مدیریت استراتژیک

به دلیل گستردگی مفهوم مدیریت استراتژیک در سازمان­ ها و ارائه تعاریف متعدد در کتب مختلف مدیریت استراتژیک ، خیلی دشوار است تعریف مشخصی را برای این مفهوم ارائه دهیم، لذا سعی می­کنیم تعاریفی از مدیریت استراتژیک ( یکی از اصول مهم در مدیریت) را بازگو کنیم تا ضمن رعایت اصول علمی و حرفه‌­ای در آن، جامعیت و کامل بودن آن را شامل شود.

یک تعریف ابتدایی از مدیریت استراتژیک بیان می­کند: "مدیریت استراتژیک با ارائه راهکارها و تصمیمات به سازمان کمک می­کند تا در مسیر موفقیت و دستیابی به اهداف در حرکت باشیم.

مدیریت استراژیک یک تجزیه و تحلیل در ارتباط با مسائل و چالش­های مهم در یک سازمان بوده و در آن استراتژیست­های سازمان با استفاده از بررسی منابع و وضعیت داخلی سازمان و کنترل و بررسی شرایظ خارج از سازمان، چشم­انداز مربوطه برای یک سازمان را ترسیم می­کند.

مدیریت استراتژیک شامل توجه محیطی (خارجی وداخلی)، تعیین اهداف بلندمدت، پیاده سازی و اجرا، ارزیابی و کنترل استراتژی است. بنابراین مطالعه مدیریت استراتژیک بر ارزیابی فرصت­ها و تهدیدهای خارجی در کنار توجه به نقاط قوت و ضعف­های داخلی یک شرکت تأکید دارد.

تاریخچه مدیریت استراتژیک

در خصوص تاریخچه این مفهوم باید خاطر نشان کرد، با ظهور شرکت­ها در صنایع مختلف، مفهوم مدیریت استراتژیک گسترش زیادی داشته و هرکدام از منظر خود مدیریت راهبری یا استراتژیک را بسط داده‌­اند. از شرکت­هایی نظیر جنرال الکتریک یا گروه مشاوران بوستون همه متناسب با شرایط اقدام به تصحیح مفهوم مدیریت استراتژیک کرده‌­اند.

در ابتدا راه مفهوم مدیریت استراتژیک در مقوله نظامی مورد استفاده قرار می­گرفت و فرماندهان نظامی برای غلبه بر دشمن خود با استفاده از تفکراتی که خود و اطرافیان آن­ها داشتند اقدام به برنامه­ریزی، اجرا و در نهایت در صورت امکان پیروزی بر دشمن می­کردند.

پس از بروز انقلاب صنعتی و تغییر شکل­ شازمان­‌ها، مفهوم مدیریت استراتژیک دستخوش تغییرات اساسی شد و از صرف پرداختن به مقوله نظامی وارد بخش­‌های جدید از سازمان شامل، استراتژی نیروی انسانی، تخصیص درست منابع سازمان و... شد.

فرآیند مدیریت استراتژیک

لزوم اجرا درست فرآیند مدیریت استراتژی باعث شده تا سازمان با تخصیص درست و بهینه منابع خود به اهدافی که مدنظر دارد در سریع­ترین زمان ممکن برسد.

از آنجایی که فرآیند مدیریت استراتژیک عمدتا مشخص و ثابت بوده پس شرکتی در رقابت برنده خواهد بود که بتواند این فرآیند را زودتر در سازمان خود پیاده­سازی کند.

مراحل چهارگانه فرآیند مدیریت استراتژیک عبارتند از:

1. تجزیه و تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمان

مهم­ترین مرحله در تدوین استراتژی بررسی وضعیت فعلی سازمان در داخل و محیط خارجی است. به منظور تحلیل درست از شرایط لزوم جمع ­آوری اطلاعات و بررسی دقیق هرکدام از اطلاعات منجر به تصمیم­گیری درست در آینده خواهد شد.

2. تعیین و تدوین استراتژی

پس از جمع ­­آوری اطلاعات و بررسی هرکدام از محیط­های داخلی و خارجی یک سازمان، واحد مدیریت استراتژیک باید اقدام به تدوین استراتژی اولیه سازمانی بپردازد و از دیگر واحدها بخواد باتوجه به شرایط خود نظرات مربوطه را در این خصوص اعلام کنند و در تدوین نهایی آن کمک­های لازم را انجام دهد.

3.  پیاده­ سازی و اجرا استراتژی

بعد از تعیین و مشخص شدن استراتژی، کلیه واحدها باید ملزم به اجرای استراتژی مربوطه در حیطه­‌های تخصصی خود باشند. لذا هر واحد باید مطابق با آن عمل کند تا اهداف پیش‌­بینی شده محقق شوند. پیاده‌سازی استراتژی شامل طراحی ساختار سازمان، توزیع منابع، توسعه فرایند تصمیم‌گیری و مدیریت منابع انسانی است. ایجاد فرهنگ سازمانی متناسب با استراتژی جدید سازمان اجرای موفقیت آمیز استراتژی به همکاری مدیران همه بخش‌ها و واحدهای وظیفه‌ای سازمان نیاز دارد.

4. کنترل و ارزیابی استراتژی

قطعا لزوم حصول اهداف در زمان­‌های مشخص شده وابسته به این نکته هست که در فواصل زمانی مشخص واحد مدیریت استراتژیک در خصوص اجرای درست استراتژی توسط واحدهای مختلف اقدام به ارزیابی و بررسی انجام یک استراتژی کند. فعالیت‌های کلیدی ارزیابی استراتژی عبارت‌اند‌ از: ارزیابی عوامل داخلی و خارجی در سازمان و بیرون از آن. ارزیابی اطمینان می‌دهد که استراتژی سازمانی و نیز اجرای آن با اهداف سازمانی مطابقت دارد.

مزایای مدیریت استراتژیک چیست؟

قطعا اگر از ابتدا برنامه ­ریزی درست داشته و با استراتژی مشخصی به دنبال اهداف خود در سازمان‌­ها برویم، می­توانیم از مزایای بیشماری بهره‌­مند شویم.

در این قسمت تعدادی از مهم­ترین مزایای مدیریت استراتژی را ذکر می­‌کنیم:

1.  مشخص­ و هدایت کردن مسیر عملیات و فعالیت‌­های سازمان

2.  اولویت‌­بندی اهداف و تصمیم‌­ها در سازمان

3. امکان پیش‌­بینی وضعیت در آینده و لزوم تصمیم­گیری درست

سطوح مدیریت استراتژیک

1.  سطح کلان سازمان

استراتژی­‌های کلی و کلان مربوط به این سطح بوده که هدف از تعیین استراتژی در این سطح، هدایت و راهنمایی کل مجموعه و تخصیص بهینه منابع در آن است. در واقع جهت حرکت کل مجموعه سازمان در این سطح تعیین و اهداف و مقاصد عمومی به منظور دستیابی به آن‌ها مشخص می­‌شوند.

2. سطح استراتژیک بخش

سازمان­‌های بزرگ شامل واحد­های مستقل و مختلفی هستند، به همین جهت در راستای ماموریت و استراتژی­های سطح کل سازمان، برای هر کدام از بخش‌­ها و واحدهای تجاری استراتژیک سازمان نیز ماموریت و استراتژی­‌هایی تعیین می­شود. این استراتژی­‌ها در راستای استراتژی­‌های سطح کلان سازمان نسبت به دیگر واحدهای مستقل سازمان استقلال دارند.

3. سطوح وظیفه

در این سطح نیز بر اساس اهداف و استراتژ­ی­‌های سطوح بالاتر برای هر کدام از وظایف واحدهای استراتژیک سازمان، استراتژی وظیفه‌­ای تعیین می­شود. مسئولیت بزرگ­تر و اصلی مدیران این سطح، اجرا یا پیاده کردن استراتژی­ها و برنامه­‌های استراتژیک سازمان است.

مفهوم مدیریت استراتژیک پروژه 

مدیریت استراتژیک پروژه عبارت است از استفاده از رویکردی سیستماتیک و هدفمند برای مدیریت پروژه‌ها که با هدف چینش اهداف و استراتژی‌های سازمانی، تطابق دادن فعالیت‌های پروژه با این استراتژی‌ها و بهبود بهره‌وری و کیفیت عملکرد پروژه‌ها انجام می‌شود. این رویکرد به مدیران اجازه می‌دهد تا با توجه به نیازها و اهداف استراتژیک سازمان، پروژه‌ها را برنامه‌ریزی و اجرا کنند و به دنبال راه‌های بهبود عملکرد و تأثیرگذاری بر روی استراتژی‌های سازمان باشند.

مدیریت استراتژیک پروژه درگیر تصمیم‌گیری‌های مهمی است که تأثیر چشمگیری بر موفقیت یا شکست پروژه‌ها دارد. این شامل تعیین اولویت‌ها، تخصیص منابع، مدیریت ریسک و تنظیم استراتژی‌های اجرایی است. با این رویکرد، پروژه‌ها به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند و این اجازه را به مدیران می‌دهد تا بهبودهای مداوم را در فرآیندهای پروژه‌ای خود اعمال کنند و سازمان را به سوی رشد و پیشرفت هدایت کنند.

اصول مدیریت استراتژیک پروژه

اصول مدیریت استراتژیک پروژه شامل موارد زیر می‌شود:

• تطبیق با استراتژی سازمانی: پروژه باید با اهداف و استراتژی‌های کلی سازمان همخوانی داشته باشد تا به دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان کمک کند.
• تعیین اولویت‌ها: شناسایی و تعیین اولویت‌های مهم در پروژه بر اساس اهداف استراتژیک سازمانی و نیازهای مشتریان حیاتی است.
• مدیریت ریسک: شناسایی، ارزیابی و مدیریت ریسک‌های مختلف پروژه به‌طور مداوم انجام شود تا برنامه پروژه تحت تأثیر مشکلات ناگهانی قرار نگیرد.
• تخصیص منابع بهینه: تخصیص منابع (از جمله انسانی، مالی و مواد) به‌طور بهینه و موفقیت‌آمیز به پروژه‌هایی که بیشترین تأثیر را در دستیابی به اهداف استراتژیک دارند، اهمیت داده شود.
• ارزیابی و بهبود مداوم: فرآیند مدیریت پروژه‌ها باید به‌طور مداوم ارزیابی شود و اقداماتی برای بهبود عملکرد و تأثیرگذاری بر استراتژی‌های سازمان انجام شود.
• انعطاف‌پذیری: پروژه باید قابلیت سازگاری با تغییرات محیطی و نیازهای مشتری را داشته باشد و در صورت لزوم، تغییراتی در برنامه‌ریزی و اجرا اعمال شود.
• ارتباطات موثر: برقراری ارتباطات موثر و دقیق با تمامی اعضای تیم پروژه و نهادهای مرتبط با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

مزایای مدیریت استراتژیک چیست و چرا به آن نیاز داریم؟

مدیریت استراتژیک با ارائه یک رویکرد سیستماتیک و هدفمند به مدیریت پروژه‌ها، مزایای متعددی را ارائه می‌دهد:

• دستیابی به اهداف استراتژیک: با تأکید بر همخوانی پروژه‌ها با استراتژی‌های سازمانی، این رویکرد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به دقت‌ترین راه برای دستیابی به اهداف بلندمدت خود برسند.
• بهبود کیفیت و بهره‌وری: از طریق تعیین اولویت‌ها، مدیریت ریسک و تخصیص منابع بهینه، مدیریت استراتژیک پروژه بهبود کیفیت و بهره‌وری پروژه‌ها را تضمین می‌کند.
• افزایش تطابق با نیازهای مشتریان: این رویکرد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بهترین خدمات و محصولات را با توجه به نیازهای واقعی مشتریان ارائه دهند.
• مدیریت بهینه منابع: با بهره‌گیری از روش‌های مدیریت ریسک و تخصیص منابع بهینه، از جمله انسانی و مالی، این رویکرد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از منابع خود به بهترین شکل استفاده کنند.
• ایجاد انعطاف‌پذیری: با تأکید بر انعطاف‌پذیری و قابلیت سازگاری با تغییرات، مدیریت استراتژیک پروژه به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا به طور موثری به چالش‌ها و فرصت‌های محیطی پاسخ دهند.

مدیریت استراتژیک پروژه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به دقت‌ترین راه برای دستیابی به اهداف خود برسند، با بهره‌گیری از منابع بهینه و ایجاد انعطاف‌پذیری لازم برای مواجهه با چالش‌ها و فرصت‌های محیطی.

انواع روش های مدیریت استراتژیک در پروژه

مدیریت استراتژیک پروژه به‌طور کلی شامل مجموعه‌ای از روش‌ها و فرآیندهایی است که به مدیران کمک می‌کند تا پروژه‌ها را با تمرکز بر اهداف و استراتژی‌های سازمانی مدیریت کنند. برخی از انواع روش‌های مدیریت استراتژیک در پروژه عبارتند از:

1. Balanced Scorecard (BS): این روش به مدیران کمک می‌کند تا عملکرد پروژه را از چند بعد مختلف، از جمله مالی، مشتری، فرآیندها و یادگیری سازمانی، ارزیابی کنند و با استراتژی‌های سازمان هماهنگ کنند.

2. استفاده از فن آوری‌های اطلاعاتی: استفاده از نرم‌افزارها و ابزارهای مدیریت پروژه مبتنی بر فناوری اطلاعاتی (مانند Microsoft Project، Primavera و Jira) می‌تواند به مدیران کمک کند تا پیشرفت پروژه را بهبود بخشند و با استراتژی‌های سازمان هماهنگ باشند.

3. روش Agile: رویکرد Agile به مدیران اجازه می‌دهد تا با تغییرات مداوم و بهبود عملکرد پروژه، به سرعت واکنش نشان دهند و به‌طور مداوم اهداف استراتژیک را بازبینی و تطابق دهند.

4. روش PRINCE2: این روش یک فرآیند مدیریت پروژه است که از مراحل مشخصی تشکیل شده است و به مدیران این امکان را می‌دهد تا پروژه را از طریق مراحل مشخص و با استفاده از فرآیند‌های مدیریتی مشخص، مدیریت کنند.

این روش‌ها و فرآیندهای مدیریت استراتژیک پروژه به مدیران کمک می‌کنند تا بهبودهای مداوم در عملکرد پروژه داشته باشند و با اهداف استراتژیک سازمان هماهنگ شوند.

چگونه استراتژی پروژه ها را تدوین کنیم؟

برای تدوین استراتژی پروژه، مراحل زیر را می‌توانید دنبال کنید:

• تحلیل محیط: ابتدا باید محیط داخلی و خارجی پروژه را تحلیل کنید. این شامل شناخت نیازها و انتظارات مشتریان، شناسایی رقبا، تحلیل SWOT (نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها) و ارزیابی عوامل محیطی مثبت و منفی می‌شود.
• تعیین اهداف: بر اساس تحلیل محیط، اهداف کلان و موشکافانه برای پروژه را تعیین کنید. اهداف باید هوشمند (قابل اندازه‌گیری، قابل دستیابی، قابل توسعه و مرتبط) باشند.
• تدوین استراتژی: بر اساس اهداف تعیین شده، استراتژی‌های مختلفی را برای دستیابی به این اهداف تدوین کنید. این شامل تعیین رویکردهای عملیاتی، مارکتینگ، مالی و موارد دیگر می‌شود.
• برنامه‌ریزی عملیاتی: بر اساس استراتژی‌های تدوین شده، برنامه‌ها و فعالیت‌های مورد نیاز برای اجرای پروژه را تدوین کنید. این شامل تخصیص منابع، زمان‌بندی و تعیین مسئولیت‌ها می‌شود.
• پیش بینی ریسک‌ها: همواره ممکن است با موانع و ریسک‌های مختلفی در پروژه مواجه شوید؛ بنابراین، باید ریسک‌های محتمل را شناسایی و اقداماتی برای مدیریت و کاهش آن‌ها انجام دهید.
• ارزیابی و بازبینی: در طول اجرای پروژه، به‌طور دوره‌ای عملکرد و پیشرفت را ارزیابی کنید و اصلاحات لازم را اعمال کنید.
• انطباق با تغییرات: در صورت لزوم، استراتژی پروژه را با تغییرات در محیط خارجی یا داخلی سازمان به‌روز کنید.

با اجرای این مراحل، شما می‌توانید استراتژی مناسبی برای پروژه‌های خود تدوین کنید که به دستیابی به اهداف مورد نظر کمک کند.

چه کسانی به آموزش استراتژیک پروژه نیاز دارند؟

آموزش استراتژیک پروژه برای گروه‌ها و افرادی که در مدیریت و اجرای پروژه‌ها در سازمان‌ها و شرکت‌ها مشغول هستند، بسیار اساسی است. این شامل مدیران پروژه، رهبران تیم‌های پروژه، مدیران عملیات، مدیران عمومی و هر فردی که در پروژه‌ها و فعالیت‌های استراتژیک سازمانی دخیل است، می‌شود. مدیران پروژه نیاز دارند تا با رویکردهای استراتژیک برای برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر پروژه‌ها آشنا شوند تا به دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان کمک کنند. همچنین، رهبران تیم‌های پروژه نیاز دارند تا بتوانند تیم‌های خود را با استراتژی‌ها و اهداف سازمانی هماهنگ کرده و به بهترین شکل ممکن از منابع موجود استفاده کنند.

علاوه بر این، مدیران عملیات و مدیران عمومی نیز نیاز دارند تا با رویکردهای استراتژیک پروژه آشنا شوند تا بتوانند پروژه‌ها را به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف و استراتژی‌های سازمانی موفقیت‌آمیز مدیریت کنند. آموزش استراتژیک پروژه به این افراد کمک می‌کند تا با مفاهیم مدیریت پروژه، تکنیک‌های برنامه‌ریزی، مدیریت ریسک و تنظیم استراتژی‌های اجرایی آشنا شوند و بتوانند با اعمال این مفاهیم و روش‌ها، به بهبود عملکرد و موفقیت پروژه‌ها در جهت دستیابی به اهداف استراتژیک کمک کنند.

آموزش مدیریت پروژه در مکتب خونه

مدیریت پروژه به عنوان یکی از مهارت‌های بنیادی و حیاتی در هر صنعت و حوزه‌ی کاری تلقی می‌شود. این مهارت باعث می‌شود تا پروژه‌ها به‌طور مؤثرتری برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت شوند و به دستیابی به اهداف مورد نظر نزدیک‌تر شوند. مدیریت پروژه باعث بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، مدیریت بهتر زمان و منابع و کاهش ریسک‌های مرتبط با پروژه می‌شود. از این رو، آشنایی و تسلط بر اصول و تکنیک‌های مدیریت پروژه برای هر کسی که در صنعت یا حوزه‌ی کسب و کاری فعالیت دارد، ضروری است.

بنابراین، با ارائه دوره‌های آموزشی مدیریت پروژه از مکتب خونه، شما فرصتی فوق‌العاده را به دست خواهید آورد تا مهارت‌های لازم برای مدیریت بهتر پروژه‌های خود را فراگیرید. این دوره‌ها با رویکرد عملی و کاربردی طراحی شده‌اند تا به شما کمک کنند تا به صورت مؤثرتری پروژه‌های خود را برنامه‌ریزی، مدیریت و اجرا کنید. ب

مدیریت استراتژیک شامل به معنی تدوین و تعیین برنامه بعد از بررسی شرایط داخلی و خارجی سازمان است که باعث می‌­شود در زمان و مکان مناسب با اجرا صحیح آن یک سازمان به اهداف تعیین شده دست یابد و نتایج مطلوبی نیز داشته باشد. استراتژی‌های یک برنامه جامع نیز وجود دارد که با جهت گیری‌های مخصوصی همراه هستند. 

استراتژی‌ها الگویی خاص است که روند تصمیم‌هایی را مشخص می‌سازد که برای سازمان‌ها در بخش بندی‌های متنوع وجود دارند و در نهایت یک سری نتایج دیده می‌شود که بین سازمان و محیط خارجی بررسی می‌شود و همینطور شامل عوامل محیطی است. مشخص است که این الگوها می‌تواند ساختار مخصوص به خود داشته باشد.