رفتار سازمانی چیست؟

رفتار سازمانی (Organization Behavior) به بررسی نحوه تعامل افراد و کارکنان یک سازمان و شیوه‌های آموزش، بهبود و ترویج آن به عنوان بخشی از فرهنگ کارکنان و سازمان‌ها می‌پردازد. پس رفتار سازمانی متوجه رفتار انسان‌ها در محیط کاری و در تعامل با همکاران خود است. همکارانی که هیچ پیشینه‌ای از هم ندارند و هر یک در فرهنگ و با شیوه تربیتی متفاوتی بزرگ شده‌اند. آموزش رفتار سازمانی آميخته‌ای از آموزه‌‌های فرهنگی، اجتماعی و روانشناسی است.

داشتن فرهنگ سازمانی و آشنایی با موضوعات فرهنگ سازمانی و نظریه‌های آن برای مدیران، کارکنان و افراد جویای کار ضروری است. از این روی آموزش رفتار سازمانی به عنوان یکی از موضوعات مهم و سرفصل‌های ارائه‌شده در آموزش‌های استخدام و یافتن شغل است.

ابعاد رفتار سازمانی

رفتار سازمانی شامل ابعاد مختلفی می‌شود که عبارتند از: 

1. بعد فردی

2. بعد گروهی

3. بعد سازمانی

آموزش رفتار سازمانی؛ بعد فردی

منظور از بعد فردی در رفتار سازمانی، مجموعه رفتارها و ویژگی‌های‌ شخصیتی است که تفاوت‌های فردی شخص را در سازمان توجیه می‌کند. درک این بعد از رفتار سازمانی علاوه بر خودشناسی فرد جویای کار به مدیریت منابع انسانی توسط مدیران ارشد هم کمک می‌کند. 

تعامل سازنده یکی از اهداف رفتار سازمانی است. درک بعد فردی به تعامل سازنده افراد با یکدیگر، با مدیران و همچنین دستیابی به اهداف فردی و سازمانی کمک می‌کند. 

عوامل موثر در رفتار فرد در سازمان

عملکرد: منظور از عملکرد میزان عملگرایی شخص و همچنین میزان دستیابی به نتایج با معیارهایی نظیر کیفیت، کمیت و مدت زمان آن ارزیابی می‌شود. 

انگیزه: انگیزه ناشی از نیازها، خواست‌های شخصی و سازمانی و اهداف است. انگیزه موتور حرکت افراد و تعیین‌کننده سرعت دستیابی به نتایج با کیفیت است. 

شخصیت: منظور از شخصیت مجموعه الگوهای رفتاری و فکری فرد است که روی نحوه تعامل و واکنش‌ وی با دیگران تاثیر می‌گذارد. 

 بعد گروهی در رفتار سازمانی

منظور از بعد گروهی ارتباطات میان فردی و تعاملات فرد در سازمان است. این بخش محدود به داخل سازمان و تیم‌های کاری می‌شود. بعد گروهی جنبه‌های مختلفی از شخصیت و رفتارهای اجتماعی و حرفه‌ای فرد را به نمایش می‌گذارد. 

جنبه‌های تاثیرگذار در بعد گروهی

• ارتباطات: فرایند تبادل و تبادل اطلاعات، بیان ایده‌ها، تعامل سازنده و همچنین انعطاف و همفکری است. 
• تعارض: منظور از تعارض، تنش یا مخالفت بین اعضای تیم و نحوه مدیریت رفتار در مواقع بحرانی و کنار آمدن با این تعارضات است. 
• رهبری: رهبری (Leadership) روحیه هدایت تیم به سمت اهداف مشترک است. رهبری جسارت، نحوه تصمیم‌گیری و انتخاب‌های نهایی را به نمایش می‌گذارد. 

دو جنبه رفتار فردی و گروهی تا حدی متوجه شخصیت فرد بوده و قابل تغییر توسط مدیران نیستند. برخی از این ویژگی‌ها با وجود آموزش رفتار سازمانی تغییری نمی‌کنند. مثلا شخصیت درونگرا مناسب مشاغل خاصی است و استخدام اینگونه افراد برای سمت‌هایی که نیاز به شخصیت برون‌گرا دارند انتخاب هوشمندانه‌ای نیست. 

 بعد سازمانی رفتار کارکنان

بعد سازمانی متوجه رفتار کارکنان با مدیران، مدیران با کارکنان و کارکنان با هم است. در صورتی که مدیران منابع انسانی و فرهنگ سازمان به سمت آموزش رفتار سازمانی به شکلی بهینه پیش برود روی دیگر جنبه‌های رفتار سازمانی هم تاثیر می‌گذارد. 

موضوعات رفتار سازمانی

رفتار سازمانی مطالعه رفتار سازمان به عنوان یک کل است و به چند موضوع کلی تقسیم‌ می‌شود. 

• فرهنگ سازمانی: فرهنگ سازمانی مجموعه باورها، انتظارات و ارزش‌های مشترک اعضای سازمان است که در بین آنها جریان دارد. فرهنگ سازمانی روی نحوه کار، نحوه تعامل و همچنین بخشی از ماهیت سازمان به حساب می‌آید. 
•  ساختار سازمانی: ساختار سازمانی به وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات در سلسله مراتب مختلف سازمان می‌پردازد و نحوه تقسیم‌بندی هر‌ یک را تعیین می‌کند. ساختار سازمانی در نهایت فرهنگ سازمانی را تشکیل می‌دهد. 
• سیستم‌ مدیریتی: منظور از سیستم مدیریتی مجموعه عملکرد، تکنیک‌ها، روش‌ها و شاخص‌هایی ست که برای مدیریت سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

نظریه‌های رفتار سازمانی

رشته مدیریت از جمله مباحثی است که تئوری‌های زیادی در زمینه آن مطرح شده است، رفتار سازمانی هم به عنوان بخشی از مباحث مدیریت شامل تئوری‌ها و فرضیه‌های متفاوتی است. درس رفتار سازمانی رشته حسابداری از جمله واحدهای دانشگاهی است که به شرح و مقایسه کامل این تئوری‌ها می‌پردازد.  تئوری‌های رفتار سازمانی به دو دسته ابتدایی و نوین تقسیم می‌شوند. 

نگرش ابتدایی‌ در رفتار سازمانی

نگرش ابتدایی شامل دیدگاه‌های اولیه در حوزه مدیریت است. این نگرش با مکاتب ابتدایی مدیریت یعنی گیلبرت‌ و تیلور درآمیخته است.  در این نوع نگرش مسائل به صورت فردی و نه در ارتباط با یکدیگر بررسی می‌شوند. روابط انسانی، پول و فاکتور توجه از جمله مواردی هستند که طبق نگرش ابتدایی روی کیفیت تعامل و بهبود رفتار سازمانی موثر هستند. با گذر زمان و روی کار آمدن نگرش مدرن خلاف این مفاهیم به اثبات رسید. 

نگرش نوین در رفتار سازمانی

منظور از نگرش نوین مجموعه دیدگاه‌هایی است که در فرآیندهای سازمانی تعریف شده و شامل دو دسته تئوری‌ها می‌شوند: 

 تئوری‌های فرایندی:

طبق این تئوری مفاهیم انگیزشی و تئوری در فرآیندها و شرایط شکل یافته و بروز می‌یابند. مثلا با ورود فرد به مجموعه، بروز خلاقیت و جسارت، نظم، مسئولیت و قرار گرفتن در چالش‌ها و ارتباط مستمر با مدیران موجب بهبود و ارتقا فردی و نهایتا سازمانی می‌شود.

پژوهشگران مطرح و فرضیه‌های تئوری فرآیندی

·        تئوری برابری آدامز

·        تئوری احتمال و انتظار از پورتر و لاولر

·        تئوری تعیین هدف ادوین لاک

تئوری‌های محتوایی:

طبق این فرضیه‌ها درونیات شخص (افکار، عقاید، ایده‌ها و ویژگی‌های شخصیتی) رفتارهای فرد را شکل می‌دهد. 

پژوهشگران مطرح و فرضیه‌های تئوری محتوایی

·        تئوری سلسله مراتب مازلو

·        تئوری انگیزشی بهداشتی با دو عاملی هرزبرگ

·        تئوری نیازهای سه‌گانه مک کله لند

·        تئوری ERG آلدرفر

·        تئوری بلوغ و عدم بلوغ از کریس آرکلیس

·        تئوری ایکس و اگرگ از مک گریگور

·        تئوری نیازهای انتخابی

انواع رفتار سازمانی

رفتارهای سازمانی به 5 دسته کلی تقسیم‌ می‌شوند که افراد و سازمان‌ها طبق آن عمل می‌کنند. این پنج دسته عبارتند از: 

1. مدل استبدادی

در مدل استبدادی یا مدل فرمان و اطلاعت خبری از انعطاف، تشویق و پاداش‌ منصفانه نیست. کارمند به اجبار و از روی ترس، بی‌اشتیاقی و بی‌علاقگی کار کرده و حداقل عملکرد را نشان می‌دهند. 

2. مدل مراقبتی

در این مدل به نیازهای افراد توجه شده و امکانات لازم برای رفع این نیازها از سوی سازمان تامین می‌شود. با پیاده‌سازی این روش کارکنان با استعداد و توانا با نهایت وفاداری در سازمان باقی می‌مانند. 

3. مدل حمایتی

در مدل حمایتی مدیران عوامل محرک و انگیزه‌بخش در کارکنان‌ را شناسایی‌ کرده و از آنها برای ترفیع جایگاه و پیشرفت کارکنان بهره می‌گیرند. رضایت شغلی و بهبود عملکرد از نتایج حاصل از مدل حمایتی است. 

4. مدل مشارکتی

در مدل مشارکتی کارکنان و مدیریت با اشتراک قدرت و به شکل تیمی فعالیت می‌کنند. مسئولیت پذیری، روح‌ا کار تیمی و مشارکت بین افراد در مدل مشارکتی در بالاترین حد خود قرار دارد. 

5. مدل سیستمی

در مدل سیستمی تمرکز روی پرورش پتانسیل و اهداف کارکنان است تا همه چیز در متعادل‌ترین حالت ممکن قرار بگیرد. احساس خوش‌بینی، اعتماد و امید موجب تعهد و وفاداری کارکنان شده و میل آنها به بهبود عملکرد را افزایش می‌دهد.  هدف از آموزش رفتار سازمانی پیاده‌سازی بهترین شیوه برای بهبود تعامل، عملکرد و ارزیابی است. 

سرفصل دوره آموزشی رفتار سازمانی

آشنایی و تسلط بر مفاهیم و سرفصل‌های دوره آموزشی هم برای کارکنان و هم برای مدیران در روند استخدام تسهیل‌کننده است. نگاهی مباحث دوره آموزشی‌ رفتار سازمانی در مکتب‌خونه بندازیم: 

• مقدمه‌ای بر رفتار سازمانی: معانی، تکنیک‌ها، ارزش‌ها و ریشه‌های رفتار سازمانی
• عملکرد شغلی: معنا، چالش‌ها، اندازه‌گیری، رفتار شهروندی و رفتارهای مخرب و آسیب‌زا در سازمان
• تعهد سازمانی: تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری و بی‌توجهی ذهنی و فیزیکی
• رضایت شغلی: تئوری‌های رضایت شغلی و شاخص‌های موثر در رضایت شغلی
• استرس، قدرت و تاثیرگذاری، کار گروهی و اعتماد، عدالت و اخلاق از دیگر موارد تاثیرگذار در آموزش رفتار سازمانی به حساب می‌آیند. 

آموزش رفتار سازمانی در مکتب خونه

آموزش آنلاین و از راه دور و شرکت در دوره‌های آموزشی آفلاین انتخاب بسیاری از علاقه‌مندان به آموزش رفتار سازمانی است. چراکه با این روش امکان شرکت در دوره‌های بهترین اساتید با حداقل هزینه در رفت و آمد و صرف زمان زیاد برای حضور در جلسات فیزیکی فراهم می‌شود. علاوه بر این اموزش پروژه محور و عملی فرد را برای محیط‌های کاری و موقعیتی آماده می‌کند.

پس از دریافت فیلم آموزشی مدیریت رفتار سازمانی دسترسی مادام‌العمر به آن داشته و می‌توانید در هر زمان ویدئو‌ها را تماشا کرده و سوالات خود را با مدرسین درمیان بگذارید.  از سوی دیگر امکان دریافت گواهینامه معتبر مکتب‌ خونه و درج آن در رزومه شانس استخدام برای افراد جویای کار افزایش می‌یابد. در صورت تمایل به یادگیری و رفع اشکال از بهترین و باتجربه‌ترین اساتید این حوزه می‌توانید همین حالا یادگیری از هر نقطه و مکانی آغاز کنید.