گرامر ترکی استانبولی

قواعد گرامری زبان ترکی

زبان ترکی استانبولی، زبان ۸۸ میلیون نفر از مردم دنیاست. این زبان یکی از زبان هایی است که شاخه جنوب غربی یا گروه اوغوز با آن صحبت می­ کنند. در ادامه به بررسی قسمت هایی از اصول گرامری زبان ترکی استانبولی خواهیم پرداخت.

زبان ترکی استانبولی زبانی بسیار شیرین و یکی از رایج ترین زبان ها از شاخه زبان ترکی است. مردم ترکیه و قبرس شمالی و نیز بخش هایی از عراق، یونان، بلغارستان، مقدونیه، کوزو، آلبانی و بخش های شرقی اروپا بدین زبان سخن می­گویند.

مبحث اسامی

یکی از مسائل مطرح شده در زبان هایی نظیر آلمانی، اسپانیایی و فرانسوی بحث جنسیت می­باشد. اما بر خلاف این ها، در دستور زبان ترکی استانبولی در مبحث اسامی، جنسیت مطرح نبوده و کلمات مونث و مذکر ندارند.به عبارت دیگر در صورت عدم تعیین نام فرد، راهی برای تشخیص مرد یا زن بودن ضمیر سوم شخص مفرد در زبان ترکی استانبولی وجود ندارد. اما در محیط های رسمی از واژه bay برای مردان و واژه  bayan برای خانم ها استفاده می­شود.

جمع بستن اسامی

جمع بستن اسامی در این زبان با استفاده از افزودن ler یا lar به آخر اسم مورد نظر انجام می­شود. اگر حرف آخر اسم مورد نظر جزء حروف صدا دار سخت باشد، شامل ( o,u,i.a)، با اضافه کردن پسوند lar و در غیر این صورت با اضافه کردن پسوند ler جمع بسته می­ شود.

ساختار اسم 

اسم ها در گرامر زبان ترکی استانبولی به سه گروه ساده، مشتق و مرکب تقسیم می­گردند.

اسم ساده: اسمی که دارای یک بخش معنایی می­باشد. برای مثال: su (آب) و yol (راه)
اسم مشتق: اسمی که شامل یک جزء معنی دار به همراه یک یا چند جزئ بی معنی می­باشد. در زبان ترکی اسامی مشتق از طریق پسوند و پیشوندهای متنع ساخته می­شوند. برای مثال yazi-cl (نویسنده)
اسم مرکب: این اسامی در زبان ترکی استانبولی یا با ترکیب دو کلمه با نقش یکسان همانند دو اسم و یا با ترکیب دو کلمه دارای نقش های متفاوت، ساخته می­شوند.

معنی اسامی

اسم ها از نظر معنایی به گروه های زیر تقسیم می­شوند:

اسم عام : اسامی عام شامل تمامی افراد و یا اشیا هم جنس خود هستند.
اسم خاص : این دسته از اسامی بر فرد یا شی خاصی دلالت می­ کنند.
اسم ذات : این دسته از اسامی قابل دیدن با چشم و لمس کردن با دست هستند.
اسم معنی : اسامی معنی قابلیت دیدن و لمس کردن را ندارند.
اسم جمع : این اسامی اگرچه نشانه ای از جمع بودن ندارند، اما از نظر معنایی به چند شخص و یا چیز دلالت می­ کنند.

حالات اسم در  گرامر زبان ترکی استانبولی

یک اسم قادر به پذیرش شش حالت کلی می­باشد. این حالات در زبان فارسی با استفاده از حروف اضافه نشان داده می­شوند.

 
حالت اسمی

گاهی اسم در نقش فاعل جمله می آید، در این صورت اسم در حالت اسمی ظاهر می­شود. برای مثال:

.Kedi uyuyor                                     گربه خوابیده است.

اسامی در نقش خطابی نیز می­توانند حالت اسمی به خود بگیرند. برای مثال:

.Kerem kitabi aldi                                 کرم آن کتاب(معرفه) را خرید.

حالت مفعولی مستقیم

حالت مفعولی مسقیم در زبان ترکی استانبولی دارای پسوند i- می­باشد. معرفه کردن سامی در زبان ترکی، از جمله با اهمیت ترین کاربردهای این حالت است. برای مثال:

.Seni seviyorum                                   دوستت دارم.

نکته:
در زبان ترکی استانبولی سه ضمیر اشاره وجود دارد. Bu (این)، Su (آن)، o (آن). اگر یکی از ضمایر ذکر شده، در جمله ای مفعول بودند، باید در حالت مفعولی ظاهر گردند. برای مثال:

Bunu aldim. (Bu+(n)u)                       آن را خریدم.

ضمایر اشاره در حالت مفعولی مستقیم و مفعولی غیر مستقیم
حالت مفعولی غیر مستقیم

• Burada
• Surada
• Orada

حالت مفعولی مستقیم

• Bunu
• Sunu
• Onu

گفتنی است که ضمیر اشاره Su حد فاصل بین دور و نزدیک می­باشد.