درس «تحقیق در عملیات 1» در نیم‌سال اول سال تحصیلی 99-98 با کمک آقای عرفان توسلی، در دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه تفرش ضبط شده‌است.

بی‌تردید هر سازمانی تصمیم‌گیرنده‌ای دارد. مدیران در سازمان‌ها با توجه به نیازهای جامعه تصمیم‌گیری کرده و سازمان را متناسب با این نیازها هدایت می‌کنند. تحقیق در عملیات ارائه‌کننده الگوهای کمّی برای تصمیم‌گیری علمی مدیران است که از طریق ترکیب منابع، توانایی اتخاذ تصمیم بهینه را در مدیران ایجاد می‌کند. هر تصمیم، نتیجه فرآیندی پویاست که عوامل متعددی بر آن تأثیر دارد. فنون کمّی به‌ویژه تحقیق در عملیات تلاش می‌کنند این عوامل متعدد را شناسایی کنند و آن‌ها را در اخذ تصمیمات بهینه به کار گیرند. 

اولین استفاده سازمان‌یافته از تحقیق در عملیات در جنگ جهانی دوم در انگلستان بود. مدیریت نظامی انگلیس در آن برهه، گروهی از دانشمندان را که در مسائل تاکتیکی و استراتژیک در رابطه با دفاع هوایی و زمینی تخصص داشتند، مأمور تحقیقاتی در این زمینه نمود. دلیل اصلی انجام چنین مطالعاتی محدودیت بودجه نظامی بود. بدین سبب لازم بود که چگونگی استفاده مناسب و حداکثر از منابع نظامی مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. چنانچه از نام تحقیق در عملیات استناد می‌گردد علت به‌کارگیری آن ماهیت مطالعات تیمی بود که بر روی عملیات (نظامی) تحقیق می‌نمودند.

حال این دوره آموزشی می‌تواند کمک مؤثری برای مدیران و کارشناسان باشد و آن‌ها را در شناسایی روش‌ها و فنون دستیابی به هدف‌ها، متناسب با شرایط و امکانات یاری کند.

 این مجموعه آموزشی به‌گونه‌ای تدوین شده که نه‌تنها دانشجویان داوطلب شرکت در کنکور کارشناسی ارشد بلکه دانشجویان کارشناسی هم می‌توانند از آن به‌عنوان منبع آموزش تحقیق در عملیات 1 استفاده کنند. دوره آموزش رایگان تحقیق در عملیات 1 بیشترین بهره را برای دانشجویان رشته‌های مهندسی صنایع، ریاضی کاربردی، مدیریت صنعتی و مدیریت بازرگانی خواهد داشت.

تحقیق در عملیات معمولاً در قالب عناوینی چون علم مدیریت، روش‌های مقداری، تحلیل مقداری و علم تصمیم‌گیری نیز بیان می‌گردد. عبارت تحقیق در عملیات معمولاً به‌صورت مخفف OR نوشته می‌شود. تحقیق در عملیات یک رویکرد علمی است که بر مجموعه‌ای از فنون ریاضی تأکید دارد که یا در حوزه علم مدیریت توسعه یافته‌اند یا از سایر رشته‌های علوم همانند ریاضی، آمار و مهندسی اقتباس شده‌اند. تحقیق در عملیات یکی از زیرشاخه‌های ریاضیات کاربردی است و به متخصصان این امکان را می‌دهد تا جنبه‌های نظری تحقیق در عملیات را بررسی کرده و آن را گسترش دهند و توانایی ایجاد و توسعه تحقیق در عملیات را فراهم کنند. باید به خاطر داشت که تحقیق در عملیات چیزی بیش از مجموعه‌ای از فنون ریاضی است. این علم نیز همانند سایر علوم با مسائل و مشکلات به طریق منطقی برخورد می‌کند. نگاه OR به مسائل مدیریتی یک نگاه سیستماتیک و منطقی است.

ابزارهای اصلی استفاده شده توسط تحقیق در عملیات مدل‌سازی ریاضی، بهینه‌سازی، آمار، نظریه گراف، نظریه بازی‌ها، نظریه صف، آنالیز تصمیم‌گیری و شبیه‌سازی است. به دلیل ماهیت محاسباتی این شاخه، OR با علوم کامپیوتر پیوند دارد. نرم‌افزارهای تجاری تحقیق در عملیات معمولاً با عنوان ابزارهای حل مسئله شناخته می‌شوند و قابلیت استفاده در نرم‌افزارها و کدهای خود نوشته را دارا هستند.

در دوره آموزش درس تحقیق در عملیات 1 به بررسی مدل‌های ریاضی و ساختار آن‌ها، مدل‌های خطی، روش حل ترسیمی، روش حل جبری، روش سیمپلکس اولیه، متغیرهای مصنوعی (شامل روش M بزرگ و روش دو فاز)، روش سیمپلکس تجدید نظر شده، روش تجزیه برنامه‌ریزی خطی، انواع تباهیدگی، جواب بهینه چندگانه، نظریه دوگانی (دوال) و کاربردهای آن، قضیه ضعیف و قوی دوگانی، سیمپلکس دوگان و سیمپلکس اولیه-دوگان، تفسیر اقتصادی دوگان، تحلیل حساسیت در مدل‌های خطی (شامل تغییر ضریب تابع هدف یک متغیر غیر پایه، تغییر ضریب تابع هدف یک متغیر پایه، تغییر ضرایب تابع هدف به‌صورت پارامتری، تغییر مقادیر سمت راست، تغییر مقادیر سمت راست به‌صورت پارامتری، تغییر ستون ضرایب متغیر غیر پایه‌ای)، اضافه‌کردن متغیر، اضافه‌کردن محدودیت، قانون ۱۰۰درصد ، مسئله حمل‌ونقل، مسئله تخصیص و حل مسائل تألیفی توسط استاد و همچنین حل سؤالات کنکوری و پرچالش چند ساله اخیر کنکور سراسری ارشد پرداخته‌ شده‌است.

پیش‌نیازهای درس  آموزش تحقیق در عملیات 1 دروس جبر خطی و تئوری احتمالات است.

***متأسفانه جلسه پنجم این درس به‌طور کامل ضبط نشده است***

دانلود اسلایدها