. این کلاس که با تدریس استاد زیباکلام و استاد ابراهیمی برگزار شده‌است، پروژه‌محور بوده و هر جلسه دانشجویان به ارائه‌ی تحقیقات خود در رابطه با موضوعی مشخص می‌پردازند. تدوین این درس به‌منظور کامیابی جامعه دانشجویی کشور بوده‌است و به بررسی تحولات خاص سیاسی، اجتماعی، فرهنگی کشور و توصیف آن‌ها می‌پردازد تا دانشجویان بتوانند از درون آن مباحث جدیدتر متناسب با نیاز خود را استخراج نمایند.