اما پیش از ورود به بحث رفتارشناسی DISC و جزئیات آن لازم خواهد بود تا با تفاوت بین بحث رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی و همچنین انواع آن‌ها آشنا شویم تا در زندگی شخصی و کاری خود بتوانیم از این مدل‌ها استفاده کنیم.

• رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی دو تفاوت عمده دارند. اولین تفاوت آن‌ها این است که رفتارشناسی بیشتر به خودمان کمک می‌کند اما شخصیت‌شناسی بیشتر به دیگران کمک می‌کند تا ما را بهتر بشناسند.
• دومین تفاوت رفتارشناسی و شخصیت‌شناسی در بعد زمانی آن‌هاست. شخصیت‌شناسی در اغلب مواقع حال انسان‌ها را هدف قرار می‌دهد اما رفتارشناسی چراغ راهی است برای آینده‌ی افراد که در ادامه با مثال‌هایی تفاوتشان را نشان خواهیم داد.

انواع مدل های رفتار شناسی

معرف‌ترین مدل‌های رفتارشناسی عبارت‌اند از: رفتارشناسی دیسک (رفتارشناسی DISC) و مدل هالند. همچنین پراستفاده‌ترین و معروف‌ترین مدل‌های شخصیت‌شناسی عبارت‌اند از: شخصیت‌شناسی با روش MBTI، شخصیت‌شناسی با مدل کتل، شخصیت‌شناسی انیاگرام، مدل یونگ و Big Five. 

همان‌طور که گفته شد، مدل‌های رفتارشناسی بیشتر به آینده‌ی افراد کمک کرده و برای خودشناسی به کار می‌روند. مثلاً مدل هالند که شناخته‌شده‌ترین مدل برای استعدادیابی افراد است، به شما این کمک را می‌کند تا ببینید که در چه زمینه‌هایی استعداد دارید و برنامه‌ها‌ی بلندمدت شخصی و کاری خویش را با استعدادهای خودتان هماهنگ کنید.

اما مدل‌‌های شخصیت‌شناسی بیشتر لحظه‌ای هستند. مثلاً منابع انسانی سازمان‌ها برای استخدام نیروهای مدنظرشان بهتر است تا از مدل‌های شخصیت‌شناسی استفاده کنند. یا در مباحث فنون مذاکره، شخصیت‌شناسی یکی از مباحث اصلی است که به مذاکره‌کننده کمک می‌کند تا استراتژی مذاکره خود را بر اساس تیپ‌های شخصیتی مختلف تغییر دهد و امکان پیروزی در مذاکرات را بالاتر ببرد. البته این مدل‌ها الزاماً کامل و دقیق نیستند و به‌تمامی آن‌ها نقدهایی وارد است.

مدل رفتارشناسی DISC ، همان‌طور که از نامش هم پیداست، از چهار حرف D، I، S و C تشکیل شده است که هرکدام از این چهار حرف نشان‌دهنده‌ی مدل‌های رفتاری متفاوتی هستند که در ادامه با آن‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد. لازم به ذکر است که مدل رفتارشناسی دیسک برخلاف مدل MBTI افراد را در یک طیف قرار می‌دهد.

مثلاً یک فرد در مدل دیسک اگر بیش از 50% با معیارهای D مطابقت داشته باشد دارای ابعاد شخصیتی D است ولی ممکن است یک نفر 20% از این بعد را داشته باشد و اشکالی هم ندارد اما در مدل MBTI افراد یا برونگرا هستند و یا درون‌گرا و حالت بینابینی وجود ندارد.

• حرف D که از ابتدای کلمه‌ی Dominance گرفته شده و به معنای تسلط و احاطه است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است. مهم‌ترین صفاتی که در گروه D قرار می‌گیرند شامل: رقابتی بودن، مصمم، ریسک‌پذیر، صریح بودن، مصر بودن، چالشگری، شروع کننده، حلال مشکلات و نتیجه گرایی است که معمولاً افراد با درصد D بالا، تعداد قابل‌توجهی از این خصائص را دارند.
• حرف I که از ابتدای کلمه‌ی Influence گرفته شده و به معنای تأثیرگذاری است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است. مهم‌ترین صفاتی که در گروه I قرار می‌گیرند شامل: مثبت‌نگر بودن، خلاق بودن، مشتاق بودن، اعتماد کننده، اجتماعی، مشتاق، کلی‌نگر و ترغیب‌کنندگی است که معمولاً افراد با درصد I بالا، تعداد قابل‌توجهی از این خصائص را دارند.
• حرف S که از ابتدای کلمه‌ی Steadiness گرفته شده و به معنای ثبات است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است. مهم‌ترین صفاتی که در گروه S قرار می‌گیرند شامل: ثبات بالا، خونسرد، آرام، قبل پیش‌بینی، ادراک بالا، صبور بودن، دلنشین بودن، دنبال کننده و شنونده خوب است که معمولاً افراد با درصد S بالا، تعداد قابل‌توجهی از این خصائص را دارند.
• حرف C که از ابتدای کلمه‌ی Compliance گرفته شده و به معنای تطابق و قانون‌مدار است، صفات مختلفی را در هر فرد می‌سنجد و می‌بیند که هر شخص تا چه میزان دارای این صفات است. مهم‌ترین صفاتی که در گروه C قرار می‌گیرند شامل: قاعده‌مند، با نزاکت، بالغ، جدی، دقیق، حقیقت‌یاب، استاندارد بالا داشتن، با وجدان، تجزیه و تحلیل کننده بودن است که معمولا افراد با درصد C بالا، تعداد قابل توجهی از این خصائص را دارند.

آموزش رفتار شناسی با مدل DISC

در این بخش از آموزش رفتار شناسی دیسک قصد داریم به نحوه رفتار شناسی یا درک انسان به‌واسطه‌ی مدل DISC و همچنین به تعریف این مدل می‌پردازیم.

مدل دیسک چیست؟

به زبان ساده مدل دیسک مدل DiSC، برای مطالعه جنبه‌های رفتاری یک فرد در یک موقعیت خاص استفاده می‌شود. اگر مدل رفتاری خود و دیگران را نمی‌شناسید و نمی‌دانید چگونه با ، این مقاله که مدل جهانی دیسک را به شما معرفی خواهد کرد راهنمای شما است.

مدل DiSC  یک مدل رفتاری یک‌چهارم است که بر اساس کتاب «احساسات افراد عادی» یا “The Emotions of Normal People” در سال 1928 به نگارش روانشناس دکتر ویلیام مولتون مارستون نوشته شده است.

مدل DiSC برای مطالعه جنبه‌های رفتاری یک فرد در محیط شناخته شده او یا در یک موقعیت خاص استفاده می‌شود. بنابراین، با آزمایش سبک‌ها و ترجیحات رفتار انسان بر 4 جنبه تمرکز می‌کند. این یک مدل بسیار خوب است که می‌تواند به شما در ارتباط بهتر با اطرافیانتان کمک کند.

واژه‌ی DiSC  مخفف عبارت Dominance Influence Steadiness Conscientiousness است. بسیاری از ما ادعای این راداریم که حداقل دریکی از این 4مهارت قادر خواهیم بود خود را به‌عنوان مسلط در یکی از این چهار حوزه معرفی کنیم. گاهی اوقات ما یک شخصیت ثانویه شامل چهار تیپ شخصیتی دیگر نیز داریم. 

هرفردی با فرد دیگر متفاوت است، درست است؟ اما نکته جالب این است که همه افراد در جهان به طور قابل پیش‌بینی متفاوت هستند! رفتار انسان قابل پیش‌بینی است. تنها با دانستن رفتار او می‌توان به‌راحتی پیش‌بینی کرد که در یک موقعیت خاص چگونه رفتار یا واکنش نشان خواهد داد و این کره‌ی زمین انسان‌هایی دارد که تنها 4 نوع رفتار دارند که در ادامه به معرفی هریک از آن‌ها می پرازیم:

سبک Dominant یا D(مصمم و با اراده)

افراد با تیپ شخصیتی F کسانی هستند که می‌خواهند محیط خود را کنترل کنند و سپس کاری انجام دهند تا در دنیای خود تغییر ایجاد کنند. تسلط به قدرت کنترل و قاطعیت مرتبط است.آن‌ها افرادی با اعتمادبه‌نفس هستند، مصمم و رو به حرکت به سمت جلو برای به انجام رساندن چیزهایی که در مقابلشان قرار دارند و چیزهای مهمی خلق می‌کنند. آن‌ها از چالش‌ها لذت می‌برند و به دنبال کنترل هستند. تنها چیزی که نیاز دارند احترام است.

به عنوان مثال، همه ما فردی را دیده‌ایم که منتظر آسانسور است و بارها و بارها دکمه را فشار می‌دهد. بله، این یک تیپ رفتاری از نوع D است. فرد ناامید ممکن است فکر کند که می‌تواند آسانسور را سریع‌تر حرکت دهد. اما در واقع این کار را نمی‌کند! چنین سبک‌هایی غالب، مستقیم و نتیجه محور هستند.

افراد با تیپ شخصیتی D دو دسته هستند کسانی که نمره‌ی  D بالایی دارند و کسانی که نمره‌ی تیپ شخصیتی D پایینی دارند. افراد با نمرات D بالا، افرادی هستند که در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها بسیار فعال هستند درحالی‌که افراد با نمره D پایین کسانی هستند که می‌خواهند قبل از تصمیم‌گیری تحقیقات بیشتری انجام دهند.

افراد با نمره‌ی D بالا مشخصات زیر را دارند:

• مطالبه گر
• زورگو و قدرت‌طلب
• خودمحور
• حرکت‌کننده با اراده قوی
• تعیین‌کننده
• جاه‌طلب
• تهاجمی و  پیشگام

درحالی‌که افراد با نمره‌ی D پایین مشخصات زیر را دارند:

• محافظه‌کار
• کم صحبت
• باروحیه‌ی همکاری
• حسابگر
• کم‌توقع
• محتاط
• موافق
• متواضع و صلح‌آمیز

سبک Influencer یا I(افراد تاثیر گذار)

اینفلوئنسرها افرادی هستند که می‌خواهند دیگران را از طریق صحبت کردن و فعالیت درگیر کنند و تمایل دارند احساساتی شوند. نفوذ به معنای قدرت کنترل یا تأثیرگذاری بر چیزی است. گاهی از کلمه Inducement به جای Influence استفاده می‌شود.

این افراد خوش‌بین و الهام‌بخش هستند. آن‌ها بسیار مشتاق هستند که دوست دارند سرگرمی و انرژی را در هر پروژه‌ای که در آن شرکت می‌کنند به ارمغان بیاورند. آن‌ها هنگام درگیر شدن با افراد دیگر بسیار تخیلی هستند. آن‌ها ارتباطات خوبی دارند و همیشه روی تصویر بزرگ تمرکز می‌کنند. آن‌ها دوستانه و خوش‌بین هستند. تنها چیزی که آن‌ها نیاز دارند شناخت و محبوبیت است.

به عنوان مثال، فردی پرحرف که همیشه فردی را برای صحبت پیدا می‌کند. آن‌ها افراد مسلحی هستند و عاشق تعامل با دیگران هستند. آن‌ها مطیع هستند و از قوانین پیروی می‌کنند و می‌خواهند بقیه هم همین کار را انجام دهند.

افراد با نمره I بالا دارای مشخصات ذیل هستند:

• متقاعدکننده
• جذب‌کننده
• سیاسی
• مشتاق
• خونگرم
• نمایشی
• خوش‌بین هستند و به‌راحتی اعتماد می‌کنند.

افراد با نمره I پایین با مشخصات ذیل تعریف می‌شوند:

• واکنشگر      
• واقع‌گرا     
• محاسبه‌گر
• منطقی
• شکاک و بدبین
• انتقادگر

سبک Steady یا S (با ثبات)

افرادی با این تیپ شخصیتی آرام هستند و عجله‌ای برای انجام امور ندارند. ثبات به صبر، پشتکار و تفکر مربوط می‌شود. این افراد ثابت‌قدم و وفادار هستند. آن‌ها صبور هستند و به افراد کمک می‌کنند تا ارتباط برقرار کنند.

آن‌ها باثبات، حامی و اغلب خجالتی هستند. بیشتر آن‌ها دلسوز، قابل‌اعتماد، آرام و صبور هستند. تنها چیزی که آن‌ها نیاز دارند امنیت و تائید است. به عنوان مثال یک مرد با ثابت به‌شدت از محیط اطراف خودآگاه است. او می‌خواهد همه شاد باشند و خوشبختی را در آن می‌یابد. شاد دیدن همه او را شادتر می‌کند. او دیگران را قضاوت نمی‌کند؛ در عوض سعی می‌کند به آن‌ها کمک کند.

افرادی که نمره S بالایی دارند، خواهان سرعت ثابت و امنیت هستند و تغییرات ناگهانی را دوست ندارند. ویژگی‌های آن‌ها به شرح زیر است:

• آرام
• صبور
• قابل پیش‌بینی
• حساب‌شده
• پایدار
• استوار

افرادی که نمره S پایینی دارند کسانی هستند که تغییر و تنوع را دوست دارند. و با مشخصات ذیل توصیف می‌شوند:

• بی‌قرار
• نمایشی
• عجول
• مشتاق یا حتی تکانشی

سبک Conscientious یا C  یا وظیفه شناس

افرادی که امتیاز C بالایی دارند به قوانین، مقررات و ساختار پایبند هستند. آن‌ها دوست دارند کار را با کیفیت انجام دهند و آن را در اولین بار به‌درستی انجام دهند. وظیفه‌شناسی به ساختار و سازمان مربوط می‌شود. این افراد سیستماتیک هستند. آن‌ها تحلیلگر و دقیق هستند و می‌خواهند هر بار که کارها را انجام می‌دهند به روش درست انجام دهند. آن‌ها ساختار را دوست دارند. آن‌ها بسیار کمال‌گرا هستند و تنها چیزی که آن‌ها نیاز دارند ارزش وبرتری است.

به عنوان مثال، مردی که بسیار مراقب اطراف خود است. او همیشه مراقب همه‌چیز است تا محتاط باشد. افرادی که نمره‌ی Cبالایی در تیپ شخصیتی C دارند، مشخصات زیر را دارند:

• مراقب 
• محتاط
• مرتب و منظم
• دیپلماتیک
• با درایت و دقیق

و کسانی که ضریب C پایینی دارند قوانین را به چالش می‌کشند و استقلال را به دست می‌آورند و با عنوان زیر توصیف می‌شوند:

• یک‌دنده
• نظر دهنده
• غیر سیستماتیک
• خودسر و بی‌توجه به جزئیات

حال که با تیپ‌های شخصیتی متفاوت آشنا شدید هر فردی را با مشخصات تیپ‌ها ملاقات کردید از رفتارشان آن‌ها را درک می‌کنید

DiSC Matrix چیست؟

چهار رفتار DiSC، را می‌توان در یک کادر مربعی با 4 قسمت با D و I در ردیف بالا ترسیم کرد و عوامل برون‌گرای شخصیت انسان را نشان داد و C و S نشان‌دهنده عوامل درون‌گرای مشابه است. ستون سمت چپ شامل D و C است که عوامل مربوط به وظایف را نشان می‌دهد و I و S ستون سمت راست را به اشتراک می‌گذارند که نشان‌دهنده عوامل مربوط به جنبه‌های اجتماعی است. 

سخن پایانی

به عنوان یک رهبر، مهم است که عناصر DiSC  را بشناسید تا بتوانید شروع به درک بهتر افراد اطراف خود کنید. همچنین درک این نکته مهم است که همه ما ترکیبی از این سبک‌های رفتاری هستیم. مطمئناً می‌توانید آن ترکیب‌ها را بر اساس محیط ما یا زمانی که یک موقعیت خاص خواستار یک سبک بر دیگری است، تطبیق دهید.

دیسک فقط برای پیش‌بینی رفتار استفاده نمی‌شود، بلکه برای رهایی شما از آن اجزا است. این به شما پایه‌ای برای درک آنچه شمارا می‌سازد، به شما می‌دهد! و شما را به فکر می‌اندازد که چه چیزی شما را منحصربه‌فرد می‌کند و چگونه می‌توانید درک بیشتری از شخصیت خود به دست آورید!